آموزش نواختن ساز دهنی برای مبتدیان (از نوت ها تا نواختن)

پس از جستجو در مورد دستورالعملهای هارمونیکا، آموزش کاملی در این زمینه پیدا نکردم. مطالب کمی در اینترنت وجود دارد اما فکر می کنم همین مقدار کم هم آموزنده باشد.

خب! هارمونیکا یکی از راحت ترین سازها برای نواختن است. صدای واقعا جالبی دارد و می تواند در سبکهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. البته شاید همه سبکها را در بر نگیرد اما نواختن آن به هر حال لذت بخش است. در ادامه این مقاله به مراحل نواختن هارمونیکا پرداخته ایم، آن را از دست ندهید!

گام اول: انواع هارمونیکا

دیاتونیک: این مدل رایجترین و ساده ترین نوع هارمونیکاست. احتمالا می خواهید با این نوع شروع کنید. یک هارمونیکای دیاتونیک 10 حفره دارد. برای نواختن گام های ماژور دیاتونیک ساخته شده است. نت های اضافی را می توان با بندینگ هارمونیکا (در ادامه به آن خواهیم پرداخت) ایجاد کرد و گام های مختلف را می توان با نواختن در پوزیشن های مختلف به دست آورد.

کروماتیک: این هارمونیکا فانتزی است. یک دکمه کوچک در کنارش دارد. وقتی این دکمه را فشار می دهید، هر نتی که بنوازید، نیم پرده بالا می رود. این ساز به شما این امکان را می دهد تا هر نتی را در مقیاس کروماتیک موسیقی بنوازید. اگرچه این نوع هارمونیکاها تطبیق پذیری بیشتری دارند، اغلب سخت نواخته می شوند، به ویژه اگر سعی کنید آنها را به روش بندینگ بنوازید که برای مدلهای بلوز توصیه نمی شود.

هارمونیکاهای ترمولو و اکتاو: این هارمونیکاها یک ردیف حفره دارند. در نوع ترمولو، نتها کمی جدا از هم کوک می شوند اما تقریبا یکسان هستند. در هارمونیکاهای اکتاو، نتها در یک اکتاو (8 نت) جدا از هم کوک می شوند که صدای کاملتری ایجاد می کنند. آن را با گیتار 12 سیمی مقایسه کنید. هر دو نسبتا کم مورد استفاده قرار می گیرند.

کوک کردن ویژه: برخی هارمونیکاها دارای گام های متفاوتی مثل گام های مینور هستند و این گامها برای نواختن با بیش از یک کلید ایجاد شده اند.

توصیه می شود با هارمونیکای دیاتونیک و ترجیحا با کلید C (چون راحت ترین کلید برای یادگیری است) شروع کنید.

گام دوم: برندهای هارمونیکا

رایجترین برندها عبارتند از: هوهنر، هرینگ، لی اسکار، سوزوکی، سیدل، بوشمان و هوانگ.

نام هوهنر بیشتر به گوشتان خورده است زیرا رایجتر است. اگرچه این بدین معنا نیست که بهترین نوع هارمونیکاست. هوهنر هارمونیکاهای مختلفی می سازد که برخی از آنها خوب هستند و برخی هم خیلی خوب نیستند. درباره برندهای مختلف هامونیکا تحقیق کنید.

برای یک مبتدی، من شخصا، لی اسکار را توصیه می کنم. نواختن آن بسیار آسان است و صدای فوق العاده ای دارد. اما نمی گویم همیشه می توانید از آن استفاده کنید. قطعا هارمونیکاهای دیگری هم هستند که به همان اندازه خوب باشند.

معرفی انواع مختلف سازدهنی و بهترین آنها برای یادگیری +تصاویر

گام سوم: هارمونیکا چطور کار می کند

اگر در سوراخهای هارمونیکا فوت کنید، یکی یکی از چپ به راست نتهای 1 و 3 و نتهای آکورد ماژور (یعنی C، E، G در کلید C) که سه بار تکرار می شود (همچنین یک C بالا در انتها) را می شنوید. انجام این کار به تنهایی چیز جالبی از آب در نمی آید، زیرا تنها یک آکورد است.

