یاد گرفتن موسیقی یکی از بهترین راه هاییست که نه تنها شما را سرگرم می کند بلکه تاثیر زیادی هم روی آرامش ذهنی تان دارد. فرقی نمی کند علاقمند به یادگیری تئوری موسیقی هستید یا دلتان می خواهد نواختن یک ساز را یاد بگیرید؛ بهرحال یادگیری موسیقی از چیزی که فکرش را می کنید راحت تر است! تنها کاری که باید انجام بدهید این است که هر روز کمی تمرین های پیچیده انجام بدهید تا اینکه بالاخره روی چیزی که می خواهید تسلط کامل پیدا کنید و شما هم موسیقی را یاد بگیرید.
حتما بخوانید: چطور گوش خود را برای یادگیری بهتر موسیقی تربیت کنیم؟
بخش اول: آشنایی با مبانی موسیقی
1- الفبای موسیقی را یاد بگیرید. الفبای موسیقی فقط از 7 حرف (A ، B ، C ، D ، E ، F و G) تشکیل شده؛ اما همین 7 حرف زبان اصلی مورد استفاده موسیقی دانان برای نوشتن و بیان کردن نت های موسیقی را به وجود می آورند. علاوه بر این هفت نت، پنج نت دیگر هم وجود دارد که نت های دیز (Sharp) و بِمُل (flat) هستند. از نت های دیز نت هایی هستند که یک گام بالاتر از نت های معمولی اند ولی نت های بِمُل یک گام پایین تر از بقیه نت ها خوانده می شوند.
- به عنوان مثال نت دیز A نسبت به نت معمولی A کمی بالاتر است.
- این نت ها روی همه سازها همیشه به ترتیب حروف الفبا از A به G قرار می گیرند. وقتی از نت G عبور می کنید نت بعدی فقط یک A خواهد بود و بعد از آن کل دستور دوباره تکرار می شود.
- اگر پیانو می نوازید می توانید این الفبا را روی کلیدهای پیانو دنبال کنید؛ مثلا جایی که نت C نواخته می شود را حفظ کنید. به این ترتیب می دانید که C دیز، C بِمُل و نت های B ، D ، A ، E و F مقابل کلید نت C قرار دارند.
2- با عناصر اصلی خواندن صفحه نت یا پارتیتور آشنا شوید. صفحه نت یا پارتیتور صفحه ایست که روی آن مجموعه ای از خطوط افقی و موازی به نام خطوط حامل نقش بسته است. سایر علائم و خطوط کوچک رو یا اطراف خطوط حامل هم مواردی که نت ها در آن باید زده شوند و اینکه هر نت تا چه مدت باید نواخته شود و موسیقی در چه ریتمی باید اجرا شود را نشان می دهند.
- کلیدهای موسیقی (Clefs) اشکال مختلفی هستند که روی یکی از پنج خطوط حامل قرار می گیرند و به شما می گویند چه زیر و بم هایی در هر خط یا چه فضایی در خطوط حامل وجود دارد.
- کلیدها اشکال مختلفی اند که در ابتدای پنج خط حامل موسیقی نوشته می‌شوند، که به شما می‌گوید کدام زیر و بمی روی کدام خط یا فضای پنج خط حامل است. علامت کلید G (سل) موسیقی یک جورهایی شبیه به علامت آمپر است، در حالی که کلیدی که زیر f(فا) و میان C(دو) قرار می‌گیرد شبیه C برعکس با دو نقطه بالایش است.
- سرکلید بغل کلید قرار دارد و ترکیبی از ۱ یا چندین نماد # (دیز) یا b (بِمُل) در خط های فردی پنج خط حامل است. این نمادها نشانگر این است که تمام نت های ی که روی آن خط نواخته می‌شوند یا باید دیز نواخته شوند و یا بِمُل.
- نت های روی پنج خط حامل نشان دهندۀ این است که کدام نت را بر روی ساز موسیقی باید نواخت و از 3 قسمت تشکیل شده‌اند: سر نت (یک بیضی سیاه که یا باز است و یا بسته)، ساقه (خط عمودی که به سرنت وصل است) و پرچم، (حرکت خمیده که در بالای ساقه قرار دارد).
- توجه داشته باشید که همۀ نت ها حاوی تمام 3 قسمت به طور هم زمان نیستند. ترکیب مختلفی از سر نت های باز یا بسته، ساقه ها، و پرچم ها به شما می‌گوید که یک نت تنها را چقدر طولانی از نظر ضرب یا کسری از ضرب ها بنوازید. مثلا یک نت باز بدون ساقه یا پرچم برای ۴ ضرب نواخته می‌شود در حالی که یک نت بسته با یک ساقه برای ۱ ضرب نواخته می‌شود.
