پدال دمپر یا پدال ساستین (sustain pedal) یکی از پدال های پیانو است که در صورت استفاده صحیح از آن می تواند ابزار قدرتمندی باشد. این پدال به شما کمک می کند تا راحت تر و بهتر پیانو بزنید؛ اما اگر از آن به درستی استفاده نکنید عکس این قضیه اتفاق می افتد. استفاده بیش از حد از پدال ساستین باعث ادغام و تلفیق موسیقی ها و از دست رفتن هارمونی می شود.
خوشبختانه نکات ساده و مفیدی وجود دارند که با رعایت آنها هنگام استفاده از پدال ساستین می توانید موقع نواختن پیانو نتیجه بهتری بگیرید. مطلب امروز ما شامل همه نکات و مواردیست که باید درباره پدال ساستین بدانید.
پدال ساستین چیست؟
پدال ساستین یا پدال دمپر به پیانیست ها امکان می دهد تا صدا را حتی زمانی که نت تمام شده به صورت طولانی تر و کش دارتری حفظ کنند. وقتی پدال ساستین را پایین نگه می دارید، تا زمانی که آن را رها نکنید نت ادامه پیدا می کند و صدا می دهد. این ابزار در موسیقی هایی که ریتم کندتری دارند و یا هنگام انتقال و رفتن به یک آکورد دیگر مفید است.
بیایید به ساز ارگ نگاهی بیندازیم. این ساز کلیدهایی مثل پیانو دارد اما فاقد پدال است؛ برای همین نوازندگان ارگ برای جبران عدم وجود پدال ساستین باید تکنیک نوازندگی شان را تغییر بدهند. با اینکه نبود پدال ساستین در ارگ جزو ویژگی های کلاسیک این ساز محسوب می شود؛ ولی در واقع انتقال روان صدا بدون وجود پدال ساستین کار خیلی دشوارتریست.
توی این پک فوق العاده، استاد الینا جبل عملی، نواختن پیانو رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان یک پیانیست حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
موقع نواختن پیانو و وقتی از یک آکورد به آکورد دیگر می روید، دستهایتان باید از یک نقطه به نقطه دیگر بپرند. گاهی اوقات این پرش ها کوچکند و برخی مواقع باید یک پرش بزرگ انجام بدهید. در این شرایط همانطور که انگشت هایتان روی هوا معلق هستند و تا زمانی که به آکورد دیگر برسند، صدای پیانو قطع می شود. در چنین مواقعی اگر از پدال ساستین استفاده نکنید سکوت ایجاد شده روی جریان نواختنتان تاثیر می گذارد.
با استفاده از پدال ساستین دیگر بابت حرکت از یک آکورد به آکورد دیگر نگرانی نخواهید داشت و پرش دست هایتان مشکل ساز نمی شود. می توانید پدال را پایین نگه دارید و وقتی به آکورد بعدی رسیدید آن را رها کنید. به این ترتیب موقع نواختن پیانو هیچ سکوتی ایجاد نمی شود. برای همین است که پدال ساستین ابزار ویژه ای برای همه پیانیست ها محسوب می شود.
انواع مختلف پدال ساستین
از نظر شکل ظاهری دو نوع پدال ساستین وجود دارد. نوع اول یک دستگاه پلاستیکی کوچک و مربعی شکل است. این نوع پدال ارزان ترین پدال ساستین محسوب می شود. نوع دیگر شبیه پدال پیانو آکوستیک است. این مدل پدال واقع گرایانه تر است و ایده آل ترین و بهترین گزینه برای پیانیست ها به حساب می آید.
مدل های کوچک مربعی فقط یک میزان پایداری نت ارائه می کنند که آن هم 100% است؛ اما مدل های واقع گرایانه درست مثل یک پیانوی واقعی چندین سطح مختلف ارائه می دهند که با استفاده از آنها می توانید کنترل بیشتری روی نت ها داشته باشید. البته این مدل پدال ساستین گرانقیمت تر هم هستند.
علاوه بر این، این مدل پدال های ساستین دارای سوئیچ قطبیت هم هستند. سوئیچ قطبیت در قسمت پایین پدال قرار دارد و به شما امکان می دهد عملکرد پدال را تغییر بدهید. به عنوان مثال برخی از پدال های ساستین عملکرد برعکسی دارند؛ یعنی وقتی پایتان را از روی پدال برمی دارید نت ادامه پیدا می کند و وقتی پدال را فشار می دهید متوقف می شود. این اشکال زیاد اتفاق می افتد؛ مخصوصا اگر صفحه کلید پیانو و پدال ساخت شرکت های متفاوتی باشند. سوئیچ قطبیت به راحتی می تواند این مشکل را برطرف کند.