به همین دلیل است که نواختن هارمونیکا ترکیبی از دم و بازدم ها (که به آن دمش و مکش هم می گویند) را می طلبد. اگر در سوراخ شماره 4 فوت کنید، صدای نت C را خواهید شنید. حالا اگر عمل مکش هوا را انجام دهید، نت به D تبدیل می شود. دمش در سوراخ بعدی نت E و مکش در آن نت F را به وجود می آورد. دمش در سوراخ 6 ام، نت G و مکش در آن نت A را ایجاد می کند. در این مرحله احتمالا می توانید حدس بزنید اگر در حفره 7 ام فوت کنید چه نتی اجرا می شود، نت B درست است؟ اما باید بگویم که اینطور نیست و شما صدای نت C را خواهید شنید. و با مکش صدا B را می شنوید. همانطور که می بینید، الگوی مشخصی برای دمش و مکش یک هارمونیکا وجود ندارد. سه حفره عجیب و غریب شماره های 2، 7 و 10 هستند که برخلاف الگوی بالا، با دمیدن در آنها نت به جای اینکه بالا برود، پایین می آید.

کمی گیج کننده به نظر می رسد، نه؟ نمودار بالا چیدمان نت ها را واضح تر نشان می دهد.

گام چهارم: تکنیک های نواختن

و حالا به مشکلی که بیشتر هارمونیکانوازان مبتدی با آن روبرو هستند، می پردازیم. ممکن است با وجود نمودار، نواختن هارمونیکا به نظرتان ساده بیاید اما اگر در سازتان بدمید، سه نت بیرون می آید!

در این بخش به نحوه نواختن یک نت می پردازیم.

متد غنچه کردن لب ها: برای نواختن به این صورت، ابتدا لبها را شل کنید. اگر دم یا بازدم کنید، چندین نت می شنوید. حالا لبهایتان را به طرف بیرون فشار دهید، تقریبا طوریکه انگار می خواهید کسی را ببوسید. تمرین کنید تا زمانیکه بتوانید یک نت واضح و واحد بنوازید. حالا در همان حالت بمانید. شاید نگه داشتن لبها در اطراف هارمونیکا بهتر از گذاشتن آن روی ساز باشد. شاید دور نگه داشتن هارمونیکا کاملا مضحک به نظر برسد، اما روش درست همین است.

ممکن است در وهله اول کار سختی به نظر برسد، اما وقتی لِم آن دستتان آمد (که زمان زیادی هم طول نمی کشد) متد بسیار کارآمدی خواهد بود.

متد زبانی: دهانتان را شل کنید تا چندین حفره را با هم پوشش دهید، سپس آن حفره هایی که نمی خواهید را با زبان بپوشانید. این تکنیک که اغلب برای نتهای جدا به کار می رود به شما این امکان را می دهد تا دو نتی که مستقیما نزدیک هم نیستند را با گذاشتن زبان در میان آنها بنوازید.

اینکه کدام شیوه را به کار می برید، به خودتان بستگی دارد.

گام پنجم: بندینگ هارمونیکا – بخش اول

بندینگ هارمونیکا در ابتدا کار سختی است اما یکبار که انجام دهید، آسان می شود. اگرچه، این کاری نیست که یک مبتدی از پس آن بر بیاید. مطمئن شوید می توانید تمام موارد ذکر شده در قسمتهای قبل به ویژه نواختن نتهای تک را قبل از بندینگ ساز، اجرا کنید.

از تکنیک بندینگ برای تغییر دادن نواک یک نت استفاده می شود. اگر در حین دم و بازدم فرم دهان را تغییر دهید، سرعت زبانه ای که می لرزد و نواک نتی که اجرا می شود تغییر می کند. بندینگ در درجه اول هنگام نواختن هارمونیکای بلوز مورد استفاده قرار می گیرد.

رایجترین روش بِند، نوع مکش به ویژه در نتهای پایین تر است. اگرچه تکنیک های بند به روش دمش، Overblow و Overdraw وجود دارند.

گام ششم: بندینگ – بخش دوم

توضیح تکنیک بندینگ در قالب کلمات کار سختی است، در سایتهای مختلف ویدئوهای بسیاری در این زمینه وجود دارد که می توانید با مشاهده آنها بیشتر با این تکنیک آشنا شوید.

