عود، یا بربط، یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین سازهای زهی در جهان است که تاریخچه‌ی طولانی و پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. این ساز با صدای گرم و عمیق خود، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در موسیقی کشورهای خاورمیانه، شمال آفریقا و حتی اروپا پیدا کند. عود به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد خود در بیان احساسات و عواطف انسانی، همواره مورد توجه نوازندگان و آهنگسازان قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی تاریخچه‌ی عود، ویژگی‌ها و ساختار آن، جایگاهش در موسیقی، نوازندگان مشهور عود و نقش آن در موسیقی معاصر پرداخته خواهد شد.
تاریخچه‌ی عود
خاستگاه و پیدایش
عود یکی از سازهای باستانی است که خاستگاه آن به دوران‌های بسیار دور بازمی‌گردد. اولین نشانه‌های وجود سازهای زهی مضرابی مشابه عود به تمدن‌های باستانی در خاورمیانه و مصر بازمی‌گردد. بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی، سازهایی شبیه به عود در مقبره‌های مصر باستان و در آثار هنری تمدن سومری و بابلی نیز مشاهده شده‌اند. این نشانه‌ها حاکی از آن است که عود یکی از قدیمی‌ترین سازهای موسیقی جهان است که بیش از چهار هزار سال پیش وجود داشته است.
دوران اسلامی
عود در دوران اسلامی به شکلی ویژه و متمایز شناخته و توسعه یافت. در این دوره، عود به یکی از مهم‌ترین سازهای موسیقی در جهان اسلام تبدیل شد. بسیاری از موسیقی‌دانان و نظریه‌پردازان موسیقی اسلامی، همچون فارابی و ابن سینا، در آثار خود به بررسی و توصیف عود پرداخته‌اند. این ساز در دوره‌ی عباسیان به اوج شکوفایی خود رسید و به یکی از محبوب‌ترین سازهای دربارهای اسلامی تبدیل شد.
ورود به اروپا
عود در قرون وسطی از طریق اندلس (اسپانیای امروزی) به اروپا وارد شد. در این دوره، موسیقی‌دانان مسلمان اسپانیا، که با نام‌های مورها شناخته می‌شوند، عود را به اروپا معرفی کردند. این ساز به سرعت در موسیقی اروپایی پذیرفته شد و تاثیر زیادی بر توسعه‌ی سازهای زهی مضرابی در اروپا داشت. از طریق اندلس، عود به ایتالیا، فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی راه یافت و به یکی از مهم‌ترین سازهای موسیقی کلاسیک اروپایی تبدیل شد.
توی این پک فوق العاده، استاد مهران اعظمی کیا، نواختن عود و بربط رو جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان یک نوازنده حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
دوران معاصر
در دوران معاصر، عود همچنان جایگاه ویژه‌ای در موسیقی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا دارد. این ساز در کنار سازهای مدرن، توانسته است نقش مهمی در موسیقی‌های مختلف ایفا کند. نوازندگان معاصر با استفاده از تکنیک‌های جدید و خلاقانه، توانسته‌اند صدای عود را به شکلی نوین و جذاب ارائه کنند.
ویژگی‌ها و ساختار عود
بدنه
بدنه‌ی عود از چوب ساخته شده و به شکل گلابی است. این بدنه که به آن کاسه گفته می‌شود، به تولید صدای طنین‌دار و عمیق عود کمک می‌کند. چوب مورد استفاده برای ساخت کاسه‌ی عود معمولاً از چوب‌های توت، گردو یا افرا انتخاب می‌شود که دارای خواص آکوستیکی مناسبی هستند.
دسته
دسته‌ی عود از چوبی محکم ساخته شده و طول آن به گونه‌ای است که نوازنده بتواند به راحتی بر روی پرده‌ها حرکت کند. دسته‌ی عود به کاسه متصل است و پرده‌های عود بر روی آن قرار می‌گیرند.
