ویولن (violin) یک ساز سیمی است که قدمت آن به قرن شانزدهم و پیش از قرون وسطا برمی گردد. طرح این ساز از زمان اختراع تا کنون چند تغییر کرده است اما سازندگان سازها برای ساختن ویولن امروزی از همان روش های گذشته استفاده می کنند. جالب است بدانید که اولین ویولن ساخته شده و ویولن امروزی بسیار شبیه به هم هستند. متفاوت ترین ویولن ها مربوط به قرن هفدهم هستند و تنها تفاوتشان این است که گردن و صفحه انگشت گذاری یا فینگربورد (fingerboard) بلندتری دارند. به جز این مورد، ویولن ها از نظر روش ساخت، جنس و ابزارها تقریباً یکی هستند.
اکثر قسمت های ویولن از چوب ساخته شده است. ویولن ها را معمولا از صنوبر یا افرا می سازند چون این چوب های با وجود وزن کمشان مقاومند. بعضی قسمت های ویولن مثل سیم گیر پلاستیکی اند. وسایلی هم که برای ساختن ویولن لازم اند وسایل متداولی هستند، البته به استثنای ابزار خط زن و خم کن آهنی. جعبه ابزار سازندگان ساز تقریباً همان ابزارهایی را دارد که در نجاری متداولند و ابزارهای درون جعبه ابزار سازندگان ساز تقریباً همان ابزارهای متداول نجاری، مثل قلم و ارّه، هستند. ادامه این مقاله را بخوانید تا با فرآیند ساختن ویولن آشنا شوید.
ابزارهای لازم برای ساخت ویولن
اکثر ابزارهای لازم برای ساختن ویولن شبیه ابزارهایی هستند که در چوبکاری و حکاکی به کار می روند. سازندگان ویولن باید مهارت های لازم را برای استفاده، تولید و نگهداری از ابزارهای نوک تیز داشته باشند. برخی از ابزارها و دستگاه های لازم برای ساختن ویولن عبارتند از: رنده چوب، رنده دستی، ارّه، ارّه مویی، مغار، مغار دسته بلند، گیره میله ای، گیره، ابزارهای اندازه گیری، ضخامت سنج، برقو و شکل دهنده.
آموزش گام به گام ساختن ویولن
وقتی همه مواد و ابزارهای لازم برای ساختن ویولن را فراهم کردید، می توانید با انجام دادن مراحل زیر برای خودتان یک ساز خوش صدا بسازید. برای ساختن دنده، حلزونی و پشت ویولن حتماً از چوب افرای بالکان و برای روی آن از صنوبر استفاده کنید. اگر چوب افرا پیدا نکردید می توانید مثل سازندگان انگلیسی قدیمی از چوب گلابی یا گیلاس استفاده کنید. ابتدا ویدیوهای زیر را ببینید و بعد توضیحات گام به گام کلی را بخوانید:
توضیح مراحل ساخت ویولن
مرحله اول
قبل از هر کاری، ویولن خودتان را اندازه بگیرید. اندازه قوس، پشت، خمیدگی میانی، خمیدگی پایینی و خمیدگی بالایی را اندازه بگیرید.
مرحله دوم
یک الگو بکشید. الگوی ویولن را با تخته چندلایه درست کنید.
مرحله سوم
با استفاده از الگوی مرحله دوم یک قالب بسازید و از آن برای شکل دهی به پشت، رو و دنده ویولن استفاده کنید. زاویه دنده را عمودی نگه دارید و بلوک های پایینی و جانبی را اضافه کنید. بلوک های پایینی از جنس بید هستند. برای پوشش داخلی دنده از آهک استفاده کنید.
موم شمع را روی لبه های قالب بمالید تا دنده به قالب نچسبد. حتماً از ضخامت سنج استفاده کنید تا قطر چوب دنده یکنواخت باشد.
مرحله چهارم
دنده ها را با آهن داغ خم کنید.
مرحله پنجم
حالا با استفاده از قلم سوزنی، طرح ویولن را بکشید. از دنده ها مثل یک الگو استفاده کنید و با مداد دور تا دور آن را خط بکشید. وقتی دور تا دور آن را خط می کشید، با استفاده از واشر، بین لبه ویولن و دنده ها یک فاصله دو میلی متری ایجاد کنید.
پشت ویولن را با ارّه دستی ببرید و سوهان بکشید. ضخامت لبه های چوبی که برای ساختن پشت و روی ویولن استفاده می کنید باید چهار میلی متر باشد.
مرحله ششم
پشت ویولن را با استفاده از مغار شکل بدهید. با استفاده از مغار می توانید انحنای زیبایی در قسمت بیرونی پشت ویولن درست کنید. حتی می توانید برای ایجاد انحنای مورد نظرتان از قالب استفاده کنید.
مرحله هفتم
دنده ها را با آهک بپوشانید و سپس دوباره بچسبانید.
مرحله هشتم
کلاف ویولن را درست کنید. لبه ویولن با استفاده از کلاف تزیین می شود. سازندگان قدیمی ترجیح می دادند از چوب گلابی و آبنوس برای درست کردن کلاف استفاده کنند اما سازندگان امروزی بیشتر از فیبر استفاده می کنند. دلیلش این است که کار کردن با فیبر ساده تر است و با خم شدن نمی شکند.
