در این مقاله اصوص و مفاهیم تئوری پیانو را در 13 مرحله طوری که برای تان کسل کننده نباشند، آموزش خواهیم داد. این مفاهیم عبارتند از:
- نام تمام نت های کیبورد
- نت های سفید (نیم نت) و گرد (کامل)
- سکوت (Rest) و طول نسبی یا ارزش زمانی نت (Value)
- بیت و تمپو
برای یادگیری بهتر تصاویر، پارتیتور (صفحه نت های موسیقی)، فایل صوتی و یک سری تمرین و تست به هر بخش شده است.
این 13 مرحله عبارتند از:
مرحله 1: نت های روی صفحه کلید را بشناسید
توی این پک فوق العاده، استاد الینا جبل عملی، نواختن پیانو رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان یک پیانیست حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
مرحله 2: نیم پرده ها روی صفحه کلید
مرحله 3: یادگیری ارزش زمانی نت ها روی پیانو
مرحله 4: همه چیز در مورد ضرب (بیت)
مرحله 5: میزان و تمپو
مرحله 6: آموزش نواختن ملودی روی پیانو
مرحله 7: انگشت گذاری- همه انگشتان خود را در کجا قرار دهید؟
مرحله 8: نواختن پیانو با دو دست
مرحله 9: اجرای سکوت ها
مرحله 10: والس و سبک های دیگر موسیقی
مرحله 11: طرز قرار گرفتن انگشت روی پیانو و اجرای تکنیک ها
مرحله 12: روی ریتم اجرا کنید
مرحله 13: نکات انگیزشی برای وقتی که تمرین دشوار می شود
پس شروع می کنیم!
مرحله 1: صفحه کلید را با نت ها بشناسید
اگر برای اولین بار به صفحه کلید نگاه کنید ممکن است فکر کنید که نت های زیادی هست که باید یاد بگیرید.
اما این کار واقعا آسانتر از آن است که به نظر می رسد. در اصل شما باید فقط 12 نت را یاد بگیرید!
قسمت خاکستری کیبورد نت هایی که باید بدانید را به شما نشان می دهد:
نت های موجود در این صفحه کلید به 6 گروه 12 نتی دسته بندی می شوند. هر گروه از 7 کلید سفید و 5 کلید سیاه تشکیل شده است. به شکل بالا نگاه کنید، این مجموعه کلید ها چند بار در چپ و راست تکرار می شود. هر گروه با نت “C” شروع می شود که در سمت چپ دو کلید سیاه کنار هم قرار دارد.
بیایید نت های “C” را دقیق تر بررسی کنیم. برای تشخیص مکان این کلید در هر گروه، یادتان باشد که همیشه در سمت چپ جفت کلید سیاه است. این نکته را به ذهن بسپارید زیرا قبل از اجرای هر آهنگی اول باید کلید “C” را روی صفحه کلید پیدا کنید.
تمرین: به عنوان یک تمرین کوچک، تمام نت های “C” روی صفحه کلید را پیدا کنید.
از آن جا که پیدا کردن نت های “C” در آغاز کار کمی دشوار است، فعلاً فقط روی “C” وسط تمرکز کنید. این نت همانطور که از نامش پیداست، واقعاً هم در وسط صفحه کلید قرار دارد یعنی وقتی پشت پیانو می نشینید، درست مقابل تان است. اگر به تصویر بالا نگاه کنید یک سری خط، نماد و عدد می بینید. این یک سیستم نت گذاری است که در آن کلید C تقریبا در وسط قرار دارد.
اگر موسیقی یک زبان باشد، سیستم نت گذاری متن نوشته شده به این زبان است. مثل هر زبانی ، موسیقی هم بر اساس یک سری قوانین بنا شده و از نماد های خاصی در استفاده می شود. سیستم نت گذاری مشخص می کند که چه نت هایی باید راس یک زمان مشخص اجرا شوند. پارتیتور بالا نت C میانی را نشان می دهد. بیایید نت های دیگر در این سیستم نت گذاری را بشناسیم و ببینیم در چه مکان هایی از کیبورد قرار گرفته اند.
در اینجا می توانید نت های C دیگر و نحوه نمایش آن ها در سیستم نت گذاری را مشاهده کنید. طبق تصویر نت C میانی در منطقه خاکستری است:
در سمت چپ و راست آن نت های C دیگری وجود دارند.
اگر کلید های سفید و سیاه صفحه کلید را بشمارید، می ببینید که 12 کلید (نت) بین هر دو نت “C” وجود دارد. از طرف دیگر، در این سیستم نت گذاری، 8 خط و فاصله بین نت های “C” وجود دارد .
این توالی نت (12 نت در کیبورد و 8 نت در سیستم نت گذاری) را اکتاو می نامند. در تصویر بالا می توانید اکتاوهای صفحه کلید و سیستم نت گذاری را مشاهده کنید یعنی از یک نت C تا نت C بعدی. ما تمام نت های مربوط به یک اکتاو که در این جا اکتاو حاوی نت C میانی است را یاد می گیریم.
توجه: صفحه کلید ها در اندازه و تعداد کلید های مختلفی وجود دارند، بنابراین اگر تعداد نت های Cروی یک پیانو بیشتر از عکس بالا بود، نگران نباشید. فقط به دنبال یک جفت کلید سیاه باشید. کلید سفید سمت چپ این جفت کلید همیشه یک نت ” C ” است.