نحوه استفاده از پدال ساستین
برای اینکه موقع استفاده از پدال ساستین مهارت کافی را داشته باشید باید تمرین کنید. شاید کمی خسته شوید ولی یادتان باشد که ارزشش را دارد.
راحت ترین راه برای یادگیری نحوه استفاده از پدال ساستین آکورد زدن است. لیستی از 4 آکوردی که می دانید چطور باید آنها را بنوازید یادداشت کنید. بعد از این کار آکورد اول را بنوازید. قرار نیست همزمان که انگشتتان روی کلید است پدال را فشار بدهید؛ حدود یک ثانیه صبر کنید و بعد پدال را فشار دهید. حالا دستتان را از روی کلیدهای پیانو بردارید و به صدای ممتد و پایداری که شنیده می شود گوش کنید. وقتی پایتان را از روی پدال برمی دارید همه این صداها متوقف می شوند.
حالا دوباره همین کار را تکرار کنید، با این تفاوت که این بار آکورد دوم را هم بنوازید. درست وقتی که انگشت هایتان آکورد بعدی را می زند پایتان را از روی پدال ساستین بردارید. این تکنیک باعث می شود بدون هیچ عیب و نقصی از یک آکورد به آکورد دیگر بروید.
تکنیک استفاده از پدال پیانو
تکنیک های زیادی وجود دارند که با استفاده از آنها می توانید از پدال های پیانو بیشترین استفاده را ببرید. اولین تکنیک پدال زدن ممتد است. در این روش پای شما دائماً روی پدال بالا و پایین می رود. این کار باعث می شود نت کمی کش دار شود و ادامه پیدا کند و از طرفی هم باعث می شود نت به سرعت متوقف شود. از این تکنیک بیشتر در قطعات سریع و غیر لگاتو استفاده می شود.
یکی دیگر از روش های متداول، پدال زدن مستقیم است. بدون شک این تکنیک برای مبتدیان راحت ترین روش محسوب می شود. در این روش همزمان با نواختن نت پدال ساستین را فشار می دهید و زمانی که دستتان را از روی کلیدها برمی دارید پدال را هم رها می کنید. این روش فقط باعث ادامه پیدا کردن قسمتی که در حال نواختنش هستید می شود.
این تکنیک ها قابل تعویض نیستند و نمی توانید از آنها به جای همدیگر استفاده کنید چون هر کدامشان صداها و حالت های مختلفی ایجاد می کنند. شما می توانید به دلخواه خودتان از این تکنیک ها در طول پیانو زدنتان استفاده کنید.
اشتباهات مختلف هنگام استفاده از پدال ساستین
فقط دو اشتباه اصلی موقع استفاده از پدال دمپر یا ساستین وجود دارد: یکی استفاده بیش از حد از پدال و یکی هم استفاده کم از آن. اگر بیش از حد پایتان را روی پدال ساستین نگه دارید، موسیقی نواخته شده مبهم می شود و هارمونی و تغییرات آکوردها در هم تلفیق می شوند. خیلی اوقات پیانیست ها حتی متوجه استفاده بیش از حدشان از پدال ساستین نمی شوند.
یادتان باشد پدال وسیله است نه عصا! نباید روی آن تکیه بدهید و بیش از حد پایتان را روی پدال بگذارید. اگر متوجه شدید که زیاد پایتان را روی پدال نگه می دارید پس حتما دچار استفاده بیش از حد از این پدال هستید. وقتی این کار را کنار می گذارید در ابتدا احساس می کنید جای یک چیزی خالی است؛ ولی بلافاصله عملکردتان ده برابر بهتر می شود.
عدم استفاده کافی از پدال ساستین هم می تواند مشکل ساز باشد. آهنگ های آرام و احساسی تقریباً همیشه استفاده از پدال را می طلبند. اگر قرار است تصنیف بنوازید حتما باید از پدال ساستین به طور موثر و درستی استفاده کنید. این کار باعث می شود موسیقی نواخته شده بهتر جریان پیدا کند و نوع صدایی که تولید می شود خوشایندتر و رضایت بخش تر باشد.
جمع بندی
پدال ساستین برای پیانیست ها یک ابزار مهم محسوب می شود که می تواند نحوه نواختن آنها را تغییر بدهد. از آنجایی که اکثر سازها توانایی ادامه دادن و طولانی تر کردن نت ها را ندارند، پدال ساستین با در اختیار گذاشتن این قابلیت به ابزار فوق العاده ای تبدیل شده است. با رعایت نکاتی که در این مطلب به آنها اشاره کردیم می توانید پیانیست بسیار بهتری شوید. حالا دوباره پشت پیانویتان بنشینید و از پدال ساستین موقع نواختن استفاده کنید. موفق باشید.