3- فرق بین گام و زیر و بمی را یاد بگیرید. زیر و بمی اشاره به این دارد که شما یک نت موسیقی مثلا نت «دو» را چقدر بالا یا پایین بنوازید. 7 تا کلید مختلف بین ۲ زیر و بمی همان نت وجود دارد (مثال، بر روی پیانو، می‌توانید نت لا را با حرکت دادن 7 کلید به سمت راست با زیر و بمی بالاتری بنوازید). متقابلا، گام ها مجموعه‌ای از نتها هستند که وقتی به صورت متوالی نواخته شوند صدای بخصوص خوبی دارند و از این رو معمولا در ترانه سرایی استفاده می شوند.
- وقتی شما زیر و بمی یک نت را عوض می‌کنید، همینطور هم باید زیر و بمی هر نت دیگری که با آن نت اول در یک گام می‌نوازید را تغییر دهید.
- گام های ماژور برای هر کدام از 7 نت وجود دارند. گام های مینور هم وجود دارند که مشابه گام های ماژور‌اند، بجز نت سوم در گام که نیم پرده پایین تر از گام مینور است.
4- با آکوردها آشنا شوید. آکوردها زمانی شکل می‌گیرند که 3 یا چند تا نت از همان زیر و بمی به طور همزمان نواخته شوند. وقتی انواع مختلف نت را بر روی ساز موسیقی خود یاد گرفتید، کار بعدی که باید بکنید این است که بیشترین آکوردهای معمولی که با آن نواخته می‌شود را یاد بگیرد.
- مثلا، نت های C(دو)، E(می) و G (سُل)، معمولا در بین ساز‌های موسیقی مختلف به عنوان یک آکورد تک با هم نواخته می‌شوند.
5- مطمئن شوید که از اهمیت ریتم آگاهید. ریتم، از نظر موسیقی، به ترتیب متوالی نت یا ضرب که در فاصله زمانی برابر قرار می‌گیرد اشاره دارد. این بدان معنی است که باید همان اندازه سکوت بین هر کدام از نت های موزیکال خود داشته باشید والا جریان قطعه موسیقی‌تان می‌تواند خراب شود.
- ریتمی که در آن هر قطعه از موسیقی باید نواخته شود بر روی پنج خط حامل با کسر میزان نشان داده شده است که از 2 عدد عمودی در کنار گام ساخته شده است. عدد بالا نشانگر این است که چند ضرب در میزان موسیقی هست در حالی که عدد پایین نشانگر ارزش نت است که ۱ ضرب می‌سازد.
- مثلا، کسر میزان ¾ نشانگر این است که هر میزان در یک قطعه از موسیقی شامل ۳ ضرب است در حالی که هر ضرب شامل 4 نت است.
حتما بخوانید: سخت ترین آلات موسیقی برای یادگیری کدامند؟
بخش دوم: انجام تمرینات تئوری موسیقی
1- تشخیص دادن سرکلید بر روی پارتیتور. سرکلید نشانگر این است که نت های آهنگ با کدام زیر و بمی نواخته می شوند. این نت ها توسط تصاویر دیز یا بِمُل بر روی یکی از خط های پنج خط حامل مطابق با کلیدی که آهنگ دارد ارائه می‌شوند.
- مثلا، علامت دیز روی خط بالای پنج خط حامل نشانگر این است که قطعه موسیقی در G (سُل) دیز است.
- سعی کنید به چندین قطعه پارتیتور مختلف نوشته شده نگاه کنید و ببنید چند تا از سرکلیدهای مختلف را تشخیص می‌دهید. هر کدام از آنها که نمی‌توانید تشخیص دهید را یادداشت کرده و با جزئیات بیشتر به مطالعه آنها بپردازید.
2- تمرین کنید تا آکورد، گام و نت های ی را که می شنوید تشخیص بدهید. این بخشی از یادگیری تئوری موسیقی است که به آن «آموزش گوش» می‌گوییم. به یک نت تکی یا یک آکورد یا چندین ثانیه از نواختن ساز موسیقی گوش بدهید. سپس، سعی کنید اسم نت یا نت های ی که نواخته شده تنها با گوش دادن به آنها بگویید.
- اگر به یک آکورد یا گام گوش می‌دهید، سعی کنید نام آن آکورد یا گام را نیز تشخیص دهید.
- اگر انجام این کار منحصرا برای شما سخت است، سعی کنید تنها با تشخیص یکی از 7 تا نت های طبیعی وقتی که یک نت تکی نواخته می‌شود شروع کنید. وقتی به قدر کافی در این کار خبره شدید، سپس به سراغ تشخیص گام، آکورد و در نهایت کل یک آهنگ بروید.
3- آکوردها و گام ها را بر روی پنج خط حامل از اول بسازید. یک سری از نتها را بر روی پنج خط حامل بنویسید تا آکوردها و گام‌هایی بسازید که به گوش شما صدای خوبی داشته باشند. ابتدا کلید، کسر میزان و سر کلید را بر روی پنج خط حامل بنویسید. سپس نت های تکی را بر روی خط‌های جداگانه پنج خط حامل بنویسید که آکورد یا گامی که سعی دارید بنویسید را بسازند.
