نام نت های موسیقی، روش نامگذاری و همه نکات کاربردی

در موسیقی غربی و به خصوص در کشورهای انگلیسی زبان، نت ها به ترتیب گام صعودی پس از یک سری تکرار و با استفاده از هفت حرف الفبای انگلیسی یعنی A (لا)، B (سی)، C (دو)،D (ر)، E (می)، F (فا) وG (سُل) نامگذاری می شوند. به جز این نتها، پنج گام دیگر هم بین نتهای A و B، C و D، F و G و G و A قرار دارند.

این نتهای میانی بر اساس رابطه شان با نتهایی که بین آنها قرار می گیرند نام گذاری می شوند. به عنوان مثال، نام نتی که بین نت های لا و سی قرار می گیرد را هم می توان لا دیز (A♯) گذاشت چون از لا زیرتر است و هم سی بمل (B♭) گذاشت چون از سی بم تر است. با همین استدلال، نام نتی که بین دو و ر است را می توان دو دیز (C♯) یا ر بمل (D♭) گذشت. نت های میان جفت های دیگر را نیز با همین روش نامگذاری می شوند. البته به جز نت های سی و دو و نت های می و فا چون این نت ها بینشان نت دیز و بمل ندارند. پس در مجموع ۱۲ نام برای نت های مختلف داریم. البته واضح است که تعداد واقعی نت های موجود خیلی بیشتر از دوازده تا است پس هرچه نواک صدا تغییر می کند این نام ها دوباره تکرار می شوند.

روش خواندن نت موسیقی (نت های موسیقی روی خط حامل)

با نگاه کردن به صفحه کلید پیانو به راحتی می توان به این مسئله پی برد چون نت های کلیدهای سفید پیانو به این ترتیب (لا سی دو ر می فا سل لا سی دو ر می فا سل لا سی دو…) تا آخرین کلید تکرار می شوند. کلیدهای سیاه پیانو را می توان نسخه دیز کلید بم تر کناری یا نسخه بمل کلید زیرتر کناری در نظر گرفت.

بنابراین، هر کلید پیانو با کلیدی که هشت پله از آن جلوتر یا عقب تر است همنام است و می گوییم رابطه (یا فاصله) میان دو کلید همنام یک اکتاو (برگرفته از اوکتو به معنی هشت) است.

گام کلیدهای سیاه از نظر نواک دقیقاً وسط گام دو کلید سفید کناری قرار دارد. این گام ها اولین بار با تغییر دادن گام های به اصطلاح «طبیعی» (لا، سی، دو، ر، می، فا، سل) به وجود آمدند و طی قرن ها و به مرور زمان وارد موسیقی کر شدند. امروزه همه این گام ها جایگاه یکسانی دارند و حالا در موسیقی غربی، که برگرفته از موسیقی یونان باستان است، به جای هشت نت طبیعی، دوازده نت و یک اکتاو داریم و فاصله میان نت ها (از نظر گام) یکسان است. هر دو نت متوالی از این دوازده نت نیم پرده (نیم گام) با هم فاصله دارند و هر دو نیم پرده یک پرده کامل (گام کامل) است.

بین نت های سی و دو و نتهای می و فا نت دیز یا بمل نداریم چون این نت ها فقط نیم پرده با هم فاصله دارند. همه نت های طبیعی دیگر دو نیم پرده یا یک پرده کامل با هم فاصله دارند. روی پیانوی بالا یا الفبای موسیقی زیر نیز می توانید ببینید که بین نت های سی و دو و نت های می و فا هیچ نت دیگری وجود ندارد. دلیلش است این است که این نت ها فقط نیم پرده با هم فاصله دارند.

الفبای موسقی به همراه نت های دیز و بمل

نحوه نامگذاری نت ها

در حالت عادی فرقی نمی کند که نت های میانی را چگونه نامگذاری می کنید. مثلا نت بین لا و سی را می توان لا دیز یا سی بمل نامید.

اما اگر نامگذاری در کلید موسیقی انجام می شود – که تقریباً در همه جای موسیقی غربی اینگونه است – باید از نامی استفاده کنید که از قواعد نت نویسی موسیقی غربی پیروی می کند.

حتما بخوانید: گام در موسیقی چیست؟ انواع و آموزش همه نکات کاربردی

نامگذاری نت ها در موسیقی کلیددار

اگر یک قطعه موسیقی در کلیدهای مینور یا ماژور ساخته شده باشد، مقیاس هشت گانه مربوطه را دارد. هنگام نامگذاری نت های مینور یا ماژور، همه نام ها باید به ترتیب باشند و از نت کلیدی شروع شوند.

موسیقی کلید ماژور

در کلید ماژور، موسیقی بر پایه نت های مقیاس ماژور همان کلید خواهد بود (در هر اکتاو). شاید نت هایی هم داشته باشد که با کلید بیگانه باشند اما تا حدود زیادی بر اساس نت های مقیاس خواهد بود. نت های هر مقیاس ماژور را می توان با پیروی از فرمول پرده ها (T) و نیم پرده ها (S) پیدا کرد. در آمریکا، معولا از دو عبارت گام (W) و نیم گام (H) استفاده می شود. جدول زیر نت های مقیاس ماژور دو را بر اساس فرمول مقیاس ماژور TTSTTTS یا WWHWWWH نشان داده است.

