آموزش هارمونی در موسیقی: روش استفاده و همه نکات

8 ماه پیش

موسیقی از سه عنصر اصلی تشکیل شده است: ملودی، ریتم و هارمونی. با این که دو مورد اول معمولا وظیفه به یاد ماندنی تر کردن یک قطعه موسیقی را بر عهده دارند، اما اگر به موتیف آغازین سمفونی شماره 5 بتهوون یا لیک سینتی سایزر تیمبلند در آهنگ جی زی “Dirt Off Your Shoulder” دقت کنید، می بینید که عنصر سوم یعنی هارمونی است که می تواند یک قطعه را از معمولی و قابل پیش بینی بودن به قطعه ای چالش برانگیز و پیچیده تبدیل کند.

هارمونی چیست؟

هارمونی یک محصول مرکب و مربوط به زمانی است که صداهای موسیقیایی جداگانه در کنار هم قرار گیرند تا یک واحد منسجم را تشکیل دهند. یک ارکستر را در نظر بگیرید؛ نوازنده فلوت یک نت را می نوازد، نوازنده ویولن نت دیگری را می نوازد و ترومبون نواز نت متفاوتی را اجرا می کند. اما وقتی تک تک این نت ها با هم شنیده شوند، هارمونی ایجاد خواهد شد. به زبان ساده در ویدیوی زیر توضیح داده شده است:

هارمونی در موسیقی چه طور نمایش داده می شود؟

هارمونی معمولا بر اساس یک سری آکورد تجزیه و تحلیل می شود. در ارکستر فرضی بالا، فرض کنید که فلوت نواز نت A زیری را می نوازد، نوازنده ویولن C دیز و ترومبون نواز یک نت Fدیز را اجرا می کند. این سه نت با هم یک سه گانه مینور F دیز را تشکیل می دهند. بنابراین، اگر چه هر نوازنده فقط یک نت را می نوازد، اما با هم یک آکورد مینور Fرا اجرا می کنند.

هنگامی که تمام ساز های یک گروه در حال نواختن نت هایی هستند که با یک آکورد مطابقت دارند، به آن آکورد، همخوان می گویند.
اما زمانی که نوازندگان از یک خط ملودیک تبعیت می کنند که با یک مجموعه آکورد مطابقتی ندارد (مثل زمانی که یک اوبو نواز که وقتی بقیه ارکستر نت های سه گانه D ماژور را می نوازند، یک نت B بمل را می نوازد)، آن آکورد به عنوان یک آکورد ناهماهنگ شناخته می شود.
این بدان معنا نیست که برخی هارمونی ها تعمدا ناهماهنگ نیستند. شاید آهنگساز آن قطعه فرضی بخواهد یک نت B بمل را روی یک آکورد D بشنود ( از نظر تئوری موسیقی، عملکرد هارمونیک نت درجه گام 6 ام بمل خواهد بود )، حتی اگر از نظر بیشتر طرفداران موسیقی غربی بهترین ترکیب نباشد.

چه طور در موسیقی از هارمونی استفاده می شود؟

هارمونی می تواند به طور کامل توسط آهنگساز نوشته شود یا توسط آهنگ ساز مشخص و توسط نوازنده ای که موسیقی را اجرا می کند، به طور کامل بیان و منتقل شود. سناریوی ارکستری که در بالا توضیح داده شد، نمونه ‌ای از هارمونی است که کاملا توسط یک آهنگساز نوشته شده است. او نت ‌های خاصی را به یک سری ساز های تک نت اختصاص داده است، این نت‌ها با هم ترکیب می ‌شوند و آکورد هایی را تشکیل می‌ دهند. این متد در موسیقی کلاسیک مرسوم در اروپا رایج است.

