موسیقی باروک چیست؟ ویژگی ها، 5 اثر شاخص و 10 حقیقت جالب

موسیقی باروک (به انگلیسی baroque-music) به خاطر ساز ها و ارکستر خاصش خیلی راحت قابل تشخیص است. این ژانر موسیقی مملو از عناصر منحصر به فردی است که باعث می شود از بقیه قابل تفکیک شود. با این که بسیاری از ویژگی های منحصر به فرد آن با به پایان رسیدن دوره باروک از بین رفته است؛ اما هنوز هم نمونه های زیادی از این سبک موسیقی وجود دارد. ضمنا اپلیکیشن های اموزش ترکی را نیز از دست ندهید.

در ادامه به این سبک موسیقی می پردازیم و ویژگی ها و آثار شاخصش را بررسی خواهیم کرد.

تعریف موسیقی باروک

موسیقی استاندارد باروک به دوره بین سال های 1600 تا 1750 میلادی باز می گردد. برخی از آهنگسازان آن عبارتند از:

• جی اس باخ
• مایکل پراتوریوس
• جورج فلیپ تلمن

و البته پاچلبل که با Canon اش معروف است.

ویژگی های موسیقی باروک

موسیقی باروک چندین ویژگی متمایز دارد:

دینامیک تراس

اولین مورد دینامیک تراس است. امروزه ساز های ما از طیف وسیعی از دینامیک ها و ظرافت های موسیقی برخوردارند که می توانند هر حسی را منتقل کنند. اما قبلا این ویژگی در ساز های باروک وجود نداشت و در عوض در دو حالت بلند و آرام داشتند.

یک هارپسیکورد بسته به دقت نوازنده هنگام زدن کلید ها، می تواند ناگهان از صدای بسیار بلند به ظریف و آرام تغییر کند؛ به طور مثال کورنت از اجداد ترومپت همین طور بود.

10 تا از سخت ترین سازهای موسیقی از لحاظ یادگیری

برای تطبیق سوئیچ های ناگهانی در دینامیک ها، نوازندگان چیزی را اختراع کردند که ما در حال حاضر به آن دینامیک تراس می گوییم. به جای کرسندو ها (افزایش تدریجی شدت صدا) و دکرسندو های (کاهش تدریجی شدت صدا) ظریف ممکن است دنباله ای از دینامیک های تراس از پیانو (آرام) به فورته (بلند) و بعد به پیانو تغییر کند.

دینامیک تراس تغییرات ناگهانی و اغلب متقارن در طنین صدای دینامیک سطوح یک خانه تراس دار است. به همین خاطر این نام را برایش گذاشته اند.

باس پیوسته

یکی از ویژگی های دیگر موسیقی باروک، باسو کانتینیو است. یک خط موسیقی توسط دو ساز نواخته می شود. اما قطعات آن ها یکی است. یک باسو کانیتنیو را ممکن است در این ساز ها بشنوید:

• ویولن سل
• کنترباس
• عضو
• هارپسیکورد

به جای این که یک نوازنده مثل بقیه نوازندگان مدرن با دو دوست نوازندگی کند، ویلون سل یا کنترباس خط باس را می نوازند. به طور هم زمان بخش صفحه کلید به جای ارگ یا هارپسیکورد خط کلید تربل را می نواخت.

شاید چندان هیجان انگیز به نظر نرسد، اما فرصتی عالی برای نشان دادن مهارت های کیبورد نوازی تان است زیرا این ساز هیچ وقت خط تربل را ننواخته است. در عوض نوازنده دیگر آکورد هایش را آماده می کند و کیبورد نواز کانتینیو با بداهه نوازی خط را کامل می کرد.

تزئینات

فقط نوازندگاه کیبورد نبودند که خودنمایی می کردند. یکی دیگر از وی‍ژگی های موسیقی باروک تزئینات است.

این نوع تزئینات موسیقی عجیب و غریب را بیشتر در داکاپو آریا می شنوید که به معنای ” از سر ” است. این عبارت راهی است برای این که به خواننده بگوید به اول برگردد.