حالا که نت های ” C ” را شناسایی کردید، وقت آن است که 11 نت دیگر یک اکتاو را یاد بگیرید.
یادگیری ساز صرف نظر از سن و سابقه تان در زمینه موسیقی، همیشه چالش برانگیز است ولی ما سعی کرده ایم که این آموزش را برای مبتدیان تا حد امکان ساده کنیم.
تمام چیزی که شما نیاز دارید یک صفحه کلید کوچک قابل حمل است که می تواند یک پیانوی واقعی، یک کیبورد کاسیو یا یاماها با اسپیکر های داخلی و کلید های لمسی باشد.
خب سراغ بقیه کلید ها می رویم!
مرحله 2: نیم پرده روی صفحه کلید
در بخش قبل یاد گرفتید که نت های C و همین طور نت C میانه در کجای کیبورد قرار دارند. شما از قبل می دانید کلید های سفید هر کدام چه نتی دارند و حالا نوبت نام نت کلید های سیاه است.
نت های روی پیانو به “نیم پرده” تقسیم می شوند. به “C” میانی صفحه کلید نگاه کنید، فاصله این کلید تا اولین کلید سیاه در سمت راست از نظر زیر و بمی نت، به اندازه نیم پرده است. همین طور فاصله این کلید سیاه تا کلید D نیم پرده است. یک کلید سیاه از کلید سفید بعدی اش همیشه به اندازه نیم پرده فاصله دارد.
حالا به کلید های “E” و “F” نگاه کنید، فاصله بین آن ها نیز نیم پرده است که ممکن است در ابتدا کمی گیج کننده به نظر برسد، زیرا هیچ کلید سیاه بین کلید ها وجود ندارد. ما در این مرحله نمی خواهیم خیلی عمیق به تئوری موسیقی بپردازیم، اما بد نیست محض اطلاع به موارد زیر توجه داشته باشید: فاصله از یک کلید تا کلید بعدی ( چه سیاه و چه سفید باشد ) نیم پرده است. این اطلاعات برای درک مفهوم نت های بمل و دیز به دردتان می خورد.
حالا که با نیم پرده آشنا شدید، بیایید نگاهی به نت های دیز بیندازیم. نت دیز، نیم پرده بالاتر از یک نت طبیعی است و نماد آن هم علامت # (دیز خوانده می شود نه هشتگ!) است. هر زمان این علامت را در کنار یک نت مشاهده کردید، نت نیم پرده بالاتر اجرا می شود. هنگام خواندن این نت کلمه “دیز” را هم اضافه کنید، مثلا D# خوانده می شود دی دیز.
برای درک بهتر، به “C” میانی کیبورد بالا نگاه کنید. اگر آن را نیم پرده بالاتر ببرید به اولین کلید سیاه در سمت راست می رسید که “C#” نامیده می شود.
اما این نت در سیستم نت گذاری چه شکلی است؟
به “C” وسط در سیستم نت گذاری بالا نگاه کنید. همانطور که می بینید به این نت یک # اضافه شده پس باید نیم پرده بالاتر از C میانه نواخته شود. نت نواخته شده C# نامیده می شود و مربوط به اولین کلید سیاه در سمت راست ” C ” میانی است.
حالا به نت های یک اکتاو نگاه کنید و نت های دیز را روی کیبورد پیدا کنید. در کل پنج نت وجود دارد که هر کدام مربوط به یکی از کلید های سیاه هستند:
C#، D#، F#، G#، A#
همین مفهوم در مورد نت های بمل هم صدق می کند. همان طور که احتمالاً قبلاً حدس زده اید، هر کلید سیاه دو اسم دارد. اما فعلا خودتان را گیج نکنید تا دلیلش را برای تان توضیح بدهیم.
خب حالا نت های بمل را بررسی می کنیم. یک نت بمل از نظر زیر و بمی نیم پرده پایین تر از نت طبیعی است. حرف b برای شناسایی یک نت بمل استفاده می شود. هر وقت در کنار یک نت حرف b را مشاهده کردید، این نت، نیم پرده پایین تر از نوع طبیعی اش اجرا خواهد شد. هنگام خواندن این نت کلمه “بمل” را هم اضافه کنید، مثلا Db خوانده می شود دی بمل.
برای درک بهتر، به “D” صفحه کلید بالا نگاه کنید. اگر آن را یک نیم پرده پایین بیاورید، به اولین کلید سیاه در سمت چپ “D” میانی می رسید. بنابراین به این کلید Db هم گفته می شود. کلید سیاه را متناسب با موقعیت، می توان “C#” یا “Db” نامید.
بیایید این مفهوم را در سیستم نت گذاری بررسی کنیم.
به نت “E” در سیستم نت گذاری بالا نگاه کنید. همان طور که می بینید در کنار آن حرف b قرار دارد، بنابراین باید آن را نیم پرده زیر “E” اجرا کرد. نت نواخته شده “Eb” نام دارد و مربوط به اولین کلید سیاه در سمت چپ “E” است.
حالا به نت های یک اکتاو نگاه کنید و نت های بمل کیبورد را پیدا کنید. در کل پنج نت وجود دارد که هر کدام مربوط به یکی از کلید های سیاه هستند:
Db، Eb، Gb، Ab، Hb
پس به طور خلاصه:
- C# و Db مربوط به یک کلید سیاه هستند.
- D# و Eb نام یکی از کلید های سیاه است.
- F# و Gb نام یک کلید سیاه است.
