در مطلب قبلی آموختیم که ساز کمانچه و ساختار آن چگونه است. در این مقاله ویدئوهایی را برای شما جمع آوری کرده ایم که نواختن کمانچه لری حرفه ای و زیبا را به شما نمایش می دهد. شما می توانید ضمن تماشای این ویدئوها از نحوه نواختن کمانچه که توسط اساتید مطرح کشورمان اجرا می گردند الگوبرداری نموده و از آنها نهایت استفاده را ببرید. قابل ذکر است که تمامی این ویدئو ها از بهترین و اصولی ترین آموزشها ی کمانجه زنی لری گلچین و انتخاب شده اند که امیدواریم بپسندید.
مقدمه
سازهای سنتی جایگاه ویژهای در بین مردم ایران و خاورمیانه دارند.یکی از این سازها کمانچه است که به عنوان یکی از سازهای زهی کششی در موسیقی ایرانی و خاورمیانه شناخته میشود.کمانچه لری، که نوعی از کمانچههای معروف است، با کمانچه سنتی تفاوتهایی دارد.در این مقاله به بررسی ویژگیهای کمانچه لری، اساتید برجسته آن و تفاوتهایش با کمانچه سنتی خواهیم پرداخت.
تاریخچه و پیشینه کمانچه لری
1.منشا و تکامل کمانچه لری
کمانچه لری یکی از سازهای کهن ایرانی است که ریشه در فرهنگ و تاریخ منطقه لرستان دارد.این ساز به مرور زمان با تاثیر از فرهنگهای مختلف تکامل یافته و به شکل امروزی خود رسیده است.کمانچه لری در مراسمها و جشنهای محلی نقش مهمی ایفا میکند و از دیرباز یکی از ابزارهای اصلی موسیقی لری بوده است.
توی این پک فوق العاده، استاد مهرزاد اعظمی کیا، نواختن کمانچه رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان یک کمانچه نواز حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
2.نقش در موسیقی لری
کمانچه لری در موسیقی محلی و سنتی لرستان نقش کلیدی دارد.این ساز در اجراهای موسیقی مقامی، آهنگهای محلی و ترانههای فولکلوریک به کار میرود و به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در ارکسترهای سنتی لری شناخته میشود.
ویژگیهای ساختاری کمانچه لری
1.بدنه و ساختار کلی
کمانچه لری دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که آن را از کمانچه سنتی متمایز میکند.این ساز معمولاً دارای سه سیم است که نسبت به کمانچه سنتی که دارای چهار سیم است، تفاوت دارد.همچنین کاسه کمانچه لری برخلاف کمانچه سنتی بسته و یک تکه نیست بلکه انتهای آن باز است و شکل کاسه آن مخروط ناقص است.
- کاسه: کاسه کمانچه لری به شکل مخروط ناقص است و درون کاسه و زیر پوست قابل مشاهده است.به همین دلیل آن را کمانچه پشت باز نیز مینامند.
- دسته: دسته کمانچه لری بلند و نازک است و از چوبی سخت ساخته میشود.طول دسته معمولاً بین 30 تا 35 سانتیمتر است.
2.سیمها و کوک کردن
کمانچه لری دارای سه سیم است که به صورت عمودی بر روی دسته قرار میگیرند.این سیمها معمولاً از فلز یا نایلون ساخته میشوند و به صورت متناوب کوک میشوند.
- سیمهای فلزی و نایلونی: استفاده از سیمهای فلزی باعث تولید صدایی روشن و پرطنین میشود، در حالی که سیمهای نایلونی صدایی نرمتر و ملایمتر ایجاد میکنند.
- کوک کردن: کوک کردن کمانچه لری به صورت متفاوتی انجام میشود و بسته به نوع قطعه موسیقی و سبک نوازندگی، میتواند تغییر کند.
3.آرشه
آرشه کمانچه لری نیز دارای ویژگیهای خاصی است که آن را از دیگر انواع آرشهها متمایز میکند.این آرشه معمولاً از چوب با کیفیت و موی دم اسب ساخته میشود.
- طول و وزن آرشه: طول آرشه کمانچه لری معمولاً بین 60 تا 70 سانتیمتر است و وزنی سبک دارد که امکان مانورپذیری بیشتری به نوازنده میدهد.
- ساختار و مواد استفاده شده: استفاده از موی دم اسب برای ساخت آرشه باعث تولید صدایی طبیعی و گرم میشود که برای موسیقی لری بسیار مناسب است.