روی چوب ها را با استفاده از خط زن علامت بزنید. با استفاده از چاقوی جراحی شیاری به عمق دو میلی متر ایجاد کنید. خط زن را روی شیار حرکت بدهید و گوشه ها را مانند نیش زنبور به هم بچسبانید. شیار را با چسب داغ پر کنید و کلاف را روی آن فشار دهید.
مرحله نهم
حالا وقت آن رسیده است که قالب را دربیاورید. اگر همانطور که در مرحله سوم پیشنهاد کردیم از موم شمع استفاده کرده اید به راحتی می توانید قالب را با چاقو بیرون بکشید.
مرحله دهم
همه این مراحل را برای ساختن روی ویولن تکرار کنید. درست کردن روی ویولن خیلی راحت تر است چون از جنس صنوبر است و به اندازه افرا سفت نیست.
مرحله یازدهم
حالا که پشت و روی ویولن را درست کرده اید نوبت به سوراخ های f رسیده. صدای ویولن از طریق سوراخ های f از جعبه صدا خارج می شود. اکثر ویولن ها نامتقارن اند. برای درست کردنشان، ابتدا جای آن ها را با استفاده از پرگار و ابعاد الگو تعیین کنید. سپس چهار سوراخ درست کنید و با استفاده از الگو به هم وصل کنید.
مرحله دوازدهم
پل باس را وصل کنید. پل باس ویولن را محکم تر و صدای آن را عمیق تر می کند. پل باس دقیقاً زیر سیم سُل قرار می گیرد و تقریباً هم اندازه آن است.
مرحله سیزدهم
حالا حلزونی و گردن را بسازید. طرح حلزونی را با استفاده از قالب روی چوب بکشید. سوراخ های گوشی کوک را ایجاد کنید و با اره آن را ببرید. توجه کنید که این تنها قسمتی است که می تواند آزادانه حکاکی کنید. با دیدن حلزونی می توان به خوبی به میزان مهارت سازنده آن پی برد.
مرحله چهاردهم
پس از آنکه گردن را ساختید، صفحه انگشت گذاری را به گردن متصل کنید. البته این کار ممکن است کمی طول بکشد چون صفحه انگشت گذاری از جنس آبنوس است که یک چوب بسیار محکم است. گردن را با استفاده از اتصال فاق و زبانه به بدنه ویولن متصل کنید.
مرحله پانزدهم
گوشی ها را با استفاده از برقو و شکل دهنده ببرید و در جای خودشان قرار بدهید.
مرحله شانزدهم
روغن جلای مورد نظرتان را انتخاب کنید و به ویولن بزنید. سازنگان قدیمی ترجیح می دادند از روغن بزرک و تربانتین ونیزی استفاده کنند. تعداد لایه های جلا به غلظت رنگ دلخواه شما بستگی دارد. حتی می توانید به آن نور فرابنفش بتابانید یا زیر نور خورشید قرار دهید تا به رنگ دلخواتان درآید.
ویولن نوازی: 31 حقیقت جالب و 8 ویدیوی فوق العاده زیبا
سوالات رایج
1- آیا می توانیم خودمان یک ویولن بسازیم؟
بله البته! همیشه می توانید از فروشگاه ویولن بخرید اما ویولنی که خودتان ساخته اید صدای خاصی خواهد داشت و منحصر به فرد خواهد بود. ساختن ویولن در خانه کار پیچیده و ظریفی است که صبر و حوصله زیادی می خواهد اما نواختن سازی که خودتان ساخته اید تجربه لذت بخشی است!
2- ساختن یک ویولن چقدر زمان می برد؟
ساختن بدنه و گردنِ ساز بین دو تا هشت هفته و سر هم کردن و تنظیم اولیه ساز بین یک تا دو هفته زمان می برد. جلادهی و به عمل آوردن آن نیز بین دو هفته تا سه ماه زمان می برد.
3- برای ساختن ویولن از چه چوبی استفاده می شود؟
برای ساختن ویولن بیشتر از چوب درختان صنوبر، بید، افرا، آبنوس و اقاقیا استفاده می شود. به طور کلی از چوب افرا برای پشت، دنده، گردن و حلزونی استفاده می شود و چوب صنوبر برای روی ویولن مناسب است.
4- آیا نواختن ویولن از گیتار سخت تر است؟
اکثر افراد عقیده دارند که نواختن گیتار آسان تر است و باید بیشتر تمرین کنید تا بتوانید ویولن را خوب بنوازید. خب، باید بگوییم که بله، نواختن ویولن سخت تر است چون فرت (fret) ندارد و روشهای نواختن آن هم پیچیده تر هستند.
همانطور که احتمالاً خودتان هم می دانید، ماهر شدن در نواختن ویولن از همه سازهای دیگر سخت تر است. از میان افراد تازه کار آن هایی که نبوغ زیادی دارند پس از دو یا سه سال تمرین کردن می توانند ویولن را بدون نقص بنوازند اما اکثر افراد به تمرین خیلی بیشتری نیازمندند.