- G# و Ab هم نام یک کلید سیاه است.
- A# و Bb هم مربوط به یک کلید سیاه است.
بهتر است این تمرین را هر روز 15 دقیقه قبل از شروع اجرای آهنگ انجام دهید. هنگام اجرا، نام هر نت را تلفظ کنید و با دقت به صدای نت گوش دهید. به یاد داشته باشید که کلید های سیاه (و حتی برخی کلید های سفید) هر کدام دو نام دارند.
شما می توانید دانش تان را با این تست کوچک بسنجید.
تست
“Fb” کلید سفید است یا سیاه؟
الف) سفید
ب) سیاه
“B#” کلید سفید است یا سیاه؟
الف) سفید
ب) سیاه
“Eb”کلید سفید است یا سیاه؟
الف) سفید
ب) سیاه
“Cb” کلید سفید است یا سیاه؟
الف) سفید
ب) سیاه
جواب ها:
الف- الف- ب- الف
مرحله 3: یادگیری ارزش زمانی روی پیانو
موسیقی زبانی است که همه افراد می توانند درک کنند. این هنر مستقیماً روی قلب انسان تاثیر می گذارد و برای هر کس یک معنای خاص دارد. با کمک موسیقی می توانید استرس را از بین ببرید یا چیزی را که برای توصیفش کلمه ای پیدا نمی کنید را بیان کنید. موسیقی هم یک نوع هنر است و هم یک روش تفکر. موسیقی نوعی ریاضیات و یک علم است. از طریق آهنگ ساختن با دیگران یاد می گیرید برای رسیدن به یک هدف مشترک با هم همکاری کنید. اجرا در حضور مخاطبان مثل سخنرانی در مقابل مردم به شما کمک می کند کمرویی را کنار بگذارید.
حالا وقت آشنایی با مفاهیم ضرب و میزان است. از بخش های قبل یاد گرفتید که هر کلید مربوط به چه نتی است و هر نت در چه مکانی قرار گرفته است. همچنین کلیدهای سفید و کلیدهای سیاه را هم می شناسید. حالا می خواهیم یاد بگیریم که نت ها در چه جا هایی قرار بگیرند تا بتوانیم تا یک آهنگ بسازیم!
برای ساختن آهنگ، نباید نت ها را به صورت تصادفی اجرا کنید و به یک نوع نقشه نیاز دارید که به شما نشان دهد کدام نت باید کی و برای چه مدت اجرا شود. خواندن نت موسیقی شبیه خواندن نقشه کوهنوردی است. یک نقشه کوهنوردی، مسیری را که باید طی کنید، مکان استراحت و مدت زمانی که طول می کشد تا به موقع به مقصد برسید را نشان می دهد. در موسیقی، توالی نت ها همان مسیر هستند و میزان ها و ضرب ها به شما می گویند که نت ها چه مدت باید اجرا شوند.
می توانید مسیر یک قطعه موسیقی را در سیستم نت گذاری مشاهده کنید. خطوط نت به بخش های کوچکی به نام “میزان” تقسیم می شوند. این میزان ها به بخش های کوچکتری تقسیم می شوند که بیت یا ضرب نامیده می شوند.
جنبه ریاضی تئوری موسیقی در این جا مشخص می شود. مجموع تمام ضرب های موجود در یک میزان باید با ارزش زمانی کسر میزان انتخاب شده مطابقت داشته باشد. مثلا بیایید فرض کنیم یک میزان با ارزش زمانی 1، به چهار بیت برابر تقسیم شده است. پس هر بیت چه طولی دارد؟ برای درک بهتر این مبحث نمونه پرسش و پاسخ های زیر را ببینید!
سوال: ارزش زمانی هر یک از بیت ها (چهار بیت) چقدر است؟
پاسخ: 4/1
سوال: ارزش زمانی هر بیت از 8 بیت مساوی، چقدر است؟
جواب: هر کدام 8/1 است که اگر هشت تا از این ها را با هم جمع کنیم، 1 می شوند.
سوال: ارزش زمانی هر بیت از 16 بیت برابر، چقدر است؟
جواب: 16/1
سوال: طول هر یک از دو بیت برابر در یک میزان، چقدر است؟
جواب: 2/1
سوال: طول نسبی یک بیت واحد در یک میزان چقدر است؟
جواب: 1
پس به طور خلاصه، دیرند یا ارزش زمانی بیت های پیانو به این صورت است:
- یک چهارم
- یک هشتم
- یک شانزدهم
- یک دوم
- کامل
یک نت در سیستم نت گذاری حداقل دو داده در خودش دارد. اولی که در بخش قبل هم در موردش گفتیم، نواک (نام نت) آن است و از روی موقعیت نت در سیستم نت گذاری مشخص می شود.
نت های زیادی مثل”C” ، “D” ، “F #” و غیره وجود دارند. دومین داده نت “طول نسبی ریتمیک” (یا ارزش زمانی نت) است که تعیین می کند اجرای یک نت چقدر باید بلند یا کوتاه باشد. مشابه بیتها، نت ها هم اسم دارند:
- نت سیاه یا یک چهارم
- نت چنگ یا یک هشتم
- نت دو لا چنگ یا یک شانزدهم
- نت سفید یا نیم نت
- نت گرد یا کامل
این نتها می توانند نت سیاه “C” یا نت سفید”A #” باشند. پس به خاطر داشته باشید که همیشه برای توصیف یک نت در سیستم نت گذاری از دو عنصر استفاده می شود و مجموع تمام ارزش های زمانی نت در یک میزان باید با ارزش زمانی کل میزان برابر باشد.