ویژگیهای نوازندگی
1.تکنیکهای نواختن
تکنیکهای نواختن کمانچه لری نیز دارای ویژگیهای خاصی است که آن را از دیگر انواع کمانچه متمایز میکند.این تکنیکها شامل نحوه قرارگیری دستها، حرکت آرشه و استفاده از انگشتان برای تولید صداهای مختلف است.
- قرارگیری دستها: دست چپ وظیفه فشار دادن سیمها را دارد، در حالی که دست راست آرشه را حرکت میدهد.هماهنگی دقیق بین این دو دست برای تولید صدای مطلوب ضروری است.
- حرکت آرشه: حرکت آرشه بر روی سیمها باید با کنترل دقیق و هماهنگ انجام شود تا صدایی شفاف و دلنشین تولید شود.نوازندگان کمانچه لری معمولاً از تکنیکهای خاصی مانند حرکتهای سریع و متناوب آرشه (ترمولو) و کشیدن طولانی آرشه (لگاتو) استفاده میکنند.
2.سبکهای مختلف نوازندگی
در موسیقی لری، سبکهای مختلفی برای نواختن کمانچه وجود دارد که هر کدام دارای ویژگیهای منحصر به فردی هستند.آهنگهای لری بیشتر در دستگاه ماهور نواخته میشود که به همین سبب شاد است و ریتمیک بودن این آهنگها ویژگی منحصر بهفردشان است.
- موسیقی مقامی: موسیقی مقامی لری شامل قطعاتی با ساختار پیچیده و ریتمهای متنوع است که نیازمند مهارت بالای نوازنده است.
- موسیقی عاشیقی: سبک عاشیقی شامل اجراهای سادهتر و ملودیکتر است که معمولاً در مراسمها و جشنهای محلی نواخته میشود.
- موسیقی فولکلوریک: موسیقی فولکلوریک لری شامل قطعاتی است که بازتابدهنده فرهنگ و تاریخ محلی هستند.این قطعات معمولاً دارای ریتمهای متنوع و ملودیهای شاد و پرانرژی هستند.
اساتید برجسته کمانچه لری
1.فرج علیپور
فرج علیپور یکی از نوازندگان معروف کمانچه لری است که به عنوان نوازنده و خواننده سرشناس موسیقی لری شناخته میشود.استعداد وی در این زمینه بر همگان آشکار است و او تأثیر زیادی بر توسعه و حفظ این هنر داشته است.
- زندگینامه: فرج علیپور در سال 1956 در لرستان متولد شد و از کودکی به موسیقی علاقهمند شد.او تحت تأثیر موسیقی محلی لرستان به یادگیری کمانچه پرداخت.
- سبک نوازندگی: سبک نوازندگی فرج علیپور شامل تکنیکهای پیشرفته و استفاده از ملودیهای محلی لری است.او توانسته است با ترکیب تکنیکهای سنتی و نوآورانه، صدایی منحصر به فرد و دلنشین تولید کند.
- آثار برجسته: فرج علیپور آثار بسیاری در زمینه موسیقی لری دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به “دایه دایه” و “خواب ناز” اشاره کرد.این آثار نشاندهنده عمق هنری و تواناییهای بینظیر او در نواختن کمانچه است.
2.رضا سقایی
رضا سقایی یکی دیگر از برجستهترین نوازندگان و اساتید کمانچه در موسیقی لری است.او با سبک منحصر به فرد و تکنیکهای بینظیر خود، توانسته است جایگاه ویژهای در این هنر پیدا کند.
- زندگینامه: رضا سقایی در سال 1941 در خرمآباد لرستان متولد شد.او از کودکی به موسیقی علاقهمند شد و تحت تأثیر موسیقی محلی لرستان قرار گرفت.
- سبک نوازندگی: سبک نوازندگی رضا سقایی شامل تکنیکهای پیشرفته و استفاده از ملودیهای محلی لری است.او توانسته است با ترکیب تکنیکهای سنتی و نوآورانه، صدایی منحصر به فرد و دلنشین تولید کند.
- آثار برجسته: رضا سقایی آثار بسیاری در زمینه موسیقی لری دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به “گلزار” و “چمری” اشاره کرد.
تفاوتهای کمانچه لری و سنتی: نگاهی عمیقتر به این ساز محبوب
کمانچه، یکی از سازهای اصیل ایرانی است که در طول تاریخ، انواع مختلفی از آن ساخته شده است. دو نوع رایج کمانچه، لری و سنتی هستند که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. در این مقاله، به بررسی تفاوتهای بین این دو نوع کمانچه خواهیم پرداخت.
کمانچه لری
کمانچه لری، همانطور که از نامش پیداست، در مناطق لرنشین ایران بسیار رایج است. این نوع کمانچه به دلیل صدای گرم و رسا و همچنین ساختار سادهتری که دارد، مورد علاقه بسیاری از نوازندگان است.