پرده‌ها
عود دارای 11 تا 13 پرده است که از جنس روده‌ی حیوانات یا نخ‌های نایلونی ساخته می‌شوند. این پرده‌ها به صورت ثابت بر روی دسته قرار می‌گیرند و امکان تنظیم فواصل صوتی مختلف را فراهم می‌کنند.
سیم‌ها
عود معمولاً دارای 11 سیم است که به صورت جفتی تنظیم می‌شوند. این سیم‌ها از جنس فلز یا نایلون ساخته می‌شوند و با کشش مناسب تنظیم می‌شوند تا صدای دلنشین و هماهنگی تولید کنند. سیم‌های عود به دو دسته‌ی باس و ملودی تقسیم می‌شوند که هر یک از آنها نقش خاصی در تولید صدای عود ایفا می‌کنند.
مضراب
مضراب عود یک قطعه‌ی نازک و انعطاف‌پذیر است که معمولاً از پرنده‌ی عقاب یا مواد پلاستیکی ساخته می‌شود. مضراب به نوازنده این امکان را می‌دهد که با ضربه‌های دقیق و کنترل شده به سیم‌ها، صدای عود را تولید کند.
جایگاه عود در موسیقی
موسیقی کلاسیک عربی
عود به عنوان یکی از سازهای اصلی موسیقی کلاسیک عربی، جایگاه ویژه‌ای در این سبک از موسیقی دارد. این ساز با توانایی تولید نغمات پیچیده و عمیق، به نوازنده این امکان را می‌دهد که احساسات و حالت‌های مختلف را به خوبی بیان کند. در موسیقی کلاسیک عربی، عود به عنوان ساز اصلی در اجرای مقام‌ها و قطعات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
موسیقی ترکی
عود در موسیقی ترکی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این ساز به عنوان یکی از سازهای اصلی در موسیقی ترکی شناخته می‌شود و در اجرای مقام‌ها و قطعات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. عود با توانایی تولید نغمات پیچیده و عمیق، به نوازنده این امکان را می‌دهد که احساسات و حالت‌های مختلف را به خوبی بیان کند.
موسیقی ایرانی
عود در موسیقی ایرانی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این ساز به عنوان یکی از سازهای اصلی در موسیقی سنتی ایرانی شناخته می‌شود و در اجرای ردیف‌ها و قطعات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. عود با توانایی تولید نغمات پیچیده و عمیق، به نوازنده این امکان را می‌دهد که احساسات و حالت‌های مختلف را به خوبی بیان کند.
موسیقی معاصر
در موسیقی معاصر نیز عود به عنوان یکی از سازهای پرکاربرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به توانایی‌های خاص این ساز، بسیاری از آهنگسازان معاصر از عود در آثار خود بهره می‌برند. این ساز با تطبیق‌پذیری بالا، می‌تواند در سبک‌های مختلف موسیقی معاصر نیز نقش ایفا کند.
نوازندگان مشهور عود
فارابی
فارابی، فیلسوف و نظریه‌پرداز موسیقی اسلامی، یکی از نخستین کسانی بود که به بررسی و توصیف عود پرداخت. وی با نوشتن آثار متعددی در زمینه‌ی موسیقی، تاثیر زیادی بر توسعه‌ی نظریه‌های موسیقی اسلامی و نیز شناخته شدن عود به عنوان یک ساز مهم داشت.
زریاب
زریاب، نوازنده و موسیقی‌دان برجسته‌ی اندلس، یکی از معروف‌ترین نوازندگان عود در تاریخ موسیقی است. وی با انتقال دانش موسیقی از بغداد به قرطبه، تاثیر زیادی بر موسیقی اندلس و اروپا گذاشت. زریاب با نوآوری‌های خود در زمینه‌ی تکنیک‌های نوازندگی عود، توانست این ساز را به یکی از محبوب‌ترین سازهای موسیقی تبدیل کند.