موسیقی با دا کاپو شکل سه تایی یا سه بخشی دارد. یک بخش A دارد و بخش B دنبال آن می آید و سپس بخش A تکرار می شود. اما برای اینکه آن را از نظر موسیقیایی برای مخاطب جذاب نگه دارد خواننده باید ملودی را اجرا کند.

یک بار برای همیشه یاد بگیر: سبک ها و ژانرهای معروف موسیقی با مثال 

خواننده ها این کار را از طریق تزئینات انجام می دهند که ممکن است مثل یک لرزش صدا ظریف باشد یا عبارت اصلی را به شکلی افراطی تغییر بدهد . نمونه های بسیار خوبی از نحوه استفاده خوانندگان از تزئینات وجود دارد اما یکی از بهترین ها برای شنونده های تازه کار در سبک باروک، آهنگ Handel’s where’er you walk است. هر خواننده ای با تکرار کار متفاوتی انجام می دهد.

گفتآواز

سرانجام موسیقی آوازی باروک از بین دو سبک صاحب یکی شد. چه آهنگسازان آهنگ را برای اپرا نوشته باشند و چه برای اوراتوریو، ما می توانیم موسیقی آوازی را به طور مساوی بین آهنگ ها یا آوازهای تک نفره (آریا) و گفت آواز ها تقسیم کنیم.

گفتآوازها کم تر از آریا و کر ها هستند و برخلاف آریاها، کم تر انتظار می رود که خواننده آن ها را تزئین کند.

گفتآواز هم دو نوع دارد. گف آواز خشک یا Secco recit ناتمام است. ریتم آن شبیه گفتار است و ممکن دیالوگ ها در آن در هم آمیخته باشند . اگر قصد دارید یک قطعه اپرایی با صدای باروک بنویسید، این یکی متدی عالی برای پیشبرد طرح است.

گفتآواز همراهی شونده یا Accompagnato recit یک باسو کانتینیو دارد که از خواننده حمایت می کند. یک ارگ یا هارپسیکورد نواز خوب خواننده را همراهی می کند زیرا گفتآواز های همراهی شده در مورد خط هارمونیک توضیحی نمی دهند. در عوض چیزی به نام “باس عددی” دارید که آکورد های پرداخت نشده ای دارد. همنواز باید در تفسیر کلید ها و پیش بینی یک خط هارمونی کامل برای خواننده به قدر کافی خوب باشد.

2 سبک کاربردی دیگه:

• موسیقی جاز چیست و حقایق جالب
• موسیقی الکترونیک چیست و حقایق جالب

گفتآواز همراهی شونده کاملا موسیقیایی است. ریتم های آن باز هم تقریبا شبیه گفتار است البته گویاتر است و معمولا به آریا منتهی می شود.

یکی از معروف ترین آهنگ ها، آهنگ Behold I Tell You a Mystery از The Messiah است. این آهنگ در کنار آهنگ Handel از نمونه های خوب گفتآواز همراهی شده هستند.

حقایق جالب موسیقی باروک

آهنگسازان و هنرمندانی که به کرات از تزیینات پیچیده موسیقی استفاده می‌کردند، نت‌های موسیقی را تغییر دادند و تکنیک‌ های نواختن ساز جدیدی را در این دوره زمانی به وجود آوردند. اپرا ، کانتاتا، اوراتوریو، کنسرتو و سونات ژانرهای به دست آمده از موسیقی باروک بودند که اندازه، دامنه و پیچیدگی نوازندگی با ساز را بیشتر کردند.

تاکید بر پویایی : هارپسیکورد به عنوان ساز غالب کیبوردی در دوران باروک توسط پیانوفورته جایگزین شد. پیانوفورته از چکش های نمدی برای ضربه زدن به سیم ها استفاده می کرد، در حالی که هارپسیکورد این طور نبود و در نتیجه، پیانوفورته می تواند به آرامی و با صدای بلند بنوازد و امکان ‌های دینامیکی جدیدی را ایجاد کند.

استقبال از موسیقی دستگاهی: قبل از دوران باروک، موسیقی های زیادی در زمینه های مذهبی اجرا می شد، اما بیشتر موسیقی آوازی بود. ضمن این که آواز ها، کانتات ها و اپراها هم چنان در میان آهنگ سازان باروک محبوب بودند، موسیقی دستگاهی محبوبیت یافت.