همانطور که در شکل ها مشاهده می کنید، سر نت ها می توانند پر یا خالی باشند. احتمالا متوجه شده اید که سر برخی از نت ها یک ساقه و یا پرچم دارد و یا اصلا هیچی ندارد. شکل ظاهری نت کشش زمانی اش را نشان می دهد، مثلا:
- نت یک چهارم یک ساقه دارد و تو پر است و هیچ پرچمی ندارد.
- نت یک هشتم مثل نت یک چهارم است با این تفاوت که یک پرچم دارد.
- نت یک شانزدهم یک ساقه و دو پرچم دارد و تو پر است.
- نت سفید پرچم ندارد و تو خالی است.
- نت گرد هم یک دایره تو خالی است.
به طور خلاصه می توان گفت که نت ها از سه طریق شناسایی می شوند:
- نامشان
- ارزش زمانیشان
- دیز یا بمل بودنشان
و اما چند تست:
یک نت گرد برابر است با ____ نت سفید:
الف) دو
ب) چهار
ج) هشت
خطوطی که نت ها را به چند بخش تقسیم می کنند ____ هستند:
الف) آکورد
ب) میزان
ج) وِرس
دو تا نت یک چهارم به اضافه یک نت یک دوم می شود ____:
الف) یک نت یک هشتم
ب) یک نت کامل
ج) یک سوم
دو نت چهارم به علاوه یک نت نیمه مربوط به ____ است.
الف) یک نت هشتم
ب) یک نت کامل
ج) یک نت سه گانه یک هشتم
پاسخ ها:
آ، ب، آ، ب
مرحله 4: همه چیز در مورد ضرب یا بیت
به نت های یک چهارم روی خط حامل شکل زیر نگاه کنید. چه می بینید؟
درست است، چهار نت چهارم F را مشاهده می کنید که در کنار هم قرار گرفته اند کسر میزان مربوط به آن ها 4/4 است. در این بخش می خواهیم در مورد میزان ها بیشتر بدانیم.
اما اجازه دهید اول نگاه دقیقی به سیستم نت گذاری بیندازیم. پنج خط افقی “حامل” نامیده می شوند. سمبل بالای حامل “کلید تربل” نامیده می شود. این کلید به شما نشان می دهد که دست راست روی پیانو باید چه چیزی بنوازد. کلید تربل با یک نماد ویولون مانند در سمت چپ عدد 4/4 نشان داده شده است.
سمبلی که در پایین خطوط حامل قرار دارد ” کلید باس” نامیده می شود و به شما نشان می دهد که دست چپ روی پیانو باید چه چیزی بنوازد. نماد این کلید شبیه C برعکس است که دو نقطه در کنارش دارد.
در میزان اول، کلید و کسر میزان را می بینید. کسر میزان همیشه به یک شکل در ابتدای کلید تربل و باس نشان داده می شود. طبق تصویر، در کنار هر دو کلید میزان 4/4 نمایش داده شده است. عدد بالایی تعداد ضربها در هر میزان را نشان می دهد، یعنی هر میزان چهار ضربی است. عدد پایین هم ” ارزش زمانی نت ” هر یک از این ضرب ها را در یک میزان نشان می دهد. در میزان 4/4، چهار نت یک چهارم با یک میزان برابر است. به عبارت دیگر، طول یک میزان به اندازه چهار تا نت یک چهارم است.
یک میزان می تواند شامل هر ترکیبی از ارزش های زمانی نت (یک چهارم، یک هشتم، یک شانزدهم، یک دوم) باشد به شرطی که مجموعشان به اندازه کل طول میزان شود. می بینید که ریاضیات در موسیقی چقدر مهم است، پس بیایید مبحث کسر ها را کمی سر و سامان بدهیم.
به اعدادی مثل (4/4) که در کنار کلید ها مشاهده می کنید ” کسر میزان ” گفته می شود.
کسر میزان های مختلفی دارد، مثل 2/2، 2/4، 3/4 یا 3/8. کسر میزان 4/4 در تصویر بالا مربوط به یک میزان با طول 1 است، زیرا 4/4 = 1. اگر چهار تا یک چهارم با هم جمع شوند، حاصل 1 می شود البته ترکیبات کسری دیگری هم وجود دارد.
نمونه هایی از کسر میزان در موسیقی
به چند نمونه از تقسیمات ریتمیک در 4/4 نگاه کنید:
- 1=1 (1 نت کامل برابر با یک میزان است)
- 2/1 + 2/1=1 (2 نت سفید با هم یک میزان را تشکیل می دهند )
- 4/1 + 4/1 + 4/1 + 4/1=1 (4 تا نت یک چهارم با هم یک میزان می شوند )
- 8/1 +8/1+ 8/1+ 8/1 + 8/1 + 8/1 + 8/1 + 8/1 =1 (8 تا نت یک هشتم با هم برابر با یک میزان هستند)
- 16/1 + 16/1 + 16/1 + 16/1 + 8/1 + 8/1 + 4/1 +4/1 =1
همانطور که می بینید اساسا هر ترکیبی از نت ها ممکن است به شرطی که مجموع کسر ها برابر یک شود.
در بخش بعدی با مفهوم ” کلید ” آشنا خواهید شد که مبحث مکملش کسر میزان است.
