اکبر گلپایگانی معروف به گُلپا از برترین خوانندگان موسیقی اصیل ایرانی است. در واقع او را خواننده ای با حنجره طلایی میشناسند. در واقع گلپا را میتوان نقشی موثر در ایجاد علاقه مردم به آواز سنتی دانست. در وصف ترانه گلپا میتوان این چنین گفت: شهر خلوت می شد و مغازه دارها، کرکره ها را پایین می کشیدند تا زودتر برسند به خانه و رادیو را بگیرند و گلها را بشنوند.
همان گلهایی که گلپا آوازش را می خواند. تصور این صحنه حتی برای بازی تیم ملی فوتبال در جام جهانی هم شاید غیرممکن باشد اما روزگاری صدای گلپا بازار را می توانست تعطیل کند. در ادامه زندگینامه گلپا و آثار او بررسی شده است.
زندگینامه اکبر گلپایگانی
اکبر گلپایگانی در دهم بهمن ماه سال ۱۳۱۲ در تهران متولد شد. اکبر گلپایگانی در پنج سالگی مادر خود را از دست می‌دهد و این حادثه در آن زمان تأثیر بدی بر روحیه وی گذاشته بود. در سال ۱۳۱۸ گلپا وارد دبستان فرهنگ شد و به عنوان قاری قرآن در کلاسش برگزیده شد.
پس از این فعالیتها، اکبر گلپایگانی با آشنایی با تعدادی قاری قرآن و تعزیه خوان و کار کردن زیر نظر آنها اصول اولیه آوازخوانی را آموخت. در سال ۱۳۲۰ وی به‌طور جدی و منظم تعلیم موسیقی و دستگاه‌ها را نزد پدرش آغاز کرد. اکبر گلپایگانی در سال ۱۳۲۶ اولین تجربه شرکت در یک گروه ارکستر کر و در سال ۱۳۲۷ در انجمن موسیقی مدرسه نظام عضو شد و از سال ۱۳۲۸ به بعد کم‌کم با اساتید طراز اول موسیقی آشنا شد و تعلیم را زیر نظر این اساتید آغاز کرد.
گلپا تحصیلاتش را ادامه می‌داد اما از موسیقی جدا نبود تا این که در پانزده سالگی با حسین خواجه‌امیری (ایرج) در مدرسه نظام همکلاس شد تا سرنوشت دو چهره فراموش‌نشدنی موسیقی ایرانی به یکدیگر گره بخورد.
سبک آواز اکبر گلپایگانی
دیگر کسی از تحریرهای موسیقی سنتی ایران صحبت نمی‌کرد بلکه حرف از «چه چه»های گلپا بود. آثارش، هم رنگ‌وبوی موسیقی اصیل ایرانی و هم رگه‌هایی از موسیقی پاپ را داشتند که هم توجه نسل گذشته و هم جوانان را جلب می‌کرد. هر چند برخی از منتقدان، سبک گلپا را کوچه‌بازاری می‌دانستند اما اساتید موسیقی ایرانی به این موضوع واقف بودند که نمی‌توان ایرادی از حنجره طلایی‌اش گرفت. البته نمی‌شد ایرادی هم پیدا کرد.
فعالیت هنری اکبر گلپایگانی
- اجرای آواز در سازمان یونسکو در سال ۱۳۳۵، به دعوت این سازمان و اولین خواننده ایرانی که در خارج از ایران کنسرت داشته‌است.
- اجرای بیشترین آواز در برنامه گلها. همچنین ایشان تنها خواننده ای است که در تمام سلسله برنامه گلها شرکت داشته است. (۲۹۸ آواز بصورت رسمی و بیش از ۷۰۰ آواز خصوصی و رادیویی دیگر)
- تدریس موسیقی ایرانی و آواز بنا به دعوت دانشکده میوزیک بیلدینگ دانشگاه یو.سی.ال. آ کالیفرنیا در سال ۱۳۴۰.
- اجرای برنامه در رویال دایان لندن در سال ۱۳۵۲. در این برنامه از هر کشور برترین خواننده‌ها برای اجرای برنامه اعزام شده بودند که از ایران نیز گلپایگانی دعوت شده بود.
جوایز اکبر گلپایگانی
- دریافت دکترای افتخاری هنر در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا در سال ۱۹۹۴.
- دریافت دکترای افتخاری اقتصاد و هنر از سازمان یونسکو در سال ۱۳۸۱.
- دریافت دکترای افتخاری و اسکار هنر موسیقی در سال ۱۳۸۴ از دانشگاه بوداپست مجارستان.
- دریافت دکترای افتخاری و مدال هنر در سال ۱۳۸۴ از سازمان ملل متحد و نماینده این سازمان
- دریافت دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز در خرداد سال ۱۳۸۴(اعطای دکترا توسط پرفسور سیسختی و پرفسور ذوالقدر)
- دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه تهران در دی ماه سال ۱۳۸۴
- گنجاندن آوای آواز گلپایگانی در یک فیلم جهانی به نام ” مده آ “، ساخته کارگردان ایتالیایی پازولینی.
- انتخاب به عنوان محبوبترین خواننده سال ۱۳۸۰ در بین تمام خوانندگان ایرانی داخل و خارج از کشور و انتخاب ترانه عشق پاک (من تو را آسان نیاوردم بدست) از ساخته‌های جهانبخش پازوکی به عنوان برترین آهنگ سال.
- شکست رکورد پر فروش‌ترین کاست (کاست‌های گلپایگانی در سال ۱۳۸۳ پرفروش‌ترین آثار سال شدند).
- اعطای جایزه بزرگ سپاس فرانسه به اکبر گلپایگانی از طرف سنای فرانسه در فروردین سال ۱۳۸۶.
- اعطای جایزه بزرگ انسان‌دوستی فرانسه به اکبر گلپایگانی در فروردین ۱۳۸۷
- اهدای جایزه رز طلایی (گلدن رز) به وی در سال ۱۳۹۱
آلبوم و آثار اکبر گلپایگانی
برای دانلود هر اثر روی آن کلیک کنید تا وارد صفحه دانلود شوید:
| موی سپید | مست مستم |
| مست عشق | سرگذشت |
| عقیق | عشق |
| دل ای دل | گل عشق |
| بزم عاشقان (مشترک با ایرج) | تقدیر |
| روی برگی بنویس عشق | برگ سبز |
| چرا عاشق نباشم | شاخه گل |
| قدر محبت | آوازه خوان |
| قهر و ناز |
تفاوت ترانه و آواز از نظر گلپا
ترانه خوان می‌رود دنبال کسی که آهنگی را ساخته و باید مجری مسیری باشد که او طراحی کرده، اما آوازه خوان است که نوازندگان را با خودش همراه می‌کند و در اصطلاح ابداع کننده است.
ملک الشعرای بهار وقتی با عارف قزوینی اختلاف پیدا کرد، به او گفت تو تصنیف خوانی نه آوازه‌خوان. این جمله فارغ از مسائل پیش آمده بین این دو چهره هنری، حرف‌های بسیاری در خود دارد.
