کوک به معنای تنظیم زیر و بمی نت‌ها است، به‌گونه‌ای که فاصله‌های میان نت‌ها بر اساس یک نظام مشخص تنظیم شوند. بر این اساس، هنگامی که می‌گوییم صدای ساز یا فردی ناکوک است، منظور این است که برخی از نت‌ها از نظر زیر و بمی با آنچه باید باشند، متفاوت هستند. معمولاً سازهای زهی نیاز به کوک دارند، اما برخی از سازهای دیگر مانند سازهای بادی نیز قابلیت کوک شدن دارند.
کاربرد کوک در موسیقی دو هدف اصلی را دنبال می‌کند: نخست، اطمینان از اجرای موسیقی در گام درست و دوم، هماهنگی صدای ساز با دیگر سازها یا اجراکنندگان.
کوک سنتور
سیم‌های سنتور از یک طرف به قسمت سیم‌گیر و از طرف دیگر به گوشی‌ها متصل می‌شوند که در دو سوی ساز قرار دارند. این سیم‌ها از روی خرک‌ها عبور می‌کنند و جایگاه هرکدام بر روی سنتور مشخص شده است. بر روی هر خرک، چهار سیم قرار می‌گیرد که همگی به یک نت مشخص کوک می‌شوند.
برای شناسایی کوک سنتور، از خرک‌ها استفاده می‌شود و هر خرک با یک نت معین نام‌گذاری می‌گردد. کوک هر خرک بسته به دستگاههای موسیقی مختلف قابل تغییر است. پیش از تنظیم کوک سیم‌ها، ضروری است که جایگاه خرک‌ها به‌درستی تنظیم شده باشد تا سیم‌ها به‌درستی روی نت موردنظر کوک شوند.
توی این پک فوق العاده، استاد علیرضا عبدالهی، سنتورنوازی رو از ابتدا جوری یادت میده که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان سنتور نواز حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
معمول‌ترین کوک سنتور، کوک «شور سل» است که هنرجویان مبتدی اغلب نوازندگی خود را با این کوک آغاز می‌کنند.
آهنگ سنتور شاد: 16 زیباترین آهنگ ها با سنتور شاد
آیا کوک کردن سنتور سخت است؟
کوک کردن سنتور به دلایلی چند، یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل یادگیری این ساز محسوب می‌شود. دو عامل اصلی که این فرآیند را دشوار می‌کنند عبارت‌اند از:
تعداد زیاد سیم‌ها:
سنتور از 72 سیم تشکیل شده است که هر چهار سیم از روی یک خرک عبور می‌کنند و باید دقیقاً صدای یکسانی داشته باشند. این تعداد زیاد سیم‌ها و نیاز به تطابق دقیق در زیر و بمی، فرایند کوک را به کاری زمان‌بر و پیچیده تبدیل می‌کند. به‌ویژه برای مبتدیان، تنظیم تمامی سیم‌ها به نحوی که هم‌صدا باشند، چالشی بزرگ به شمار می‌رود.
تغییرات کوچک و تأثیرات بزرگ:
هنگام کوک کردن سنتور، حتی تغییرات بسیار کوچک در تنظیمات می‌تواند صدای نهایی را تحت تأثیر قرار دهد و باعث تغییر در اجرای قطعات شود. این حساسیت بالا، به‌ویژه برای نوازندگان تازه‌کار، می‌تواند سردرگمی ایجاد کند و موجب کاهش اعتمادبه‌نفس آن‌ها در هنگام کوک کردن شود. علاوه بر این، نیاز به تطابق دقیق کوک با موقعیت‌ها و تنظیمات مختلف موسیقی، یادگیری این فرایند را برای نوازنده دشوارتر می‌کند.
بنابراین، ترکیب تعداد زیاد سیم‌ها و حساسیت بالای کوک سنتور، باعث می‌شود این مرحله برای بسیاری از هنرجویان یکی از سخت‌ترین بخش‌های یادگیری سنتور باشد.