مرحله 5: میزان و تمپو به صورت عملی
همانطور که از قبل می دانید، کسر میزان مشخص می کند که چه تعداد بیت با یک ارزش زمانی خاص در یک میزان جای بگیرد. حالا نوبت شناخت تمپو است. تمپو مشخص می کند شما چقدر کند یا چقدر تند بنوازید و در واقع تعداد بیت ها در یک دقیقه را نشان می دهد. هر صدای کلیکی (مترونوم) که موقع نواختن پیانو شنیده می شود، همان ضرب است.
میزان “4/4” به شما می گوید که طول هر میزان باید به اندازه چهار نت یک چهارم باشد. تمپو به شما می گوید این نت های یک چهارم به موقع اش با چه سرعتی باید اجرا شوند.
می توانید با شنیدن صدای هر کلیک مترونوم با دست روی ران تان ضربه بزنید و نت ها را تا به ترتیب با چشمان تان دنبال کنید.
لطفاً حداقل 3 دقیقه این تمرین را تکرار کنید تا تمپوی هر بیت دست تان بیاید.
با این کار یاد می گیرید نت ها را بخوانید و آن ها را به زبان موسیقی ترجمه کنید. تا حالا با زدن روی رانتان کنترل تمپو را در دست گرفته اید، اما به زودی یک قطعه را به همین صورت روی پیانو پیاده خواهید کرد!
مرحله ششم: آموزش نواختن ملودی با پیانو
در بخش قبلی، شما کلیک های مترونوم را شنیدید. اکنون صدای پیانو را خواهید شنید. هر ضربه روی کلید مربوط به یک کلیک است.
انگشت حلقه دست راست خود را روی نت “F” صفحه کلید تان قرار دهید. یادتان هست که F را چطور باید پیدا کنید؟ چهارمین کلید سفید سمت راست نت Cمیانی همان F است.
تمرین : محض آشنایی چند بار نت “F” را اجرا کنید و بعد هم زمان با ضرب این کار را انجام بدهید. موقع اجرا نت های F روی خطوط حامل شکل بالا را دنبال کنید. این تمرین را تا زمانی که مطمئن شوید مسلط شده اید، تکرار کنید چرا که توانایی تان در خواندن و اجرای هم زمان نت ها بیشتر می شود.
به پارتیتور مرحله اول مراجعه کنید. چه می بینید؟ بله! دو نت یک چهارم مختلف. اولی طبق کیبورد زیرش، نت C میانی است که دو بار تکرار شده است. دومی هم که دو بار تکرار شده، نت Fاست.
حالا نوبت شماست! انگشت شست دست راست خود را روی “C” میانی پیانوی تان قرار دهید. حالا انگشت حلقه دست راست تان را روی نت”F” ، یعنی سمت راست “C” وسط قرار دهید. C وسط را دو بار پشت سر هم با انگشت شست اجرا کنید، سپس “F” را دو بار پشت سر هم با انگشت حلقه اجرا کنید. اگر چند بار این تمرین را تکرار کنید یک ملودی اجرا کرده اید.
مثل قبل سعی کنید هم زمان تک به تک نت ها روی خط حامل را بخوانید. اگر به بیش از سه دقیقه زمان نیاز دارید، مهم نیست، بیشتر وقت بگذارید. باید آنقدر تمرین کنید تا خواندن و نواختن ه مزمان نت ها برایتان عادی شود.
اگر می خواهید مستقیماً نت های پارتیتور را اجرا کنید، مهارت پیدا کردن در خواندن و نواختن همزمان نت بسیار ضروری است. همچنین باید حساسیت و عکس العملتان به ضرب را هم بالا ببرید. تا زمانی که با ملودی هماهنگ نشده اید به تمرین ادامه بدهید.
مرحله 7: انگشت گذاری- هر انگشت را کجا قرار دهید؟
لطفاً به نشانه هایی که روی کیبورد هست و نشان می دهد کدام انگشت اولین نت را اجرا کند، توجه کنید. این نشانه ها پیانو زدن را آسان تر می کند.
نشانه گذاشتن برای انگشتان هم باعث می شود راحت تر پیانو بزنید و به شما این امکان را می دهد بفهمید کدام انگشت را باید روی کدام کلید بگذارید. به این ترتیب دستانتان راحت تر و روان تر روی کلیدها حرکت می کنند.
تصور کنید پشت پیانو نشسته اید. دستان تان را به حالت کشیده مقابل تان بگیرید، یعنی کف دست ها رو به پایین و انگشتان تان را باز کنید. به دست چپ تان نگاه کنید. برای نواختن پیانو به هر کدام از انگشتان این دست یک عدد بین 1 تا 5 اختصاص داده شده است که شماره 5 مربوط به انگشت کوچک و 1 به انگشت شست است.
فکر می کنید انگشت اشاره شما چه شماره ای دارد؟ درست است، شماره 2!
و شماره انگشت حلقه چیست؟ درست است، شماره 4!
شماره انگشت میانی هم که 3 است.
یادگیری پیانو به تمرین نیاز دارد. در ابتدا کنترل هر انگشت به صورت جداگانه و فهماندن این مسئله به مغز که در هر لحظه فقط باید به عضلات یک یا چند انگشت خاص فرمان بدهد، آسان نیست. اما با کمی تمرین این کار برای تان تبدیل به عادت می شود و دیگر دغدغه ای از این بابت نخواهید داشت.