منیر بشیر
منیر بشیر یکی از معروف‌ترین نوازندگان عود در قرن بیستم است. وی با تکنیک‌های بی‌نظیر و سبک خاص خود، توانست تاثیر زیادی بر موسیقی خاورمیانه و جهان بگذارد. منیر بشیر با برگزاری کنسرت‌های متعدد در سراسر جهان و انتشار آلبوم‌های متعددی، توانست عود را به یکی از سازهای مهم موسیقی معاصر تبدیل کند.
نصیر شمه
نصیر شمه، نوازنده‌ی عود عراقی، یکی دیگر از نوازندگان برجسته‌ی عود در دوران معاصر است. وی با تکنیک‌های بی‌نظیر و سبک خاص خود، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در موسیقی جهان پیدا کند. نصیر شمه با برگزاری کنسرت‌های متعدد در سراسر جهان و انتشار آلبوم‌های متعددی، توانسته است عود را به یکی از سازهای مهم موسیقی معاصر تبدیل کند.
انور براهم
انور براهم، نوازنده و آهنگساز تونسی، یکی از معروف‌ترین نوازندگان عود در دوران معاصر است. وی با تلفیق موسیقی سنتی و معاصر، توانسته است آثار بی‌نظیری خلق کند. انور براهم با برگزاری کنسرت‌های متعدد در سراسر جهان و انتشار آلبوم‌های متعددی، توانسته است عود را به یکی از سازهای مهم موسیقی معاصر تبدیل کند.
نقش عود در موسیقی معاصر
عود در موسیقی معاصر نقش بسیار مهمی دارد. این ساز با صدای گرم و عمیق خود، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در موسیقی معاصر پیدا کند. بسیاری از آهنگسازان معاصر از عود در آثار خود بهره می‌برند و با استفاده از این ساز، توانسته‌اند آثار بی‌نظیری خلق کنند.
تلفیق با سازهای دیگر
یکی از تاثیرات مهم عود در موسیقی معاصر، تلفیق این ساز با سازهای دیگر است. آهنگسازان معاصر با ترکیب صدای عود با سازهای مختلف، توانسته‌اند آثار جدید و جذابی خلق کنند. این ترکیب‌ها باعث شده‌اند که صدای عود به شکلی نوین و مدرن در موسیقی معاصر ظاهر شود.
نوآوری در تکنیک‌های نوازندگی
عود در موسیقی معاصر با نوآوری‌های مختلفی در تکنیک‌های نوازندگی نیز همراه بوده است. نوازندگان معاصر با استفاده از تکنیک‌های جدید و خلاقانه، توانسته‌اند صدای عود را به شکلی نوین و جذاب ارائه کنند. این نوآوری‌ها باعث شده‌اند که عود جایگاه ویژه‌ای در موسیقی معاصر پیدا کند.
تاثیر بر موسیقی پاپ و جاز
عود در موسیقی پاپ و جاز نیز تاثیر زیادی داشته است. بسیاری از گروه‌های موسیقی پاپ و جاز از صدای عود در آثار خود استفاده می‌کنند و با ترکیب این ساز با سازهای مدرن، توانسته‌اند آثار جذاب و متفاوتی خلق کنند. این ترکیب‌ها باعث شده‌اند که صدای عود به شکلی نوین و مدرن در موسیقی پاپ و جاز ظاهر شود.
شیوه‌های نوازندگی و تکنیک‌های عود
مضراب‌زنی
مضراب‌زنی یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های نوازندگی عود است. نوازنده با استفاده از مضراب، ضربه‌های دقیقی به سیم‌ها وارد می‌کند و صدای خاص عود را تولید می‌کند. این تکنیک به نوازنده این امکان را می‌دهد که با کنترل دقیق مضراب، صدای دلنشین و هماهنگی ایجاد کند.
تریل
تریل یکی دیگر از تکنیک‌های مهم نوازندگی عود است. در این تکنیک، نوازنده با استفاده از انگشتان دست چپ، به سرعت بین دو نت مجاور جابجا می‌شود و صدای لرزان و دلنشینی ایجاد می‌کند. این تکنیک به نوازنده این امکان را می‌دهد که حالت‌های مختلف احساسی را به خوبی بیان کند.