به طور مشابه، موسیقی در کلید ماژور سل بر اساس نت های مقیاس ماژور سل خواهد بود که دقیقا برگرفته از همان گام ها و نیم گام ها است:

نت های گام ماژور G

به نت یکی مانده به آخر نگاه کنید.این نت فا دیز نام دارد. نام این کلید باید فا دیز باشد نه سل بمل چون حروف الفبا باید به ترتیب استفاده شوند. نت مقیاس هفتم است که باید هفت کلمه بالاتر نامگذاری شود پس باید به آن فا دیز بگوییم نه سل بمل.

اصول یادگیری موسیقی (آموزش 3 گام ساده)

موسیقی کلید مینور

وقتی با کلید مینور سر و کار دارید، می توانید با دنبال کردن ترتیب پرده ها و نیم پرده های مینور طبیعی نام نت ها را پیدا کنید. چند نمونه از مقیاس های مینور طبیعی در زیر آمده است:

مثال های مقیاس های مینور طبیعی

نت های کروماتیک

اگر در کلیدی که در آن می نوازید یا نت نویسی می کنید نتی هست که با مقیاس کلید همخوانی ندارد، به آن نت کروماتیک می گویند. مثلا فرض کنید دارید در کلید ماژور دو موسیقی می سازید و نت فا پس از سل می آید. سپس تصمیم می گیرید که می خواهید بین این دو یک نت اضافه کنید. باید این نت را فا دیز بنامید یا سل بمل؟ مقیاس ماژور دو به شما کمکی نمی کند چون هیچکدام از این نت ها را ندارد.

اگر یک نت زینت بین دو نتی قرار گرفت که یک گام کامل با هم فاصله دارند یا یک نت کمکی کروماتیک نیم گام به بالا یا پایین رفت و به همان نت قبلی برگشت قائده عمومی نام گذاری این است که اگر نیم گام به بالا رفت آن را دیز می نامیم ( مثلا فا دیز) و اگر نیم گام به پایین رفت آن را بمل می نامیم (مثلا سل بمل).

کلید ماژور دو (دو ر می فا سل لا سی دو)

• فا – فا دیز – سل (رو به بالا)
• سل – سل بمل – فا (رو به پایین)
• فا – سل بمل – فا (رو به پایین)
• سل – فا دیز – سل (رو به بالا)

آکوردهای کروماتیک

اگر به نتی برخوردید که با مقیاس همخوانی ندارد و نت زینت نیست، ممکن است نت آکورد باشد، به شرطی که در حال نواختن آن باشید. باید با توجه به نت های آکورد نامگذاری شود.

مثلا اگر کلید ماژور دو باشد و آکورد ماژور می داشته باشید که با کلید همخوانی ندارد، نام درست هر نت سل دیز/لا بمل که آن لحظه ظاهر می شود سل دیز است چون نت های آکورد ماژور می نت های اول سوم و پنجم مقیاس ماژور می هستند که عبارتند از: می، سل دیز و سی.

یک بار برای همیشه یاد بگیر: سبک ها و ژانرهای معروف موسیقی با مثال

اما اگر آکورد فا مینور باشد که آن هم با کلید بیگانه است، همه نت های سل دیز/لا بمل باید لا بمل نامیده شوند چون گام های آکورد مینور فا نت های اول سوم و پنجم گام های طبیعی مینور فا، یا همان فا، لا بمل و دو، هستند.

سی دیز، می دیز، فا بمل، دو بمل

در تئوری موسیقی، هر کدام از نت های طبیعی را می توان به دیز یا بمل تبدیل کرد و حتی جاهایی هست که می توانید نت هایی با نام های سی دیز، می دیز، فا بمل و دو بمل ببینید. البته این نام های خاص توافقی هستند و تاریخچه ای دارند؛ مثلا سی دیز و می دیز به ترتیب صدای نت های دو و فا را می دهند و نت های دو بمل و فا بمل نیز به ترتیب صدای سی و می را دارند. اما برای نشان دادن رابطه شان با کلید موسیقی به شکل دیز یا بمل نامگذاری می شوند.

مثلا اگر مقیاس ماژور دو به شکل دو ر می فا سل لا سی دو باشد، مقیاس ماژور دو دیز باید اینگونه باشد: دو دیز ر دیز می دیز فا دیز سل دیز لا دیز سی دیز دو دیز.

دوبل دیزها و دوبل بمل ها

اگر نتی که بمل است را به طور کروماتیک یک بار دیگر بمل کنیم تبدیل به دوبل بمل می شود. اگر نتی که دیز است را یک بار دیگر دیز کنیم تبدیل به دوبل دیز می شود.

برای مثال، آکورد هفتم کاسته دو از نت های دو، می بمل، سل بمل و سی دوبل بمل تشکیل شده است. دلیلش این است که این نت باید فاصله هفتم کاسته از پایه آکورد دو باشد. صدای دوبل بمل دقیقا مثل صدای لا است اما نمی شود نام آن را لا گذاشت چون لا نت گام ششم است.

دوبل دیزها را می توان در جاهایی مثل مقیاس مینور هارمونیک سل دیز پیدا کرد که از نت های زیر تشکیل شده است:

سل دیز، لا دیز، سی، دو دیز، ر دیز، می، فا دوبل دیز، سل دیز

مینور طبیعی سل دیز خودش یک فا دیز دارد و مینور هارمونیک آن همیشه نت گام هفتم را نیم گام، به شکل کروماتیک، افزایش می دهد. (منبع)

حتما بخوانید: 80 اصطلاح رایج موسیقی که باید بلد باشید