حالا به دست راست تان نگاه کنید. انگشتان آن به همان ترتیب انگش تان دست چپ شماره گذاری شده اند:
- انگشت شست: شماره 1
- انگشت اشاره: شماره 2
- انگشت میانی: شماره 3
- انگشت حلقه: شماره 4
- انگشت کوچک: شماره 5
در تصویر زیر می توانید شماره انگشتان دو دست را دوباره ببینید:
حالا تمرین بالا را با دست راست تان تکرار کنید.
به عنوان آخرین تمرین این بخش، با تایپ کردن روی صفحه کلید کامپیوتر حرکت انگشتان تان را تقویت کنید.
انگشتان تان را روی صفحه کلید قرار داده و انگشتان دست چپ را به صورت زیر روی کلید ها بگذارید:
انگشت شماره 5 روی حرف A
انگشت شماره 4 روی S
انگشت شماره 3 روی D
انگشت شماره 2 روی F
انگشت شماره 1 روی نوار فاصله (space)
تمرین: ترکیب حروف زیر را به مدت سه دقیقه تایپ کنید. به خاطر اینکه تمرکزتان به هم نریزد و خواندن این حروف برای تان آسان تر شود، نیازی به زدن نوار فاصله نیست. اما وقتی به حرف “X” رسیدید، نوار فاصله را با انگشت شست دست چپتان چهار بار فشار دهید، و هر وقت به حرف “O” رسیدید نوار فاصله را با انگشت شست دست راست تان چهار بار فشار دهید.
AAAA XXXX SSSS XXXX DDDD XXXX FFFF XXXX JJJJ OOOO KKKK OOOO LLLL OOOO ÖÖÖÖ OOOO
هدف از این تمرین این است که به مغزتان آموزش بدهید هر انگشت را به صورت جداگانه کنترل کند. این اتفاق یک شبه رخ نخواهد داد و با گذشت زمانی حدود 90 روز، اتصالات عصبی انگشتانتان به طور قابل توجهی تقویت خواهند شد.
اگر این تمرین را چند بار در روز و به مدت 5 روز تکرار کنید، اتصالات عصبی تان قوی خواهند شد که به کنترل بهتر انگشتان تان کمک خواهد کرد. همیشه به یاد داشته باشید که تمرین به شما اعتماد به نفس می دهد و این چیز خوبی است.
مرحله 8: نواختن پیانو با دو دست
در این بخش، همه چیزهایی که تا به حال آموخته ایم را با هم ترکیب خواهیم کرد. البته نگران نباشید روند کار را در هر مرحله توضیح خواهیم داد.
ابتدا به پارتیتور نگاه کنید. نت های دست راست شما مربوط خطوط حامل بالایی و نتهای مربوط به دست چپ مربوط به حامل پایینی است:
پس میزان اول را با دست چپتان، میزان دوم را با راست و میزان سوم و چهارم را با هر دو دست اجرا خواهید کرد.
انگشت شماره 5 دست چپتان را روی کلید “C” پایینی کیبورد قرار بدهید. C پایینی، 7 کلید سفید زیر “C” میانی است. اگر “C” پایین را پیدا نکردید، به صفحه کلید تصویر بالا نگاه کنید. این کلید با شماره 5 مشخص شده است.
حالا انگشت شماره 1 (انگشت شست) دست راست تان را روی “C” وسط که با شماره 1 نیز مشخص شده است، قرار دهید. حالا دستان تان برای شروع در موقعیت صحیح قرار دارند.
در میزان سوم، باید موقعیت انگشت تان را مشخص کنید. انگشت شماره 1 دست چپ به نت “A” زیر “C” میانی تغییر می کند. انگشت شماره 3 دست راست روی نت “A” بالای “C” میانی قرار می گیرد. اگر انگشتان تان را در همان موقعیتی که اول بودند رها می کردید، انگشت کافی برای اجرا نت های میزان سوم را نداشتید. می توانید خودتان امتحان کنید!
شاید در ابتدا 5-10 دقیقه اجرای آهنگ به این روش انگشت گذاری طول بکشد ولی هماهنگی دست چپ و راست تضمین خواهد شد!
نکاتی درباره ساقه و خط شاهین نت در موسیقی
ابتدا اجازه بدهید نگاهی به آهنگ زیر بیندازیم. چیزی توجهتان را جلب کرد؟
دقیقاً! این آهنگ همان آهنگ قبلی است و دقیقاً به همان صورت اجرا می شود، اما برخی از نت هایش با قبلی فرق دارد.
نت های یک هشتم توسط یک خط مورب به نام شاهین به هم متصل شده اند. با گذاشتن این خط آهنگ ساز نت ها را در یک میزان دسته بندی می کند. این کار به نوازنده کمک می کند تا میزان را به صورت بصری تقسیم بندی و نت ها را با چشم دنبال کند.
به طور کلی نت های یک هشتم و یک شانزدهم توسط یک شاهین به هم متصل می شوند. این کار باعث می شود که این نت ها وقتی تعدادشان در یک میزان زیاد است را راحت تر با چشم دنبال کنید.
همانطور که می دانید، در سیستم نت گذاری پنج خط برای کلید باس و پنج خط برای کلید تربل در نظر گرفته شده است. اگر نتی زیر خط وسط ( سوم ) باشد، ساقه نت به سمت بالا کشیده می شود و اگر نت روی خط سوم یا بالاتر از آن باشد، ساقه نت به سمت پایین کشیده می شود.
