باسون، باسون فرانسوی یا همان فاگوت آلمانی همگی یک نوع ساز و متعلق به ساز های بادی چوبی هستند که در ارکستر همین گروه هم به کار برده می شوند. دهانی یا زبانه باسون از یک نی چوبی که به صورت نواری و صاف درآمده، ساخته می شود. یک لوله فلزی عصایی شکل ( انحنا دار ) هم از یک طرف داخل لوله مخروطی روی اتصال تنور قرار گرفته و از طرف دیگر به دهانه باسون متصل می شود. حفره های مخصوص دست چپ هم روی اتصال تنور قرار دارند. این قطعه (تنور) از پایین هم به قنداق یا اتصال دوبل وصل شده که محل حفره های مخصوص دست راست می باشد . در بالای اتصال قنداقی، لوله بلندی قرار گرفته که یک سوراخ برای انگشت شست چپ دارد و یک لوله شیپوری به آن متصل است.
باسون باید با یک بند به صورت مایل نگه داشته شود. این طور نگه داشتن باسون کار را برای نوازنده دشوار می کند زیرا محل قرارگیری حفره های انگشت از نظر علمی منطقی نیست و دسترسی به آن ها سخت می شود. اما ظاهرا برای صدای با کیفیتی که فقط در این صورت تولید می شود و از اواخر دوره باروک صدای پس زمینه ارکستر ها شده، لازم و ضروری است. دامنه صدای کلاسیک این ساز سه اکتاو رو به بالا است که از B بمل شروع می شود و تا نت های پایین کلید باس که پر کاربرد ترین محدوده ملودیک منطبق با صدای تنور است را پوشش می دهد. از اواسط قرن نوزدهم این دامنه تا E تربل افزایش یافت.
باسون نوع مدرن و قرن هفدهمی سوردون، فاگوت یا دولسین است که در انگلیسی به کورتال شناخته می شود. این ساز اولین بار حدودا در سال 1540 در ایتالیا به عنوان سازی که از نظر قطری لوله های کوچک و بزرگی دارد و در یک تکه چوب گلابی یا افرا قرار گرفته، معرفی شد. نمونه های زیادی از این ساز های اولیه در موزه های اروپا نگهداری می شوند. ظاهرا ساختار قدیمی باسون در سال 1636 و در فرانسه تغییر یافته و به صورت چهار قطعه ای در آمده است. خیلی ها بر این باورند تکامل باسون که منجر به ایجاد صدای باس در آن شده ، دقیقا از روی مراحل تکمیل ساز شام از آبوا تقلید شده است.
در طول قرن هجدهم، باسون برای هم نوازی مورد توجه قرار گرفت ، به طوری که در حال حاضر در ارکستر های غربی از دو باسون استفاده می شود. این ساز برای سولو نوازی مخصوصا در کنسرت ها فوق العاده مناسب است. در اواخر قرن هجدهم، هیچ مکانیزمی به غیر از مکانیزم چهار کلیدی کاربرد نداشت زیرا اکثر نیم پرده های خارج از گام C طبیعی، با انگشت گذاری به روش ضربدری و بدون ترتیب روی حفره ها حاصل می شدند. کلید ها تقریبا از سال 1780 تا 1840 یعنی زمانی که ۲۰ کلید علاوه بر اصلاحاتی که در قطر لوله ها و مکانیزم باسون مدل های پاریسی برند Jean-Nicholas Savary به وجود آمد، اضافه شدند . این نسخه که توسط شرکت Buffet Crampon ثبت شد همچنان توسط نوازندگان فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی و برخی از نوازندگان انگلیسی استفاده می شد.
