سه تار مفاخری چیست و چه نکاتی برای خرید آن رعایت کنیم؟

ساز سه تار دارای صدای خیلی ظریف و خاصی می باشد که هر کسی با شنیدن صدایش مجذوب آن می شود. دستگاه سه تار انواع مختلفی دارد که یکی از بهترین نوع آن، سه تار مفاخری می باشد. در ادامه به شما خواهیم گقت که سه تار مفاخری چیست و چه نکاتی برای خرید آن رعایت کنیم؟

مقدمه:

سه تار سازی است که نسبت به موسیقی های دیگر محدوده صوتی پایین تری دارد و بیشتر در تکنوازی به کار می رود. با وجود اینکه این ساز در مقایسه با دیگر سازهای ایرانی کمی خصوصی جلوه می کند اما در چند دهه اخیر استفاده از سه تار در گروه نوازی سازهای ایرانی و حتی ارکسترهای بزرگ و کوچک از نوع سمفونیک متداول شده است. درست است که اجرای حرکت های سرعتی، مهم ترین ویژگی این شیوه نوازندگی است اما کیفیت ساز سه تار نیز حرف اول را در نوازندگی می زند. سازهای سه تار مفاخری از جمله مناسب ترین سه تارها برای آماتورها و حتی نوازندگان حرفه ای سه تار می باشد که در ادامه با این نوع ساز بیشتر آشنا می شوید.

همچنین بخوانید: جدیدترین هزینه های کلاس سه تار+ قیمت سه تار

اگر از طرفداران ساز سه تار هستید! شاید تا به حال نام سه تار مفاخری را شنیده باشید پس بهتر است در ابتدا برای شما بیان کنیم که چرا این ساز اینگونه نام گرفته است. مفاخری ها سه برادر هستند که بطور عام به عنوان سازنده های سازهای مشقی و سریالی مشهور هستند و احتمالا برای خرید سه تار با کیفیت تر باید با سفارش، ساز های مرتب تر بسازند که باید از نزدیک دید چه صدا و کیفیتی خواهند داشت. البته ناگفته نماند که امیر منصور مفاخری سازنده اصلی ساز سه تار مفاخری می باشد و دو برادر دیگرش نیز همگام با ایشان فعالیت دارند. سه تار مفاخري يكي از سه تارهاي رده اماتور ميباشد كه مناسب برای شروع و دوره هاي اوليه نوازندگي سه تار ميباشد. از ويژگيهاي اين سه تار سايز استاندارد و صداي قابل قبول در برابر قيمت پايين ميباشد.

ویژگی های بارز سه تار مفاخری:

افرادی که با سه تار آشنایی داشته باشند بدون شک نام سه تار مفاخری را نیز شنیده اند چرا که سه تار مفاخری از شناخته شده ترین سه تارهای ایران است. این ساز از یک کاسه کوچک که طول این کاسه 25 سانتی متر و عرض آن 15 سانت می باشد و دسته ای بلند به طول 60 سانت تشکیل می شود. سیم ها از یک طرف به سیم گیر در انتهای کاسه درگیرند و از طرف دیگر به انتهای دسته که سرپنجه نام دارد، متصل می شوند. در سر پنجه ساز، چهار عدد گوشی وجود دارد که به وسیله آن ها می توان سیم ها را کوک کرد. در الگوهای قدیمی سه تار، گوشی ها به صورت دو به دو عمود بر هم نصب می شوند ولی در الگوی جدید که به طرح استاد قنبری معروف است، همه گوشی ها در طرفین سرپنجه قرار می گیرند.

جنس کاسه سه تار مفاخری معمولاً از چوب درخت توت یا شاه توت است. در مواردی هم از چوب گردو استفاده می کنند. ولی جنس دسته ساز همواره از چوب گردو است که بر روی آن، 25 عدد پرده از جنس روده تابیده و اخیراً نخ های مصنوعی نظیر نایلون بسته می شود تا به وسیله آن ها نوازنده بتواند روی سیم ها انگشت گذاری کند و نغمه ها به صدا درآیند. در شیوه نوین نوازندگی گاه تعداد پرده ها ممکن است تا 28 عدد افزایش یابد.