پیشنهاد می کنیم یک پارتیتور خالی تهیه و دایره های تو خالی و توپر آهنگ بالا را روی خطوط حامل مربوطه رسم کنید. سپس بدون تقلب و طبق قاعده ای که گفته شد ساقه هایشان را بکشید.
مرحله 9: اجرای مکث یا سکوت ها
شکل زیر سکوت مربوط به هر نت را نشان می دهد:
این یعنی طول ارزش زمانی نت و سکوت ها یکسان هستند.
به عبارت دیگر:
- ارزش زمانی (یا طول نسبی) نت یک چهارم با سکوت یک چهارم برابر است.
- ارزش زمانی نت یک سفید با سکوت همان نت برابر است.
- ارزش زمانی نت گرد با سکوت همان نت برابر است .
- ارزش زمانی نت یک هشتم با سکوت همان نت برابر است.
- ارزش زمانی نت یک شانزدهم با سکوت همان نت برابر است.
آهنگساز ها جاهایی که نمی خواهند نتی نواخته شود را با مکث علامت گذاری می کنند. ضرب و کلیک مترونوم ادامه دارد اما صدای هیچ نتی در دیرند سکوت شنیده نمی شود.
برای این که این بخش را بهتر متوجه شوید، به نزدیکترین فروشگاه موسیقی مراجعه کرده و یک کتاب آواز با آهنگ های کوتاه و ساده تهیه کنید. بهتر است قطعه آهنگ ها هم در حد مثال های همین مقاله باشد.
اگر بتوانید روزانه 30 دقیقه یک قطعه آهنگ از کتاب تمرین کنید، عالی است.
ترجیحاً همه آهنگ ها هم باید در زمان 4/4 باشند. نگران نباشید به زودی یاد می گیرید که چطور در زمان های 3/4، 2/4 و 6/8 بنوازید.
مرحله 10: والس و انواع دیگر موسیقی
شاید قبلاً پارتیتوری مثل تصویر بالا در کتاب های آواز دیده باشید.
از آن جا که قبلا در مورد میزان 4/4 صحبت شد، می دانیم که کسر میزان نشان دهنده طول یک میزان است.
میزانی با طول 4/3 نشان می دهد که طول هر میزان برابر با 3 تا نت یک چهارم است. میزان 4/2 هم نشان می دهد که طول هر میزان به اندازه 2 تا نت یک چهارم است. و یک میزان 8/6 هم یعنی طول هر میزان به اندازه 6 تا نت یک هشتم است.
- در موسیقی سبک والس از میزان 4/3 استفاده می شود.
- در موسیقی سبک مارش یا پولکا از میزان 4/2 استفاده می شود.
- در موسیقی سبک جیگ یا مارش آمریکایی از میزان 8/6 استفاده می شود.
می توانید آهنگ Take Five از Paul Desmond را دانلود و گوش کنید.
این آهنگ در زمان 4/5 نوشته شده است. بنابراین در هر میزان 5 تا نت یک چهارم وجود دارد. همچنین اگر یک میزان با طول 4/2 را با میزان 4/3 ترکیب کنید، یک میزان 4/5 به دست خواهد آمد. ترکیب کسر میزان های مختلف، روشی متداول برای ایجاد یک ریتم منحصر به فرد است.
بهترین است برای یادگیری سبک های موسیقی که در آن ها از کسر میزان های مختلف استفاده شده، آن ها را بشنوید. اگر آن ها را به اندازه کافی شنیدید، می توانید قبل از اجرا آن ها را در ذهن تان مرور کنید. مثلا اگر به قطعه ای در زمان 4/3 به چشم تان خورد فقط کافیست نمونه والسی که شنیدید را به ذهن بیاورید. این به شما کمک می کند قبل از اجرا بفهمید که آهنگ شبیه چه چیزی خواهد بود.
سبک های موسیقی به نوازندگان کمک می کند تا راحت تر بفهمند یک آهنگ قرار است چطور باشد.
برخی از رایج ترین سبک های موسیقی عبارتند از:
- والس با کسر میزان 4/3
- والس جاز 4/3
سبک دیکسی لند با کسر میزان 4/2 آلا بریو که به شکل حرف C است که یک خط عمودی در وسط دارد.
- پولکا 4/4
- پولکا با کسر میزان 4/2 آلا بریو
- جیگ ایرلندی 8/6
- مارش 4/4
- مارش 4/2 آلا بریو
- والس جاز 4/5
- باسانوا 4/4
- بالاد 4/4
- بالاد 4/3
- بالاد 8/6
- سوئینگ 4/4
- سبک بلوز 12 میزانی با کسر 4/4
و صد ها سبک دیگر در موسیقی کلاسیک، آمریکای لاتین، شرقی و فولکلور.
برای تمرین پارتیتور های بخش های قبلی را با کسر میزان های مختلف اجرا کنید. این تمرین به دلیل این که در آن خبری از نت های دیز و بمل نیست بسیار ساده و فقط با کلید های سفید انجام خواهد شد.
مرحله یازدهم: طرز قرار گرفتن انگشت روی پیانو و اجرای تکنیک ها
درست نشستن پشت پیانو نوازندگی به شما کمک می کند تا پیانو را به طور کارآمد یاد بگیرید
با یک تست موافقید؟
در پارتیتور بالا 16 میزان وجود دارد که در هر کدام یک نت جا افتاده است.
وظیفه شما این است آن نت را پیدا کنید و حرف انگلیسی متناظر با آن را در محل علامت سوال قرار بدهید.