آرپژ
آرپژ نیز یکی از تکنیک‌های مهم نوازندگی عود است. در این تکنیک، نوازنده با استفاده از مضراب، نت‌های مختلف یک آکورد را به صورت جداگانه و به ترتیب اجرا می‌کند. این تکنیک به نوازنده این امکان را می‌دهد که صدای دلنشین و هماهنگی ایجاد کند و قطعات پیچیده‌تری را اجرا کند.
گلیساندو
گلیساندو یکی دیگر از تکنیک‌های مهم نوازندگی عود است. در این تکنیک، نوازنده با استفاده از انگشتان دست چپ، به سرعت بین چندین نت جابجا می‌شود و صدای روان و پیوسته‌ای ایجاد می‌کند. این تکنیک به نوازنده این امکان را می‌دهد که حالت‌های مختلف احساسی را به خوبی بیان کند.
ریز
ریز یکی از تکنیک‌های پیچیده و پیشرفته در نوازندگی عود است. در این تکنیک، نوازنده با استفاده از مضراب، ضربه‌های بسیار سریع و متوالی به سیم‌ها وارد می‌کند و صدای لرزان و دلنشینی ایجاد می‌کند. این تکنیک به نوازنده این امکان را می‌دهد که حالت‌های مختلف احساسی را به خوبی بیان کند و قطعات پیچیده‌تری را اجرا کند.
نمونه‌هایی از قطعات معروف برای عود
قطعه‌ی «تاکسیس» از انور براهم
قطعه‌ی «تاکسیس» یکی از معروف‌ترین قطعاتی است که توسط انور براهم، نوازنده و آهنگساز تونسی، اجرا شده است. این قطعه با استفاده از تکنیک‌های مختلف نوازندگی، توانسته است صدای دلنشین و احساسی عود را به خوبی به نمایش بگذارد. انور براهم با اجرای این قطعه، توانسته است تاثیر زیادی بر نوازندگان عود بگذارد.
قطعه‌ی «نهاوند» از منیر بشیر
قطعه‌ی «نهاوند» یکی دیگر از معروف‌ترین قطعاتی است که توسط منیر بشیر، نوازنده‌ی عود عراقی، اجرا شده است. این قطعه با استفاده از تکنیک‌های مختلف نوازندگی، توانسته است صدای دلنشین و احساسی عود را به خوبی به نمایش بگذارد. منیر بشیر با اجرای این قطعه، توانسته است تاثیر زیادی بر نوازندگان عود بگذارد.
قطعه‌ی «رقص نور» از نصیر شمه
قطعه‌ی «رقص نور» یکی دیگر از معروف‌ترین قطعاتی است که توسط نصیر شمه، نوازنده‌ی عود عراقی، اجرا شده است. این قطعه با استفاده از تکنیک‌های مختلف نوازندگی، توانسته است صدای دلنشین و احساسی عود را به خوبی به نمایش بگذارد. نصیر شمه با اجرای این قطعه، توانسته است تاثیر زیادی بر نوازندگان عود بگذارد.
قطعه‌ی «ماه در رود» از حسین بهروزی‌نیا
قطعه‌ی «ماه در رود» یکی دیگر از معروف‌ترین قطعاتی است که توسط حسین بهروزی‌نیا، نوازنده‌ی عود ایرانی، اجرا شده است. این قطعه با استفاده از تکنیک‌های مختلف نوازندگی، توانسته است صدای دلنشین و احساسی عود را به خوبی به نمایش بگذارد. حسین بهروزی‌نیا با اجرای این قطعه، توانسته است تاثیر زیادی بر نوازندگان عود بگذارد.