کیفیت ساخت، صدادهی مطلوب و حفظ کیفیت در شرایط محیطی مختلف باعث شده این ساز یکی از شناخته شده ترین سه تار ها باشد. اندازه کاسه این ساز متوسط است و بالانس صدایی حفظ شده و خفگی صدا یا زنگ اضافه در این ساز شنیده نمی‌شود. صدای ساز بسیار پر حجم است که دلیل آن جنس صفحه ساز است که از چوب توت استفاده شده است. استفاده از چوب گردو در دسته ساز نقش مهمی در حفظ تراز دسته و در اصلاح نتابیدن دسته ساز دارد. تابیدن دسته ساز یکی از مشکلاتیست که در سه تار ایجاد شده اما استفاده از چوب گردو حفظ تراز دسته ساز را تضمین می کند. خرک این ساز از شمشاد بوده و بصورت دقیق تراش خورده است. این چوب به خوبی صدا را از سیم‌ها به صفحه ساز انتقال می‌دهد. جنس پرده‌های ساز نیز از مواد طبیعی استفاده شده است. نقطه ضعف این پرده‌ها مقاومت پایین آنها در مقابل آب خوردگی است. البته با نگه داری مناسب این ساز مشکلی در استفاده از آن پدید نمی‌آید. جنس شیطانک ساز از استخوان بوده و در حفظ کیفیت و صدادهی ساز موثر است.

از نظر ساز سازی برای سازندگان ساز و در این مورد خاص برای هر سازنده ی سه تاری از جمله سه تار مفاخری در ساختن سه تار باید گفت که ساختن و پرداختن ساز کاری تصادفی نیست. یعنی پیش از ساختن سه تار می توان تصمیم روشن در مورد حد و حدود کیفیّت آن گرفت. زیرا مهمترین عامل در کیفِت سه تار چوبی است که در ساختن کاسه و صفحه ی آن استفاده شده است. از این رو سه تاری که از چوب درختی که دو سال پیش بریده اند ساخته شود را نمی توان با سه تاری که از چوبی که صد یا دویست و یا سیصد سال قدمت دارد مقایسه کرد! بی تردید سه تاری که با چوب دوّم ساخته شود از نظر کیفیّت صدا مطلقا قابل مقایسه با سه تاری که از چوب جدید ساخته شود نیست!

نباید از نظر دور داشت که بهای چوب که ماده اولیّه سه تار است بستگی به قدمت و نوع چوب فرق میکند و هر چه چوبی قدیمی تر باشد بهایش بیشتر است.
با این توضیحات می خواهم بگویم سه تار مفاخری یک نوع نیست! همه گونه سه تار در کارگاه مفاخری ها می توان یافت! از سه تار برای شاگرد مبتدی تا سه تاری که نمونه اش را برای استاد عبادی ساخته و به ایشان تقدیم کرده بودند. همه آن چند نفری که در منزل روانشاد استاد عبادی در آن روز حضور داشتند می توانند شهادت بدهند که استاد آن ساز را به عنوان سازی بسیار خوب و عالی پسندید!
حال بستگی به سابقه ی شما در نواختن سه تار و همچنین بهایی که برای ساز بتوانید بپردازید به نظر من می توانید بدون هیچ مشکلی ساز مناسب خود را در کارگاه مفاخری ها بیابید.

نکاتی برای خرید یک سه تار خوب:

• چوب سه تار از درخت توت باشد.
• رگه های درشت صفحه به سمت سیم بم باشد.
• فاصله ی سیم تا دسته ی ساز کم باشد تا حدی که موقع اجرا سختیه سیم را حس نکنید.
• صدای پائین دسته با بالا دسته همخوانی داشته باشد.
• صدای سیم دوم مفهوم باشد و حالت گنگی نداشته باشد.
• در اجرای سیم بم.سیم کاملا نرم و صدایی طبیعی داشته باشد.
• صدای همه ی سیمها دنبال هم باشد یعنی با هم همخوانی داشته باشد و در گوش دادن تفکیک سیمها سخت باشد.
• بلند بودن صدای ساز دلیلی بر خوب بودنش نیست.
• با یک مضراب ویا حتی بدون زدن مضراب باید بتوانید چندین نت را به راحتی و با طنین خوب اجرا کنید.
• در اجرای تکنیک ناله ی ساز(ویبره) هیچ مشکلی نداشته باشید.
• بعد از کوک کردن ساز تک تک پرده ها را امتحان کنید که در اصطلاح گز نزند.
• دسته ی ساز نه کلفت و نه زیادی نازک باشد که البته بستگی به دست خودتان دارد.
• ساز از نظر وزنی سبک باشد.
• سازی که زیاد رنگ شده باشد فقط قشنگ است و احتمال دارد که صدای خوبی نداشته باشد.
• رنگ ساز هرچه روشنتر باشد بهتر است .هم اگر عیبی داشته باشد پیداست و هم از نظر روانشناسی
• مثبت است.
• آخرین خصوصیت ساز خوب این است که زیبا باشد.

مطلب کاربردی: آموزش نحوه صحیح نشستن و به دست گرفتن سه تار

سایت سازی ها به شما کمک خواهد کرد تا آموزش موسیقی را به نحو احسن و هنرمندانه بیاموزید و معجزه موسیقی را در تمام لحظات زندگی خود حس کنید. در بخش نظرات پاسخگوس سؤالات شما کاربران گرامی هستیم.