مبنای کوک سنتور
مبنای کوک سنتور بر اساس تنظیم سیم‌ها روی فواصل اصلی و هارمونیک گام موردنظر استوار است. در موسیقی ایرانی، نت اصلی یا تونیک هر دستگاه یا آواز به عنوان شاهد شناخته می‌شود.
در موسیقی کلاسیک، فواصل اول، سوم، چهارم، پنجم و هشتم به عنوان فواصل هارمونیک گام در نظر گرفته می‌شوند، و همین اصول در موسیقی ایرانی نیز برای کوک کردن ساز به کار می‌روند. این فواصل مبنای تنظیم سیم‌ها را تشکیل می‌دهند تا صدای سنتور با دستگاه یا مقام مورد نظر هماهنگ باشد.
نحوه کوک کردن سنتور
کوک کردن سنتور به دلیل پیچیدگی‌های خاص خود نیاز به دقت، صبر، و تمرین دارد. در ادامه، مراحل کوک سنتور به روش سنتی و با استفاده از گوشی توضیح داده می‌شود:
دانلود کن: 14 ماندگارترین ترانه های خارجی (نظر مردم و کارشناسان)
1. کوک سنتور به روش سنتی
این روش شامل تنظیم دستی سیم‌ها با استفاده از مضراب و آچار کوک است:
- آمادگی:
- ابتدا ته مضراب را روی یکی از سیم‌های سنتور قرار دهید و آن را ثابت نگه دارید.
- به آرامی به سیم ضربه بزنید تا صدای آن شنیده شود. حرفه‌ای‌ها معمولاً این مرحله را با ناخن انجام می‌دهند.
- استفاده از آچار کوک:
- آچار کوک را به گوشی متصل کنید.
- برای سفت کردن سیم، آچار را به سمت جلو بچرخانید.
- برای شل کردن سیم، آچار را به سمت عقب حرکت دهید.
- دقت کنید که حرکت آچار نرم و کنترل‌شده باشد تا از پارگی سیم جلوگیری شود.
- ایمنی:
- هنگام کوک کردن، سر خود را عقب نگه دارید تا در صورت پارگی سیم، آسیبی به شما وارد نشود.
2. کوک کردن سنتور با استفاده از گوشی موبایل
امروزه، برنامه‌های مخصوص کوک ساز برای گوشی‌های هوشمند به فرآیند کوک کردن سرعت و دقت بیشتری می‌بخشند:
- دانلود نرم‌افزار:
- ابتدا یک برنامه مناسب برای کوک سنتور، مانند Tuner Apps، را دانلود و نصب کنید.
- تنظیم اولیه:
- وارد برنامه شوید و گزینه تنظیم کوک را انتخاب کنید.
- خرک موردنظر را انتخاب کنید و با ضربه به سیم، صدای آن را از طریق میکروفون گوشی به برنامه منتقل کنید.
- بررسی و تنظیم:
- اگر عدد نشان‌داده‌شده در برنامه منفی یا صفر است، به معنای شل بودن سیم است؛ باید سیم را کمی سفت‌تر کنید.
- اگر عدد مثبت است، سیم کمی سفت است و باید شل‌تر شود.
این روش به شما کمک می‌کند تا با استفاده از اطلاعات دقیق برنامه، نت‌های سنتور را به‌درستی تنظیم کنید.
دانلود کنی خیلی راحت تره کارت: 7 بهترین برنامه تیونر برای کوک سنتور
نکات مهم برای کوک کردن سنتور
- تمرین مداوم: صبر و تمرین کلید موفقیت در یادگیری کوک است.
- ایمنی: همیشه هنگام کار با سیم‌ها مراقب باشید تا از پارگی سیم و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
- استفاده از دستگاه کوک: برای اطمینان از دقت، می‌توانید از تیونر الکترونیکی یا نرم‌افزارهای موبایل بهره بگیرید.
با رعایت این مراحل و نکات، می‌توانید سنتور خود را به‌طور دقیق کوک کرده و صدایی دلنشین تولید کنید.