نواختن “بندها” با استفاده از متد TILT یا کج کردن

با مکش حفره شماره 4 شروع کنید (می توانید با هر نتی که می خواهید شروع کنید اما به نظر می رسد شروع کار با شماره 4 ساده تر است). به یاد داشته باشید که برای بند کردن نت، باید زاویه جریان هوا روی زبانه را تغییر دهید. پس بیایید تقلب کنیم و به جای تغییر زاویه جریان هوا با تغییر حالت دهان، زبان و گلو، زاویه هارمونیکا را تغییر دهیم.

هارمونیکا را از دو طرف نگه دارید و سپس حین نواختن نت حفره شماره 4، عمل مکش را انجام دهید. قسمت عقبی هارمونیکا را به سمت بینی تان کج کنید. مطمئن شوید که وقتی هارمونیکا را به سمت بالا کج می کنید، می توانید به مکش هوا از طریق هارمونیکا ادمه دهید.

اجازه ندهید سر، دهان و زبانتان همراه با جریان هوا به دنبال زاویه هارمونیکا کج شوند یا اثر کج کردن ساز را در مرحله اول خنثی کنید.

به یاد داشته باشید که شما باید زاویه جریان هوا را در امتداد زبانه ای که نت را بِند می کند، تغییر دهید. این ترفند که از نظر فیزیکی هارمونیکا را به سمت بالا کج می کند، همان تغییر زاویه ای را ایجاد خواهد کرد که شما باید به تدریج با دهان، زبان و دهنی ساز یاد بگیرید. اگر هارمونیکا از دهنتان بیرون آمد، دوباره شروع کنید و مطمئن شوید هارمونیکا فاصله کافی با دهانتان را دارد تا دوباره خارج نشود.

نکات کج کردن هارمونیکا: زبانه در هر حفره نیازمند زاویه ای متفاوت است تا یک بند حاصل شود. به طور کلی این زوایا باید به صورت زیر باشند:

• مکش در حفره شماره چهار، تقریبا تغییر زاویه 45 درجه ای جریان هوا را می طلبد.
• مکش در حفره شماره 2، تقریبا تغییر زاویه 75 درجه ای جریان هوا را می طلبد
• مکش در حفره شماره ،3 زاویه ای بین 45 تا 90 درجه را می طلبد.

با تکنیک کج کردن تمرین کنید تا تغییری در نواک ایجاد کنید. وقتی شروع به گرفتن یک بند می کنید، به این کار ادامه دهید تا بتوانید تغییر قابل توجهی در نواک ایجاد کنید. اگر از طریق بند کردن نتوانستید در حفره شماره 4 نواک مورد نظر را ایجاد کنید، سراغ حفره دیگری بروید. اگر یک جلسه تمرین نتیجه نداد، آن را به فردا موکول کنید و دوباره تمرین کنید. در انجام این کار زود تسلیم نشوید.

نواختن نتهای بِند بدون کج کردن هارمونیکا (روش توصیه شده)

پس از اینکه توانستید با به کارگیری متد کج کردن هارمونیکا، نت هایی که با روش بندینگ حاصل می شوند را اجرا کنید، زمان آن است که یاد بگیرید چطور همان صدا را بدون کج کردن ساز ایجاد کنید. کج کردن ساز روش خوبی برای ایده گرفتن جهت بندینگ است اما اگر دائما هارمونیکا را به اطراف کج کنید، قادر نخواهید بود آهنگهای زیادی را اجرا کنید. حالا شما باید یاد بگیرید شکل دهان و زبانتان را برای شبیه سازی همان تغییر جریان هوایی که با کج کردن ساز ایجاد می کردید، تغییر دهید.