در سال 1825، کارل آلمنرادر سازنده آلت های موسیقی آلمانی، در این ساز تغییراتی به وجود آورد که یکنواخت نبودن ذاتی صدا و لرزش نمونه نت های نسخه فرانسوی باسون را به حداقل رساند. مدل اصلاح شده توسط شرکت یوهان آدام هکل ساخته و باسون آلمانی که در حال حاضر نسخه استاندارد این ساز در هر جایی به جز فرانسه، ایتالیا و اسپانیا است، تکمیل شد. این ساز که از افرای اروپایی ساخته شده موقعیت و اندازه سوراخ های خاص خودش را دارد تا واکنش صدا در تمام محدوده ساز یکنواخت تر و دقیق تر باشد.
صدای اولین کنتراباسون کاربردی یا دابل باسون، یک اکتاو پایین تر از باسون است و بیشتر برای پارتیتور های بزرگ که در وین ابداع شد و گه گاهی توسط آهنگسازان کلاسیک استفاده می شد، کاربرد دارد. در ساخت کنتراباسون مدرن که از طراحی هکل در سال 1870 تقلید شده، یک بخش U مانند دیگر به صورت برعکس به باسون اضافه شده که یک شیپور بزرگ و رو به پایین دارد.
واقعیاتی راجب ساز باسون
باسون در قرن 16 ام محبوبیت بیشتری پیدا کرد. این ساز یک ساز بزرگ چوبی بادی است که به خاطر زبانه دوبلی که دارد متعلق به خانواده آبوا ها است. در طول تاریخ باسون جز ساز هایی بوده که در محدوده رجیستر های پایین تر صدا تولید می کند. باسون های مدرن به دلیل دامنه صوتی گسترده و تطبیق پذیری شان، نقش مهمی در ارکستر ایفا می کنند.
- باسون نقش تنور و باس را در بخش ساز های دو زبانه ارکستری دارد (آبوا و هورن انگلیسی وظیفه تولید صدای سوپرانو و آلتو را دارند).
- باسون ها در دو سایز معمولی ( باسون ) و کنتراباسون (باسون دوبل) عرضه می شوند که یک اکتاو پایین تر را پوشش می دهد.
- باسون های اولیه از چوب های محکم تری ساخته می شدند در صورتی که نوع مدرن آن ها معمولا از چوب افرا ساخته می شوند.
- دولسین یکی از اجداد باسون ها، از یک تکه چوب افرا ساخته شده بود.
- زبانه دوبلی که برای نواختن باسون از آن ها استفاده می شود ، از چوب نوعی نی به نام Aruna Donax ساخته شده است. این زبانه ها در باسون های فرانسوی و آلمانی متفاوت هستند. این قسمت در نوع فرانسوی مورب و در نوع آلمانی تیغه داخلی ضخیم تری دارد.
- باسون ها از چند تکه یا اتصال به نام های تنور، دوبل یا قنداق، باس، شیپوری و لوله عصایی یا Bocal تشکیل شده است.
- نسخه جمع و جور باسون دوبل 122 سانتیمتر قد دارد و مجموع طول لوله هایش 5.5 متر است.
- کنتراباسون مدرن چندین بار تا شده تا اندازه بلند لوله هایش بهتر کنترل شود . با این که انگشت گذاری روی آن خیلی شبیه باسون معمولی است اما سوراخ های صدا با کلید هایی که بر اساس مکانیزم میله محور کار می کنند تا نوازنده بتواند انگشتانش را در حد یک وجب به راحتی جا به حا کند.
- اگر نوازنده بخواهد ساز را به آرامی بنوازد، می تواند آن را در حالت Mute قرار دهد. یعنی یا یک تکه پارچه داخل شیپور ساز قرار داده می شود یا از یک تکه فلز استوانه ای روکش مانند استفاده می شود.
- در قرن 20 ام استفاده از باسون آلمانی به تدریج جهانی شد . استاندارد سازی جهانی انواع باسون ها در قرن 21 ام به خاطر تقاضای بیش از حد سازندگان و تولیدکنندگان ضبط صدا به منظور اصلاح قدرت، ایجاد تعادل و همگن سازی صدا انجام شد.
2 ویدیوی جالب