کوک سنتور در دستگاه های مختلف
دستگاه ماهور: (ماهور، شکسته، دلکش، عراق و راک)
سیم زرد
| درجه | فاصله با درجۀ قبل | مثال ماهور دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | ۱ یا 0.5 پرده | می یا دو |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 یا 2.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | ۱ پرده | لا |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ پرده | سی |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ پرده | می |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 پرده | فا |
سیم سفید
| درجه | فاصله با درجۀ قبل | مثال ماهور دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | ۱ پرده | می |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | ۱ پرده | لا |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.5 پرده | سی یا سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 یا ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 پرده | فا |
سیم سفید پشت خرک
| درجه | فاصله با درجۀ قبل | مثال ماهور دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | ۱ پرده | می |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | ۱ پرده | لا |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.5 پرده | سی یا سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 یا ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 پرده | فا |
اگر اصول اولیه کوک سنتور را بلد نیستید: روش کوک سنتور برای مبتدی ها+ در دستگاههای مختلف
دستگاه شور
گام شور: شور، ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی و کردِ بیات
درجات (سیم زرد)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال شور سُل روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 پرده | دو یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 یا 2.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ یا 0.75 پرده | رِ یا رِ‌کُرُن |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ پرده | فا |
درجات (سیم سفید)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال شور سُل روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 پرده | می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ یا 0.75 پرده | رِ یا رِ‌کُرُن |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 1 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ پرده | فا |
درجات (سیم سفید پشت خرک)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال شور سُل روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.5 پرده | می‌بِمُل |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | ۱ پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.5 یا 0.75 پرده | لا‌بِمُل یا لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 پرده | می‌بِمُل |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ پرده | فا |
دانلود کنید: ۱۰ درس رایگان آموزش سنتور به زبانی ساده
کوک سنتور دستگاه همایون، نوا، اصفهان، شوشتری
دستگاه همایون (همایون، اصفهان، شوشتری)
سیم زرد (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال همایون لا‌کُرُن (یا سُل) روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 پرده | می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱.25 پرده | سی- |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
سیم سفید (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال همایون لا‌کُرُن (یا سُل) روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 یا ۱ پرده | می‌کُرُن یا می‌بِمُل |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 یا ۱ پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱.25 پرده | سی |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
سیم سفید پشت خرک (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال همایون لا‌کُرُن (یا سُل) روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.5 پرده | می‌بِمُل |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | ۱ پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.5 یا 0.75 پرده | لا‌بِمُل یا لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 1.5 پرده | سی یا سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ یا 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
راهنمای نگهداری سنتور (و همه نکات نگهداری سنتور)
دستگاه نوا
سیم زرد (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال نوای دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 یا ۱ پرده | می‌کُرُن یا دو |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 یا 2.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
سیم سفید (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال نوای دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.5 یا 0.75 پرده | لا‌بِمُل یا لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
سیم سفید پشت خرک (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال نوای دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 یا 0.5 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 یا ۱ پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.5 یا 0.75 پرده | لا‌بِمُل یا لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
کوک سنتور دستگاه سه‌گاه و مخالف
سیم زرد (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال سه‌گاه لا‌کُرُن روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 پرده | می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | 0.75 پرده | رِ‌کُرُن |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ پرده | می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.75 پرده | فا |