این روش یکی از سخت ترین تکنیک ها به لحاظ توصیفی است (افراد مختلف، یک روند یکسان را متفاوت توصیف می کنند) اما در این مقاله به زبان ساده این روش توضیح داده شده است:

• با اجرای مکش یک تک نت شروع کنید.
• فک پایینتان را کمی به سمت جلو هل دهید.
• نوک زبانتان را مقابل دندانهای جلوی پایینتان قرار دهید.
• زبانتان را به سمت سقف دهانتان قوس دهید.( اما خیلی هم زبان را تا نکنید که باعث قطع جریان هوا شود)
• هوا را کمی شدیدتر به بیرون بکشید تا تیزی زاویه جریان هوایی که توسط تغییرات زبان و فک ایجاد شده، جبران شود.
• احتیاط: خیلی با شدت عمل مکش را انجام ندهید زیرا ممکن است در انجام تکنیک بندینگ، از حالت مکش رد شده و Overdraw را اجرا کنید.
• تا جایی که ممکن است به طور همزمان این کار را برای حفره های 2، 3، 4 و 5 انجام دهید.
• برای تغییر نواک به ساز گوش دهید.
• کار تمام است!
• بلافاصله پس از انجام تکنیک بندینگ، فک و زبانتان را ریلکس کنید.
• زبانتان را به جای اولش برگردانید (پایین دهان).

به مکش ادامه دهید و نت باید به صدای تک نت واضح عادی اش برگردد.

برای بندینگ یک نت، تنها به دو چیز نیاز است:

کنترل نفس خوب و قابلیت جابه جایی یا تغییر جریان هوا.

گام هفتم: نواختن در پوزیشن های مختلف– معرفی

هارمونیکای شما شاید بیش از یک کلید چاپ شده داشته باشد. در یک طرف آن احتمالا کلید C و در طرف دیگر کلید G وجود دارد. بالاخره کدام کلید مورد نظر است؟ هارمونیکایتان به لحاظ فنی روی کلید C تعریف شده اما انواع دیگر هارمونیکا با مقیاس های مختلف، می توانند روی کلید G تعریف شده باشند.

به پوزیشن طبیعی هارمونیکا (در این مورد، کلید C) اولین پوزیشن یا هارپ مستقیم گفته می شود. دومین پوزیشن یا همان کراس هارپ، کلیدی در موقعیت پنجم از پوزیشن اول است (G).

چرا از پوزیشن های متفاوت استفاده کنیم؟ به دو دلیل. اول اینکه آنها به شما این امکان را می دهند تا چندین کلید در یک هارمونیکا را بنوازید. دوم، به این علت که شما را قادر می سازنند دو گام دیگر به غیر از گام استاندارد ماژور بنوازید. مثلا، اگر من بخواهم یک گام بلوز در C بنوازم، از کلید F هارمونیکا استفاده می کنم.

هر پوزیشن، پنج نت با بعدی فاصله دارد. بنابراین در یک هارمونیکای C، اولین پوزیشن به کلید C، دومین پوزیشن به G، سومین پوزیشن به D و پنجمین به E اختصاص دارند. شما به ندرت به پوزیشن بالاتر از پوزیشن پنجم نیاز پیدا خواهید کرد و معمولا با 1، 2 و 4 امین پوزیشن سر و کار خواهید داشت.

گام هشتم: پوزیشن دوم

پوزیشن دوم، همانطور که قبلا هم گفته شد، در کلید G قرار دارد و در درجه اول برای هارمونیکاهای بلوز مورد استفاده قرار می گیرد.

برای نواختن یک گام در بلوز، از این علائم استفاده کنید:

شما می توانید یک گام میکسولیدین (GABCDEFG) و یک گام ماژور پنتاتونیک (GABDEG) را هم بنوازید اما آنها خیلی رایج نیستند.

گام نهم: پوزیشن سوم

پوزیشن سوم پنج نت از دومین پوزیشن فاصله دارد. در یک هارمونیکای C این پوزیشن می بایست در کلید D قرار داشته باشد. شما می توانید از پوزیشن سوم برای نواختن یک گام بلوز یا یک گام مینور دورین (که تقریبا یک گام مینور است و می توان از آن در نواختن بسیاری از بخش های با گام مینور استفاده کرد. فقط نت هفتم این گام دیز است).