روش خواندن نت موسیقی (نت های موسیقی روی خط حامل)

نمونه پرطرفدار هارمونی در موسیقی

یکی دیگر از روش های رایج دیگری که آهنگ سازان با کمک آن هارمونی را به نمایش در می آورند، این است که یک توالی آکورد خاص را هدف قرار دهند و سپس به نوازندگان اجازه دهند تا قطعات شان را متناسب با آن توالی بسازند.

در آهنگ Down on the Corner اثر Creedence Clearwater Revival:

آهنگ بر روی کلید C ماژور نوشته شده است.
از یک توالی آکورد متداول برای آن کلید خاص استفاده می کند که عمدتا بین سه‌ گانه C ماژور و سه‌ گانه G ماژور در نوسان است و سه‌ گانه ‌های F ماژور در نقاط حساس و لازم چاشنی آن شده است.
به این ترتیب، از نوازندگان انتظار می رود که از گام C ماژور برای نوشتن قطعاتی که متناسب با توالی آکورد باشد، استفاده کنند.

در بخش مقدمه آهنگ ، استو کوک یک خط بیس می‌نویسد که عمدتا تک نتی است. گیتاریست ریتم، تام فوگرتی آکورد های 5 نت و 6 نت را نوازد و جان فوگرتی، گیتاریست اصلی، ملودی را بر اساس گام C ماژور می‌ سازد. داگ کلیفورد هم آن ها را در درامز همراهی می کند. همه با دنبال کردن آکورد و کلید کلی C ماژور، در حال نواختن هارمونی هستند.

گام در موسیقی چیست؟ انواع و نکات کاربردی

هارمونی ضمنی چیست؟

گاهی اوقات، نوازندگان تمام نت ‌ها را روی یک آکورد نمی‌ نوازند، آن ها از “هارمونی ضمنی” استفاده می‌کنند تا گوش شنونده از چیزی که جا افتاده است، پر شود. این تکنیک بیشتر مخصوص سبک جاز است.

مثلا بیایید آکورد هفتم دومینانت که یکی از اجزای سازنده موسیقی جاز است را در نظر بگیریم.

آکورد های دومینانت از 4 نواک (pitch) تشکیل شده است: نت ریشه، ماژور سوم، پنجم و هفتم دومینانت.
یک مثال واقعی آکورد G7 است که از G (نت ریشه)، B ( سوم ماژور )، D (پنجم) و F (هفتم دومینانت) تشکیل شده است.

حالا فرض کنید یک گروه جاز دو ساکسیفون دارد که هر کدام می توانند هر بار فقط یک نت بنوازند.

هدف ، نواختن آکورد G7 است، اما به دلیل محدودیت های ساز، فقط دو نت داریم که می توان همزمان اجرا کرد.
با این که یک نوازنده راک ممکن است نت ریشه و پنجمین نت را برای این که صدای قوی ‌تری تولید کند، برگزیند، اما نوازندگان جاز به احتمال زیاد نت سوم و هفتم را انتخاب می‌کنند، زیرا این نت ‌ها به آکورد هفتم دومینانت اشاره دارند. بنابراین آن ها برای این که به طور ضمنی به آکوردG7 اشاره کنند، B و F را می نوازند.
عجیب است که هیچ یک از این ساز ها نت G را اجرا نمی کنند تا آکورد G را نشان دهند، اما همان طور که بیشتر ساکسیفونیست‌ های جاز می ‌گویند، بیس‌ نواز ها برای همین کار در گروه هستند.

در واقع، نوازندگان گیتار بیس به طور ضمنی به هارمونی اشاره دارند زیرا آن ها معمولا فقط یک نت را در هر بار می نوازند. مثلا یک نوازنده بیس ممکن است نت Fای را بنوازد که قرار است ریشه یک آکورد باشد. اما آیا F ماژور است؟ F مینور است ؟ و یا F کاهش یافته است؟ تئوری هارمونی آهنگی (و درک ذاتی شنونده از آن) به تعیین آنچه که آکورد کامل قرار است باشد ، کمک خواهد کرد.

