آیا یادگیری سه تار سخت است؟ چقدر زمان نیاز است؟

سه تار از سازهای زهی زخمه ای موسیقی ایرانی است که در گذشته سه سیم و امروزه چهار سیم دارد. در دوره قاجار عارفی به نام مشتاق علیشاه سیم چهارم را به آن افزود و از اینرو به سیم مشتاق مشهور شد. این ساز همیشه مورد توجه نوزاندگان ایرانی بوده و اساتید بزرگی همچون استاد کیهان کلهر، محمدرضا لطفی، استاد جلال ذوالفنون، استاد علی اکبرخان شهنازی و … این ساز اصیل را با هنرمندی نواخته اند و آثار زیادی خلق کرده اند. در این مقاله هر آن چیزی که برای یادگیری سه تار باید بدانید را شرح داده ایم.

سه تار چیست؟

سه‌تار از سازهای مضرابی موسیقی ایرانی است که در ساخت آن از چوب، فلز، زه یا نخ نایلون استفاده می شود. وسعت سه تار نزدیک به سه اکتاو است. سه‌تار را را معمولاً با مضراب نمی‌نوازند بلكه با ناخن (انگشت سبابه)، نواخته می‌شود.

اجزای سه تار

1- کاسه

کاسه ی این ساز تقریبا کروی و مانند گلابی می باشد که از وسط به دو نیم کرده باشند. جنس این بخش معمولا از چوب درخت توت می باشد. روی کاسه ساز صفحه ی نازکی از جنس چوب قرار می گیرد که بر روی آن نزدیک دسته ی ساز سوراخ هایی برای خروج صدا از کاسه ی ساز وجود دارد.

2- خرک

خرک نیز از جنس چوب به طول تقریبی 4 سانتی متر و ارتفاع تقریبی 7 میلی متر است محل ارتعاش آزاد سیم یعنی فاصله بین خرک تا شیطانک 63 سانتی متر است.

3- دسته

دسته سه تار لوله ی تو پر چوبی به قطر تقریبی 2.5 و طول 45 تا 50 سانتی متر است که در مقایسه با کاسه ی آن باریکتر است روی دسته به وسیله زه باریکی پرده بندی شده است و در پهلوی دسته شیاری است که محل گره زدن زه پرده ها می باشد.

4-سرپنجه

سر پنجه در ابتدای طول دسته قرار می گیرد و از جنس چوب می باشد

5- گوشی

گوشی ها از جنس چوب بصورت میخ سر پهن ساخته می شوند. انتهای گوشی که باریک تر است در قسمت تو پر چوب سر پنجه فرو می رود و قسمت پهن گوشی که هنگام کوک کردن ساز در دست نوازنده به چپ و راست گردانده می شود بیرون از سر پنجه می باشد و سیم ها بدور انتهای باریک آن پیچیده می شوند.

6- شیطانک

شیطانک قطعه چوبی باریک و کم ارتفاعی (5 میلی متر) به عرض دسته به شیارهای کم عمق که بین دسته و سر پنجه قرار دارد و سیم ها هر یک از درون یکی از شیارها می گذرند و به طرف گوشی می روند.

مراحل یادگیری سه تار

آیا یادگیری سه تار سخت است؟

این سوال را نمیتوان به طور کلی پاسخ داد. هیچ سازی سخت یا آسان نیست و یادگیری آن کاملا به شخص بستگی دارد. تمرین، زمان و استعداد افراد در یادگیری ساز متفاوت است. سه تار نیز از این قاعده مستثنا نبوده و لازم است تا شما با توجه به موارد ذکر شده این ساز را انتخاب کنید.

تفاوت تار و سه تار چیست؟ (و شباهت)

مدت زمان یادگیری سه تار چقدر است؟

مدت زمان یادگیری سه تار به اهداف، استعداد و تلاش شما بستگی دارد:

1- اولین نکته در یادگیری سه تار هدف شما از یادگیری این ساز اصیل است، اگر هدف شما تنها نواختن چند قطعه سنتی است شما میتوانید در عرض یک سال به این نقطه از آموزش سه تار برسید. اما اگر هدف شما فراتر از چند قطعه است و به دنبال یادگیری دستگاه ها و ردیف ها هستید بازه زمانی 4 تا 5 سال لازم است.

2- استعداد یکی دیگر از فاکتورهای اساسی در مدت زمان یادگیری سه تار است. معمولا در کودکانی که در خانواده های هنرمند و موسیقی دان بزرگ میشوند، گوش موسیقیایی آن ها قوی تر از سایرین است که این خود یک امتیاز محسوب میشود، اما استعداد یادگیری ساز ممکن است در هرکسی باشد و بتوان آن را به خوبی پرورش داد.

3- تمرین و پیشتکار یکی دیگر از فاکتورهای تعیین کننده بازه زمانی یادگیری سه تار است. این موضوع که شما تا چه میزان به دنبال تمرین و یادگیری قطعات جدید میروید زمان یادگیری شما را تعیین میکند. گوش دادن به قطعات و پرورش گوش موسیقیایی در این زمره قرار دارد.

4- داشتن برنامه منظم عامل بعدی تعیین کننده بازه زمانی یادگیری سه تار است. تداوم در آموزش، تمرین و تکرار میتواند شما را در بازه کوتاه تری به پیپشرفت برساند.

دانلود رایگان ۳۳ درس گلچین آموزش سه تار از مبتدی تا حرفه ای (فیلم+PDF)

نکات یادگیری سه تار

1- قبل از تمرین ساز خود را کوک کنید. این کار علاوه بر محافظت از سازتان، کیفیت تمرین و نوازندگی شما را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

2- سه تار ساز سنتی است بنابراین سعی کنید آهسته و پیوسته قدم بردارید تا دلسرد نشده و پیشرفت را احساس کنید.

3- برنامه روزانه تنظیم کنید و روزانه 30 دقیقه زمان را برای نوزاندگی اختصاص دهید. پس از یک سال پیشرفت خود را شاهد خواهید بود.

4- زمان تمرین را فقط به نواختن اختصاص دهید، تمرکز داشته باشید و به صدای ساز خود توجه کنید تا اشتباهاتتان را کشف کنید.

5- اصول گرفتن صحیح ساز در دست را یادبگیرید. روبروی آینه بنشینید تا موقع نوازندگی سه تار موقعیت بدن و ساز را مشاهده کنید و ضعف های آن را برطرف کنید.

6- از ساز خود محافظت کنید و اصول نگهداری آن را رعایت کنید. برای مثال قبل از نواختن سه تار دستان خود را بشویید. آلودگی دست میتواند پرده ها را به مرور زمان پوسیده کند.

7- به دنبال یادگیری قطعات متفاوت باشید تا دامنه یادگیری شما گسترده شود.

در ادامه بخوانید: معرفی اساتید بزرگ سه تار ایران بهمراه تصاویر