تزئینات: موسیقی باروک ، مثل معماری و مجسمه سازی باروک، فوق العاده جذاب است. لرزش های صدا، آسیاکاتورا ها، آپوگیاتورا ها، موردنت ‌ها و نوبت ‌ها معمولا برای تقویت حتی ساده‌ ترین آهنگ ‌ها استفاده می ‌شدند.

آهنگسازان اصلی دوران باروک عبارتند از: آنتونیو ویوالدی، جورج فریدریک هندل ، دومنیکو اسکارلاتی، الساندرو اسکارلاتی، یوهان سباستین باخ، یان پیترزون ، دیتریش بوکستهود، مارک-آنتوان شارپنتیه و…

بسیار کاربردی: انواع آلات موسیقی ایرانی و غربی

ابزار مورد استفاده در این نوع موسیقی

برخی از آلات موسیقی دوره باروک که قبلا هم مورد استفاده قرار می گرفت، امروزه هم مورد استفاده قرار می گیرد بدون این که نیاز به فناوری خاصی باشد. تلاش برای اجرای موسیقی به شیوه ای آگاهانه و تاریخی و تلاش برای تقلید از صدای آن دوره، منجر به استفاده از ساز های این دوره تاریخی شد.

هارپسیکورد

یوهان سباستین باخ ، یکی از بهترین آهنگ سازان دوره باروک، آثار متعددی را برای هارپسیکورد ساخت که به دلیل خطوط پیچیده و درهم تنیده شان قابل توجه هستند. ظاهری شبیه به پیانو دارد؛ اما لحنی متمایز و دنگ دنگی دارد که یکی از صدا های نمادین دوران باروک است. این ساز به دلیل مکانیزم ماشه ای اش روی سیم ها ضربه می زند.

پیانوفورته

در حدود آغاز قرن هجدهم، پیانوساز ایتالیایی ، بارتولومئو کریستوفوری، پیانوفورته، نسخه اولیه پیانو کلاسیک را اختراع کرد. به دلیل عدم کنترل دینامیکی که سایر ساز های کیبوردی داشتند، کریستوفوری تلاش کرد تا این ساز را اختراع کند.

ویولن باروک

ویولن باروک ویولنی است که متناسب با موسیقی دوره باروک ساخته شده است . ساز های اصلی که از دوره باروک بدون تغییر باقی مانده اند، و همین طور ساز های بعدی که برای تناسب با آرایش باروک و نسخه های مدرن اصلاح شده اند، همگی در این دسته قرار می گیرند.

گیتار باروک

گیتار در دوره باروک پنج سیم داشت؛ اما هم چنان با گیتار آکوستیک مدرن یکی بود. این ساز جایگزین عود رنسانس که در میان نوازندگان خانگی بسیار محبوب بود، شد. بسیاری از محققان بر این باورند که این گیتار در ترکیب با ساز باسو برای نواختن خط بیس مورد استفاده قرار گرفت.

شیپور

ترومپت یا شیپور ساز سلطنتی باروک است که مجسم کننده عظمت سکولار و عالم الهیات است. سه ترومپت در BWV 172 باخ استفاده شده که به مقدس ترین سه گانه معروف است. در این اثر فقط سه ترومپت و تیمپان صدای باس را تولید می کنند.

فلوت باروک

فلوت باروک، که گاهی اوقات به عنوان فلوت عرضی شناخته می شود ( یعنی به پهلو در آن می دمید )، ارتباط نزدیکی با فلوت مدرن دارد. مواد به کار رفته در ساخت آن ها تفاوت اساسی بین این دو است. امروزه فلوت ها معمولا از فلز ساخته می شوند، اما در دوران باروک از چوب ساخته می شدند.

حتما بخوانید: 80 اصطلاح رایج موسیقی که باید بلد باشید

ببینید و بشنوید از آثار جذاب موسیقی باروک

موسیقی سلتیک چیست؟ معروف ترین هنرمندان و 14 حقیقت