سیم سفید (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال سه‌گاه لا‌کُرُن روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 یا 0.5 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
سیم سفید پشت خرک (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال سه‌گاه لا‌کُرُن روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 0.75 یا 0.5 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.5 یا 0.75 پرده | لا‌بِمُل یا لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.75 پرده | سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.5 یا 0.75 پرده | می‌بِمُل یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | ۱ یا 0.75 پرده | فا |
یادگیری سنتور سخت است؟ چقدر طول میکشد؟
دستگاه چهارگاه و راست‌پنجگاه
دستگاه چهارگاه: چهارگاه، حصار، منصوری و مخالف
سیم زرد (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال چهارگاه دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 1.25 یا 0.5 پرده | می یا دو |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 یا 2.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 1.25 پرده | سی |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | 0.75 پرده | رِ‌کُرُن |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 0.75 پرده | می |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 پرده | فا |
سیم سفید (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال چهارگاه دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 1.25 یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.75 یا 0.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 1.25 پرده | سی |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | 0.75 یا ۱ پرده | رِ‌کُرُن یا رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | 1.25 (۱) یا ۱ (0.75) پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 (0.75) یا ۱ (1.25) پرده | فا یا فا‌دیِز |
سیم سفید پشت خرک (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال چهارگاه دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | 1.25 (۱) یا ۱ (0.75) پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 یا 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | 0.75 پرده | لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | 1.25 پرده | سی |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 (0.75) یا ۱ (۱.25) پرده | فا یا فا‌دیِز |
بلد باشید: ویژگی های یک سنتور خوب (درجه ۱،۲،۳ )
دستگاه راست‌پنجگاه: راست، پنجگاه، سپهر، راک، نوروز و…
سیم زرد (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال راست‌پنجگاه دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | ۱ یا 0.5 پرده | می یا دو |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 یا 2.5 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | ۱ پرده | لا |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ پرده | سی |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ پرده | می |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 پرده | فا |
سیم سفید (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال راست‌پنجگاه دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 یا 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | ۱ یا 0.75 پرده | لا یا لا‌کُرُن |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ (0.75) یا 0.5 (0.75) پرده | سی یا سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 یا ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 یا 0.75 پرده | فا |
سیم سفید پشت خرک (درجات خرک‌ها)
| درجۀ خرک | فاصله با درجۀ قبل | مثال راست‌پنجگاه دو روی سنتور سُل‌کوک |
| درجۀ اول (خرک اول) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک دوم) | 0.5 یا 0.75 پرده | فا |
| درجۀ سوم (خرک سوم) | ۱ پرده | سُل |
| درجۀ چهارم (خرک چهارم) | ۱ پرده | لا |
| درجۀ پنجم (خرک پنجم) | ۱ یا 0.5 پرده | سی یا سی‌بِمُل |
| درجۀ ششم (خرک ششم) | 0.5 یا ۱ پرده | دو |
| درجۀ هفتم (خرک هفتم) | ۱ پرده | رِ |
| درجۀ اول (خرک هشتم) | ۱ یا 0.75 پرده | می یا می‌کُرُن |
| درجۀ دوم (خرک نهم) | 0.5 یا 0.75 پرده | فا |
نتیجه‌گیری
کوک سنتور به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های آماده‌سازی این ساز برای اجرای موسیقی، نیازمند دقت، دانش و تجربه است. تنظیم دقیق فواصل میان نت‌ها و رعایت اصول هارمونیک در هر دستگاه و آواز می‌تواند صدای ساز را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و اجرا را از نظر فنی و هنری ارتقا دهد. از آنجایی که سنتور به طور خاص با استفاده از خرک‌ها و سیم‌ها به نت‌ها کوک می‌شود، اهمیت هر خرک در سیستم کوک کاملاً مشخص است.
همان‌طور که در جداول ذکر شده برای هر دستگاه، دستگاه ماهور، شور، همایون، نوا، سه‌گاه و مخالف، هر خرک با فواصل خاص خود تنظیم می‌شود تا گام و نت‌های صحیح تولید گردد. این فواصل و تنطیمات پیچیده کوک کردن سنتور را به چالشی جدی برای نوازندگان تبدیل کرده‌اند، به‌ویژه برای مبتدیان که نیاز به دقت و صبر فراوان دارند.
نمونه صدای تنور (خوانندگان ایرانی با صدای تنور)
با وجود دشواری‌های موجود، فرآیند کوک سنتور به نوازندگان این امکان را می‌دهد که صدای ساز را با محیط موسیقایی اطراف هماهنگ کرده و موسیقی را در بالاترین کیفیت ارائه دهند. استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند اپلیکیشن‌های کوک موبایل می‌تواند به این فرایند سرعت و دقت ببخشد، ولی هنوز هم برای دستیابی به یک کوک دقیق و صدای دلنشین، نیاز به تمرین و تجربه مداوم وجود دارد.
در نهایت، کوک سنتور نه تنها یک فرایند فنی است، بلکه به نوعی هنر است که به نوازندگان کمک می‌کند تا زبان موسیقی را به بهترین نحو بیان کنند.