آموزش عود
روش های متفاوتی برای آموزش بربط یا عود وجود دارد. شرکت در کلاس های آموزشی، گوش دادن به موسیقی و قطعات نواخته شده توسط اساتید، ویدئو های اموزشی . کتب آموزشی از جمله روش های یادگیری این ساز خوش صدا هستند. در ادامه برخی از بهترین کتاب ها برای آموزش عود معرفی شده است.
معرفی کتب آموزشی
کتاب های عود و بربط در بازار کشورمان انگشت شمار هستند .ما در اینجا دو کتاب آموزش عود و بربط نوازی برای دانلود قرار میدهیم . و در ادامه هم چند کتابی که در بازار موجود هست را به شما معرفی خواهیم کرد.
این کتاب ها را میتوانید به زودی از سایت سازی ها نیز خرید کنید ، البته سعی ما این خواهد بود که بهترین و جدیدترین کتاب ها را بر روی سایت هم به صورت رایگان هم هم برای فروش قرار دهیم.
ابتدا از لینک های زیر دو کتاب رایگان دانلود نمایید
دانلود رایگان کتاب اول عود و بربط نوازی
دانلود رایگان کتاب دوم عود و بربط نوازی
ابتدا بهتر است این مطلب هم بخوانید: همه چیز در مورد عود و بربط
در این بخش به معرفی سایر کتاب های عود و بربط به زبان فارسی میپردازیم.
کتاب آموزش عود مجید ناظم پور با عنوان “مهارت عود (بربت نوازی)
مجید ناظم پور کتاب آموزش عود نوازی را با عنوان “مهارت عود (بربت) نوازی” منتشر کرد.
ویژگی های منحصر به فرد این کتاب:
– با شیوه بین المللی وعلمی انگشت گذاری عود که ریشه در نظریات فارابی دارد، آشنا می شوید.
– چنانچه دروس این کتاب و کتابهای بعدی را به خوبی تمرین کنید، تکنیک نوازندگی شما به سرعت ارتقا خواهد یافت.
– تئوری موسیقی را به زبانی ساده فرا خواهید گرفت و با مواردی کاربردی مانند: شیوه تمرین صحیح، طرز مراقبت از ساز و حتی نحوه‌ی حمل ونقل صحیح آن آشنا خواهید شد.
– پس از اتمام چهار کتاب، توانایی اجرای موسیقی ایرانی و اجرای قطعات معروف سایرنوازندگان معروف عود جهان را خواهید شد.
داستان بربت: مروری بر تاریخ پنج هزار ساله ساز بربت (عود)
مجید ناظم پور
قیمت پشت جلد: 299000 ریال
مشخصات این کتاب عود و بربط
تعداد صفحه: 564
نشر: سوره مهر (18 فروردین، 1393)
شابک: 978-600-175-468-5
قطع کتاب: وزیری
شیوه بربط نوازی (عود)
منصور نریمان، سیدجواد طباطبائی (ويراستار)
قیمت پشت جلد: 20000 ریال
مشخصات این کتاب عود و بربط
تعداد صفحه: 162
نشر: سروش (22 فروردین، 1385)
شابک: 964-376-291-2
قطع کتاب: رحلی
شیوه بربط نوازی (عود)، منصور نریمان،تهران، سروش (انتشارات صداو سیما)، چاپ چهارم، ۱۳۹۱٫ این کتاب آموزش متدهای نواختن ساز عود است که در دو دوره مقدماتی و عالی برای هنرجویان و علاقمندان به هنر موسیقی نوشته شده است. عود یا بربط سازی ایرانی است که در اوایل اسلام به کشورهای عربی رفته و جانشین سازی به نام مِزهَر شده است. عود یا بربط؛ سازی کاملا ایرانی است که به دلیل وسعت و صدا دهندگی و صدای گرم و جذاب آن قابل استفاده در موسیقی سنتی به ویژه برای تکنوازی آوازها و گوشه های اصیل ایرانی است. نویسنده در بخش مقدماتی این اثر که مشتمل بر سه فصل است به مباحث نظری موسیقی، ساختمان فیزیکی عود، نوازندگی، چهار مضرابها، آهنگ ها و مضرابهای مخصوص عود پرداخته است و برای هنرجویان در هر بخش تمرین هایی نیز داده است. و در بخش دوم در دوره عالی به صورت پیشرفته تر متدها موسیقی عود را به هنرجویان آموزش می دهد.