5- ساختن ویولن چقدر هزینه دارد؟
نوازندگان حرفه ای معمولاً بیش از ۴۰۰۰ دلار برای خرید ویولن خرج می کنند. قیمت ویولن های عتیقه به سازنده و قدمت آن بستگی دارد و بین ۶۰۰۰ تا چند میلیون دلار متغیر است.
6- روی ویولن را از چه جنسی می سازند؟
روی ویولن را از جنس صنوبر چهارتخته می سازند. قسمت های داخلی ویولن -بلوک های جانبی و پایینی و پوشش داخلی- معمولاً از جنس صنوبر یا بید هستند و کلاف را می توان از انواع چوب یا فیبر (کاغذ یا مقوای ضخیم) ساخت.
7- معروفترین نوازنده ویولن چه کسی است؟
ایتساک پرلمان (Itzhak Perlman) بزرگترین نوازنده معاصر ویولن است. او از زمانی که در سال ۱۹۵۸ در یکی از نمایش های اد سالیوان شرکت کرد، در معرض دید عموم قرار گرفته است.
8-ویولن از چه چیزی ساخته شده است؟
چوب، که بدنه و اجزای ظریف ویولن از آن ساخته می شود، و چسب اصلی ترین مواد سازنده ویولن هستند. سیم های آن از روده فراوری شده حیوانات، فولاد، یا مواد مصنوعی درست شده است. ویولن لوازمی مانند گوشی کوک هم دارد که ممکن است از جنس چوب یا جنس دیگری مانند پلاستیک باشد.
9- چرا برای ساختن ویولن از چوب افرا استفاده می شود؟
فقط با استفاده از انواع مختلف چوب می توان یک ساز خوش صدا درست کرد. دلیل اصلی این که پشت ویولن را از افرا می سازند همنوایی صوتی است. افرا همه ویژگی های لازم برای نواختن موسیقی زیبا را دارد یعنی وزن آن مناسب است، همنوایی خوبی دارد و محکم و تنومند است.
10- صدای ویولن از کجا می آید؟
لرزش سیم ها صدای بی نظیری خلق می کند. لرزش سیم ها از طریق پل به صفحه رویی و پشتی منتقل می شود و صدا در بدنه توخالی ویولن می پیچد و صدای غنی و بی نظیر ویولن را ایجاد می کند.
11- استرادیواری از چه چوبی برای ساخت ویولن استفاده کرد ؟
آنتونیو استرادیواری (Antonio Stradivari)، نوازنده و سازنده مشهور ویولن برای قسمت رویی از صنوبر، برای بلوک ها و پوشش داخلی از بید و برای قسمت پشتی، دنده ها و گردن از افرا استفاده کرده است. عده ای احتمال می دهند که چوب به کار رفته در این ویولن، قبل و بعد از ساختن ویولن، چندین بار به انواع مواد معدنی آغشته شده است.
12- قدیمی ترین ساز دنیا چند سال قدمت دارد؟
قدیمی ترین ساز دنیا 60 هزار سال قدمت دارد. این ساز فلوتی است که مربوط به نئاندرتال هاست و اهمیت جهانی دارد. این فلوت در غار دیووه بابه (Divje Babe) حوالی شهر سرکنو (Cerkno) کشف شد و کارشناسان معتقدند نئاندرتال ها آن را ساخته اند.
13- ویولن 4/3 برای کدام رده سنی مناسب است؟
به جدول اندازه ویولن توجه کنید:
| سایز ویولن | سن نوازنده | اندازه های ویولن: طول: بدنه و کل ویولن (به اینچ/سانتی متر) |
| 4/3 | ۹ تا ۱۲ سال | ۱۳ و ۲۱ اینچ
۳۳ و 3.53 سانتی متر |
| 8/7 | نونهال/ بزرگسال | حدودا 5.13 و 5.22 اینچ
حدودا 3.34 و 2.57 سانتی متر |
| 4/4 | ۱۱ سال تا بزرگسال | ۱۴ و ۲۳ اینچ
5.35 و 60 سانتی متر |
14- کلیفون به چه درد کمان می خورد؟
کلیفون یا کالیفون (colophony) اصطکاک میان کمان و سیم را بیشتر می کند و باعث واضح تر شدن لرزش سیم می شود. نوازندگان ویولن و ویولا (Viola) از کلیفون های روشن تر و نوازندگان ویولونسل و کنترباس از کلیفون های تیره تر استفاده می کنند. یک یا دو ضربه کلیفون برای چند ساعت نواختن کافی است.
15- کدام ساز فقط سه سیم دارد؟
بالالایکا (balalaika) (به روسی балала́йка) ساز سیمی روسی است. از ویژگی های این ساز می توان به بدنه مثلثی و توخالی، فرت های گردن و سه سیم بودن آن اشاره کرد.
حتما بخوانید: آموزش اصطلاحات موسیقی (رایج ترین ها)
1 دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید
درود بر شما
سپاس از توجهتون به سوال های هموطنان عزیزم
و توضیع کامل برای مبتدیان علاقه مند.