گام دهم: پوزیشن چهارم

پوزیشن چهارم پنج نت از پوزیشن سوم فاصله دارد. در هارمونیکای C این پوزیشن می بایست در کلید A قرار داشته باشد. شما می توانید از پوزیشن چهارم برای نواختن یک گام مینور یا یک گام پنتاتونیک استفاده کنید که یک نت کوتاه در گام بلوز است (ACDEGA). اگر شما در بند کردن مسلط شده باشید، می توانید نت Eb را در گام بالاتر اضافه کرده و آن را به یک گام بلوز تبدیل کنید. اما اکثرا از آن برای گام مینور استفاده می شود.

گام یازدهم: پوزیشن پنجم

این پوزیشن نسبت به بقیه کاربرد کمتری دارد و بعید به نظر می رسد به آن نیاز پیدا کنید. این پوزیشن در کلید E قرار دارد. با کمی بندینگ، می توانید یک گام بلوز یا یک گام مینور پنتاتونیک یا حتی یک گام مینور فریژین بنوازید، اگرچه تمام این گامها در مدهای مختلف کمی خارج از گستره اکثر هارمونیکاها هستند. برای اجرای یک گام مینور فرژین (یا هر مد دیگری) فقط کافیست نت به نت شروع به نواختن هارمونیکا کنید و در نت هر کلیدی که در آن هستید گام را پایان دهید. بنابراین یک گام مینور فرژین در هارمونیکای C می بایست به صورت EFGABCDE باشد. در تصویر بالا علائم مربوط به گام بلوز نشان داده شده است. برای تبدیل گام بلوز به گام مینور پنتاتونیک، نت چهارم را حذف کنید.

گام دوازدهم: گردآوری هارمونیکاها

اگر واقعا به هارمونیکا علاقه مندید و قصد دارید به طور جدی از آن برای نواختن موسیقی استفاده کنید، به هارمونیکاهایی با کلیدهای متفاوت نیاز دارید. البته با هارمونیکای C شروع کنید. سپس اگر می خواهید پیشرفت کنید، می توانید از آنها در همان کلیدهایی که می خواهید استفاده کنید. من به کلیدهای طبیعی (مثلا C به جای C#) پایبند مانده ام البته به استثنای B. به جای آن، از کلید Bb که رایجتر است استفاده کنید زیرا به شما امکان اجرای بلوز در کلیدF به جای F# را می دهد. هارمونیکاهایی در کلیدهای A، Bb، C، D، E، F و G هم وجود دارند.

گام سیزدهم: تمیز کردن هارمونیکا

هنگام نواختن ، متوجه تجمع مواد چسبنده و کثیف در هارمونیکا خواهید شد که ممکن است تاثیر بدی روی کار با ساز نداشته باشد. تمیز کردن بیش از حد هم می تواند آسیب زننده باشد اما پاک کردن گهگاهی آن ضرری ندارد.

تمیز کردن بدون باز کردن هارمونیکا

اگر هارمونیکایتان دارای یک شانه پلاستیکی است می توانید آن را با آب هم دمای محیط شسته و بگذارید خشک شود.

باز کردن هارمونیکا

برای تمیز کردن بیشتر، می توانید در پوش ساز را باز کرده، شانه را بردارید و آن را با آب، صابون و یک مسواک قدیمی تمیز کنید. اما مطمئن شوید تمام صابون را از شانه پاک کرده اید زیرا هارمونیکا را با دهان می نوازید و ممکن است مزه صابون برایتان آزار دهنده باشد. اگر جنس شانه، چوبی بود فقط آن را با مسواک تمیز کنید. از آب و صابون استفاده نکنید. می توانید از آب و صابون برای شانه فلزی استفاده کنید، اما از خشک شدن کامل آن اطمینان پیدا کنید تا زنگ نزند.

می توانید صفحه درپوش را با همین متدها تمیز کنید. صفحات زبانه ها را هم به همین روش منتهی بدون مسواک تمیز کنید. کیت های متنوع همراه با قلم موها و اقلام دیگر برای تمیز کردن هارمونیکا وجود دارند که می توانید آنها خریداری کنید.

• دانلود 5 تا از بهترین تکنوازی های سازدهنی (رایگان)
• دانلود رایگان 10 تا از بهترین نت های سازدهنی
• دانلود بهترین کتاب pdf آموزش سازدهنی (رایگان)
• 13 حقیقت بسیار جالب راجب سازدهنی که حتما باید بخوانید!