چهل و دو قطعه برای عود، بربط
منصور نریمان
قیمت پشت جلد: 25000 ریال
مشخصات این کتاب عود و بربط
تعداد صفحه: 108
نشر: سرود (1382)
شابک: 964-5842-78-6
ده قطعه برای بربط (دوره عالی)
حسین بهروزی نیا
قیمت پشت جلد: 28000 ریال
مشخصات این کتاب عود و بربط
تعداد صفحه: 54
نشر: موسسه فرهنگی هنری سرای اهل هنر (16 مرداد، 1384)
شابک: 964-94792-4-
سیزده قطعه پیش درآمد، قابل اجرا با عود، …
بهمن فردوسی
قیمت پشت جلد: 25000 ریال
مشخصات این کتاب عود و بربط
تعداد صفحه: 32
نشر: رهام (28 آبان، 1384)
شابک: 964-5696-82-8
شیوه عود نوازی (بربط)
منصور نریمان، جواد طباطبایی (ويراستار)
قیمت پشت جلد: 100000 ریال
مشخصات این کتاب عود و بربط
تعداد صفحه: 164
نشر: سروش (27 آذر، 1391)
شابک: 978-964-12-0374-
و البته دو کتاب دیگر هم موجود است
۱- کتاب : متد عود / مشخصات این کتاب آموزش عود و بربط /جان بیلزیکجان/انتشارات هال لنرد/ ISBN-10: 0634077864/ ISBN-13: 978-0634077869/ چهل صفحه
۲- کتاب:مقدمات عود/معرفی مشخصات این کتاب آموزش عود و بربط توسط سازی ها / انتشارات مل بی /مارینا توشیچ /ISBN-10: 0786678631 /ISBN-13: 978-0786678631 شصت و هشت صفحه
امیدواریم از توضیحات و کتابهایی که برای آموزش قرار داده ایم استفاده کنید و نیز در زمینه یادگیری موفق باشد.
نتیجه‌گیری
عود به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین سازهای زهی، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ موسیقی جهان دارد. این ساز با تاریخچه‌ی طولانی و تحولات زیادی که پشت سر گذاشته است، توانسته است نقش مهمی در موسیقی کشورهای خاورمیانه، شمال آفریقا و حتی اروپا ایفا کند. عود با صدای گرم و عمیق خود، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در موسیقی سنتی، مقامی و معاصر پیدا کند. نوازندگان برجسته‌ای همچون فارابی، زریاب، منیر بشیر، نصیر شمه و انور براهم با هنر و مهارت خود، توانسته‌اند این ساز را به یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین سازهای موسیقی تبدیل کنند. نوآوری‌های مختلف در تکنیک‌های نوازندگی عود و تلفیق آن با سازهای دیگر، باعث شده است که این ساز در موسیقی معاصر نیز نقش مهمی ایفا کند. در نهایت، عود به عنوان یکی از سازهای اصلی موسیقی، همواره مورد توجه و علاقه‌ی نوازندگان و شنوندگان موسیقی خواهد بود.
5 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید
این دوتا کتاب عربی و ترکی هستن. خواهش میکنمیه دونه کتاب یا جزوه پارسی هه بزارید
کتابی به تازگی تحت عنوان یادگار کهن نیز توسط آقای نوری نوشته شده است که شامل قطعاتی تنظیم شده برای عود میباشد.
کجا این کتابو سفارش بدین دوره ی عالیه بهروزی نیا
کتاب مبانی عود نوازی تاليف حميد خوانساري
کتاب آموزش مقدماتی عود تالیف نجمه صغیر انتشارات سرود