تمام نت ها را با نام و موقعیت شان روی یک برگه بکشید. مثلا، در نمودار بالا چند تا نت “F” می بینید.
فقط آن نت هایی که بین کم ترین و بالاترین حد گام بزرگ تصویر زیر قرار دارند را رسم کنید. حتما در ابتدای خطوط حامل کلید ها (تربل و باس) را هم قرار بدهید. انتخاب کسر میزان هم دست خودتان است.
شما قبلاً گروه نت های “F” را دیده اید. می توانید تمام نتهای G، A، B، C، D و E را هم روی پارتیتور رسم کنید.
وقتی همه نت ها را با همان نام نت پیدا و گروه بندی کردید، نوبت به تکنیک اجرای شان می رسد.
طرز صحیح قرار دادن انگشت
یادتان هست چطور به هر انگشت شماره اختصاص می دادیم؟ این روش برای جلوگیری از گیر کردن انگشت ها به هم بود. برای اینکه این تکنیک درست اجرا شود باید دستانتان را هم درست روی پیانو بگذارید.
شکل 1موقعیت دست صحیح را نشان می دهد، یعنی باید پشت دست موازی با کلید های پیانو باشد.
در ضمن ساعدتان هم باید موازی با کیبورد باشد.
وقتی آماده شدید، یک نت را اجرا کنید. یادتان باشد نقطه اتکا در مچ های شما قرار دارد و نه در آرنجتان. پس هنگام فشار دادن کلید، فقط باید مچ دست و البته مفصل انگشتتان حرکت کند. این حرکت شبیه خاراندن پا است!
چند نکته دیگر هم در مورد وضعیت بدن وجود دارد:
- انگشتان تان باید زیر کف دست و کمی خمیده باشند.
- مثل زمانی که تایپ می کنید، باید صاف بنشینید.
- بازوهای تان باید شل و بدون انقباض باشند.
- پای راست تان باید بالاتر از پای چپ تان باشد طوریکه پاشنه به صاف شدن کمرتان کمک کند.
مرحله 12: روی ریتم اجرا کنید
در این مرحله ما روی ریتم و زمان بندی کار می کنیم. نت اگر صحیح نواخته شود اما در زمان درست و مناسب نباشد، فایده ای ندارد.
روش های زیادی برای به خاطر سپردن بیت ها وجود دارد. یک روش متداول استفاده از اعداد است. برای رعایت کشش درست هر بیت به انگلیسی می شماریم: مثلا برای زمان 4/4، باید از 1 تا 4 بشمارید؛ 1، 2، 3،…
هر عدد نشان دهنده یک بیت است.
اگر نت یک هشتم در 4/4 زمان باشد، باید کلمه “and” را بعد از هر شماره اضافه کنید، یعنی این طور بگویید:
one and two and three…
برای نت های یک شانزدهم می گوییم:
one, e and a, two, e and a…
و در نهایت نت یک سی و دوم یا سه لا چنگ:
One and the two and the…
اختصاص دادن هجا یا حتی کلمات به نت ها به روش Zoltán Kodály، آهنگساز و مدرس موسیقی هم
جالب است:
- نت یک چهارم: ta
- نت سفید: ta-a
- نت گرد: ta-a-a-a
- نت یک هشتم: titi
- نت یک شانزدهم: tiri tiri
شما هم می توانید از کلمات خودتان استفاده کنید، به شرطی که هجاها با ریتم همخوانی داشته باشد.
مرحله 13: نکات انگیزشی برای وقتی تمرین دشوار می شود
اگر در ایجاد و حفظ انگیزه مشکل دارید، 3 نکته هست که به شما کمک می کند دوباره در مسیر قرار بگیرید:
1-حداکثر پنج دقیقه: اگر آخرین جلسه تمرین تان خیلی خوب پیش نرفت و شما واقعاً انگیزه کافی برای نشستن پشت پیانو را ندارید، زمان اجرا را به 5 دقیقه محدود کنید! این کار قطعاً شدنی است و شما نسبت به کاری که انجام داده اید حس بهتری خواهید داشت! ( شاید بعدا تصمیم گرفتید زمان تمرین تان را بیشتر کنید. ..)
2-به آثار پیانیست ها گوش دهید: اگر نمی دانید از چه پلتفرم هایی استفاده کنید، یوتیوب و اسپاتیفای گزینه های خوبی هستند. مثلا شاید بد نباشد موسیقی متن آخرین فیلمی که دیده اید را گوش کنید . مطمئنا حداکثر با شنیدن سه آهنگ تمایل پیدا می کنید پشت پیانو بنشینید!
3-به خودتان قول جایزه بدهید! در ازای یک تمرین 15 دقیقه ای پیانو، به خودتان قول دیدن یک قسمت از سریال مورد علاقه تان یا یک شکلات تخته ای بدهید.
در ادامه بخوانید: آموزش انواع گام های پیانو (برای مبتدی ها)
آموزش ویدیویی
2 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
سلام
ممنون بابت مقاله آموزشی که تالیف کردین
یه قسمتی از اسم صفحه کلید ها صحبت کردین بدونه آموزش قبلی که برای من که مبتدی هستم گیچ کننده س.ممکنه بیشتر توضیح بدین
ممنون
سلام و تشکر. توضیحات عالی بودند. بنظر شما چطور می توانیم جای نوت ها روی خطوط حامل را به کودکان آموزش بدهیم که اشتباه نخوانند؟