اگر روی کلید D مینور باشیم، به احتمال زیاد آکورد F ماژور است. F ماژور آکورد bIII یا آکورد میانه B روی کلید D مینور است و نت های آن (F-A-C) همگی بخشی از گام D مینور هستند.
اگر روی کلید E بمل مینور باشیم، احتمالا این آکورد F کاهش یافته است، زیرا F کاهش یافته با مقیاس E بمل مینور مرتبط است.

رایج ترین اصطلاحات موسیقی که باید بلد باشید

3 نوع مختلف هارمونی در موسیقی

هارمونی اشکال مختلفی دارد. سه شکل از محبوب ترین و مهم ترین هارمونی عبارتند از:

هارمونی دیاتونیک بخشی از موسیقی است که در آن نت ها و آکورد ها همه به یک گام اصلی مربوط می شوند . بنابراین اگر روی کلید اصلی A بمل هستید، تمام نت‌ ها و آکورد هایی که می‌ نوازید از هفت نت که گام اصلی A بمل را تشکیل می ‌دهند، گرفته می ‌شوند. و اگر مطمئن نیستید که روی چه کلیدی هستید، ” سر کلید ” را بررسی کنید. سر کلید لیستی از علامت های دیز و بمل است که در ابتدای هر سیستم نت گذاری موسیقی ظاهر می شود. هارمونی دیاتونیک را می توان در همه چیز یافت، از ساز های یونان باستان و آهنگ های آواز رنسانس گرفته تا آهنگ های پاپ معاصر.
هارمونی غیر دیاتونیک. هارمونی غیر دیاتونیک نت هایی را معرفی می کند که همه شان جز یک گام اصلی نیستند. این شکل از هارمونی کاملا مخصوص جاز است، اما در همه اشکال موسیقی دیده می شود. فرض کنید شما در کلید A بمل ماژور هستید و یک آکورد B7بمل را می نوازید. آن آکورد حاوی نت D است که قطعا در گام A بمل ماژور نیست . کمی عجیب به نظر می رسد، اما به یادتان می ماند. آهنگ ” Somebody to Love ” اثر Queen مثال خوبی برای این موضوع است. در جایی از آهنگ که فردی مرکوری می‌خواند : “I’ve just gotta get out of this prison cell” کلمه «out» روی آکورد B بمل در کلید A بمل می ‌افتد. اما هارمونی غیردیاتونیک مفهوم جدیدی نیست. پیش درآمد ها و فوگ‌ های یوهان سباستین باخ تقریبا 400 سال قدمت دارند، اما به عنوان یک منبع آموزشی عالی برای ترکیب نت ‌های غیر دیاتونیک با سر کلید های سنتی در دسترس هستند.
هارمونی آتونال. این شکل از هارمونی مرکز آهنگی ندارد یعنی روی گامی که ماژور یا مینور باشد یا نت ریشه قابل شناسایی داشته باشد، ساخته نشده است. در موسیقی کلاسیک ، موسیقی آتونال تا حد زیادی زاییده افکار آهنگ ساز آرنولد شوئنبرگ بود . شوئنبرگ شخصا از اصطلاح “آتونال” خوشش نمی آمد و تکنیکش را با عنوان ” موسیقی دوازده نتی ” معرفی کرد که در آن تمام دوازده نت مورد استفاده در موسیقی غربی در زبان هارمونیک یکسان بودند. هارمونی آتونال همچنین در جنبش جاز آزاد که توسط نوازندگانی مثل اورنت کولمن و دان چری برانگیخته شد، طرفدار پیدا کرد.

تونالیته در موسیقی چیست؟ چرا اهمیت دارد؟

همه موسیقی ‌هایی که نواک دارند، چه در توسط یک ارکستر با شکوه اجرا شوند و چه توسط یک ساز، دارای هارمونی هستند. هارمونی در کنار ملودی و ریتم، یک پایه و اساس برای موسیقی است که انسان هزاران سال است از آن لذت برده است.