- این کار تمرینی مفید برای تسلط بر مؤلفه نوشتن تئوری موسیقی است، بدین دلیل که شما را مجبور می کند صرفا بر اساس صلاحیت خود با «زبان» موسیقی بنویسید.
- در ابتدا بر ساختن آکورد و گام ساده تمرکز کنید. آن زمان که احساس راحتی بیشتری با این تمرین کردید، سعی کنید آهنگ های طولانی تر و طولانی‌تری بنویسید. درنهایت، شما یک آهنگ کامل خواهید نوشت!
4- برای تشخیص از یک ساز موسیقی استفاده کنید یا بخوانید و نت های نوشته شده بر روی پنج خط حامل را بنوازید. این تمرین به شما یاد می‌دهد که به راحتی ترجمه موسیقی نوشتاری را با صدای واقعی اجرا کنید. به یک پارتیتور نگاه کنید، نت ها را همانطور که بر روی پنج خط حامل نوشته شده‌اند تشخیص دهید و بعد یا آن نتها را بخوانید یا با یک ساز موسیقی‌ای آنها را بنوازید که نتها را بر روی آن علامت زده‌اید (مثلا کیبورد).
- زمانی که در نواختن نتها بر اساس پارتیتور خبره شدید، سعی کنید آکوردها و گام‌هایی که نوشته شده‌اند را بنوازید.
- مطمئن شوید که تمرین نواختن نتها را بر اساس ریتمی که بر روی پنج خط حامل نشان داده شده است انجام می‌دهید. اگر با این مسئله مشکل دارید، ابتدا تمرین کنید که ریتم را به سادگی با ضربه‌های انگشت خود حفظ کنید.
حتما بخوانید: بهترین ابزار موسیقی که باید برای ساختن آینده درخشان به کودکتان یاد دهید!
بخش سوم: یادگیری یک ساز موسیقی
1- سازی را انتخاب کنید که وقتی آن را می‌نوازید به شما خوش بگذرد. علی رغم دلایل شما برای تمایل به یادگیری موسیقی، اگر این چیزی باشد که شما به واقع از انجام آن لذت میبرید داشتن انگیزه را برای شما ساده‌تر کرده و باعث می‌شود در یادگیری یک ساز استقامت داشته باشید. چندین ساز مختلف را امتحان کنید تا ببینید از نواختن کدامیک بیشتر لذت میبرید.
- اگر برایتان مقدور است، یک مغازۀ ساز فروشی در منطقه‌تان پیدا کنید که بگذارد شما به آنجا رفته و برای مدت کوتاهی چندین ساز مختلف را امتحان کنید. بعد اگر از ساز خاصی خوشتان آمد، خریدن آن را در نظر بگیرید!
2- نواختن نتها، آکوردها و گام‌ها را بر روی ساز خودتان تمرین کنید. بعد از آنکه در مفهوم نتها، آکوردها و گام‌ها خبره شدید، یادگیری نواختن این صداها با ساز خودتان اولین قدم یادگیری چگونه نواختن است. ابتدا با تمرین نتها شروع کنید، سپس به سراغ گام‌ها و در نهایت آکوردها بروید.
- به محض اینکه دستتان به نواختن این مؤلفه‌های مختلف عادت کرد، نواختن یک آهنگ از ابتدا تا انتها را تمرین کنید.
3- از کسی یاد بگیرید که بداند چگونه ساز شما را بنوازد. می‌توانید چندین معلم موسیقی به صورت آنلاین یا در آگهی‌های روزنامه پیدا کنید. برای گرفتن بهترین نتیجه، سعی کنید معلمی پیدا کنید که مدرک موسیقی داشته و در تعلیم موسیقی تجربه دارد.
4- برنامۀ تمرین روزانه بریزید و به آن بچسبید. یادگیری نواختن ساز چیزی است که نیاز به فداکاری دارد؛ شما نمی‌توانید یک شبه استاد نواختن موسیقی شوید. هر روز مقدار کمی از وقت خود را کنار بگذارید تا کارهای هنری خود را تمرین کنید و متعهد شوید که در مدت زمان طولانی به این روال بچسبید
- لازم نیست تمام وقت خود را به تمرین اختصاص دهید. فقط 30-15 دقیقه را برای تمرین کنار بگذارید و کم کم به مرور زمان به تماشای پیشرفت کوچک و افزایشی خودتان بنشینید.
5- هر هفته اهداف مشخصی را برای خودتان تعیین کنید. به جای آرزوها و رویاهای بلند پروازانه، اهداف شما باید واقع بینانه، قابل اندازه گیری و دست یافتنی باشد تا شما متوجه شوید که چه زمانی به آنها دست پیدا کرده‌اید. بسته به چیزی که می‌خواهید از نواختن یک ساز موسیقی بدست آورید، هدف خود را برای یادگیری آکورد، آهنگ یا سبک جدید نواختن با ساز خود تنظیم کنید.
در ادامه بخوانید: آموزش تصویری و کامل نت خوانی موسیقی+ دانلود کتاب نوت و تئوری