- ساختار: کمانچه لری معمولاً دارای کاسه پشتی باز است که به آن صدای خاص و هوایی میدهد. این کاسه معمولاً از چوب توت ساخته میشود و به دلیل ساختار باز، وزن کمتری نسبت به کمانچههای سنتی دارد.
- صدا: صدای کمانچه لری، گرم، رسا و با کمی حالت بم است. این صدا برای موسیقیهای محلی و حماسی بسیار مناسب است.
- کاربرد: کمانچه لری بیشتر در موسیقی محلی و فولکلور مناطق لرنشین استفاده میشود.
کمانچه سنتی
کمانچه سنتی، نوعی کمانچه است که در سراسر ایران نواخته میشود و در موسیقی کلاسیک ایرانی کاربرد دارد. این نوع کمانچه دارای ساختار پیچیدهتر و صدای ظریفتری نسبت به کمانچه لری است.
- ساختار: کمانچه سنتی معمولاً دارای کاسه پشتی بسته است که به آن صدایی شفافتر و دقیقتر میدهد. کاسه این نوع کمانچه معمولاً از چوب گردو ساخته میشود و ساختار آن پیچیدهتر از کمانچه لری است.
- صدا: صدای کمانچه سنتی، شفاف، دقیق و با طیف گستردهتری از فرکانسها است. این صدا برای اجرای موسیقی کلاسیک ایرانی بسیار مناسب است.
- کاربرد: کمانچه سنتی در موسیقی کلاسیک ایرانی، موسیقی دستگاهی و همچنین در برخی از سبکهای موسیقی تلفیقی استفاده میشود.
تفاوتهای اصلی کمانچه لری و سنتی
ویژگی | کمانچه لری | کمانچه سنتی |
ساختار کاسه | باز | بسته |
جنس چوب | معمولاً توت | معمولاً گردو |
وزن | سبکتر | سنگینتر |
صدا | گرم، رسا، کمی بم | شفاف، دقیق، طیف گستردهتر |
کاربرد | موسیقی محلی و فولکلور | موسیقی کلاسیک ایرانی، موسیقی دستگاهی |
عوامل مؤثر در تفاوت صدا
علاوه بر ساختار کاسه، عوامل دیگری نیز در تفاوت صدای کمانچه لری و سنتی مؤثر هستند:
- جنس پوست: نوع پوستی که روی کاسه کشیده میشود، تأثیر زیادی بر روی صدای کمانچه دارد.
- نوع چوب دسته: جنس و ضخامت چوب دسته، بر روی انتقال ارتعاشات و در نتیجه کیفیت صدا تأثیرگذار است.
- نوع سیم: جنس و ضخامت سیمها نیز بر روی صدای کمانچه تأثیرگذار است.
- تکنیک نوازندگی: تکنیک نوازنده نیز در ایجاد تفاوتهای ظریف در صدای کمانچه نقش مهمی دارد.
مطلب کاربردی: آموزش کوک کردن کمانچه به صورت کاملا اصولی + فیلم آموزش
لینک دانلود :
در این قسمت هم تصاویر مختلف از این دروس را می بینید:
شاید مطالعه این مطلب را دوست داشته باشید: ساز کمانچه و ساختار آن
در پایان، کمانچه لری نه تنها یک ساز موسیقی است، بلکه نمادی از هویت و فرهنگ مردم لرستان به شمار میرود. این ساز با صدای گرم و دلنشین خود، داستانها و احساسات مردمان این سرزمین را به زیبایی روایت میکند و در گذر زمان به یکی از ارکان اصلی موسیقی ایرانی تبدیل شده است. عشق و علاقه نسلهای مختلف به این ساز، نشاندهندهی ارزش والای فرهنگی آن است. امیدواریم که کمانچه لری همچنان جایگاه خود را در دل و جان هنرمندان و دوستداران موسیقی حفظ کند و همچنان طنینانداز نغمههای دلنشین و ماندگار باشد
مخاطبان گرامی! شما می توانید نظرات با ارزش خود را با ما در میان بگذارید. ضمن اینکه همکاران ما آماده پاسخگویی به سؤالات مرتبط شما در بخش نظرات همین پست می باشند.
1 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
سلام میدونم از نوشتن این مطاب در این سایت زمان زیادی گذشته ، ولی ذکر یک نکته رو لازم دونستم و اونم اینکه درسته که کمانچه لری رو به سه سیم بودن { تال لری } میشناسن ولی امروزه اغلب کمانچه های لری چهار سیم دارند . که این امر کمک شایانی به ریتمیک نواختن و همچنین از روی نت نواختن داشته .