گیتار، این ساز خوش‌صدا و پرطرفدار، رویای بسیاری از علاقه‌مندان به موسیقی است. اما برداشتن اولین قدم‌ها در مسیر یادگیری، گاهی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. از کجا شروع کنیم؟ چگونه زبان موسیقی را بفهمیم و آن را روی سیم‌های گیتار ترجمه کنیم؟ کلید ورود به این دنیای شگفت‌انگیز، «نت‌خوانی» است. در این مقاله جامع، قصد داریم شما را با اصول اولیه نت‌خوانی گیتار آشنا کنیم و سپس سه کتاب برتر در این زمینه را معرفی کنیم که مسیر یادگیری را برایتان هموار می‌کنند. پس با ما همراه باشید تا گیتار خود را به دست بگیرید و اولین ملودی‌هایتان را بنوازید.
نت‌خوانی گیتار: چرا و چگونه؟
شاید از خود بپرسید چرا باید نت‌خوانی را یاد بگیریم؟ آیا نمی‌توان با استفاده از تبلچر (Tablature) یا ویدیوهای آموزشی، آهنگ‌های مورد علاقه‌مان را بنوازیم؟ پاسخ کوتاه این است: بله، می‌توان. اما نت‌خوانی، درک عمیق‌تری از موسیقی به شما می‌دهد و دست شما را برای خلاقیت و درک بهتر ساختار آهنگ‌ها باز می‌گذارد. نت‌خوانی به شما این امکان را می‌دهد که با هر نوازنده‌ای در هر کجای دنیا، به زبان مشترک موسیقی صحبت کنید.
نکات اساسی در نت‌خوانی گیتار (کوک استاندارد):
- حفظ کردن نت‌های سیم‌های آزاد: در کوک استاندارد، سیم‌های گیتار از نازک‌ترین (سیم ۱) تا ضخیم‌ترین (سیم ۶) به ترتیب شامل نت‌های می (E)، سی (B)، سل (G)، ر (D)، لا (A) و می (E) هستند. برای یادگیری آسان‌تر، می‌توانید جمله انگلیسی Eddie, Ate, Dynamite, Good, Bye, Eddie را به خاطر بسپارید.
- یادگیری نت‌ها به صورت لاتین (انگلیسی): نت‌های موسیقی علاوه بر نام‌های فارسی (دو، ر، می، فا، سل، لا، سی)، دارای معادل‌های لاتین (C, D, E, F, G, A, B) نیز هستند. یادگیری این معادل‌ها در منابع آموزشی بین‌المللی بسیار کاربردی است.
- آشنایی با نت‌های دیز (#) و بمل (b): تئوری موسیقی غربی شامل ۷ نت اصلی و ۵ نت فرعی است. نت‌های فرعی با استفاده از کلمات دیز (Sharp) یا بمل (Flat) نام‌گذاری می‌شوند. یک نیم پرده بالاتر از نت، دیز آن نت و یک نیم پرده پایین‌تر، بمل آن نت است.
- شناخت پرده و نیم پرده‌ها: فرت‌های گیتار به گونه‌ای طراحی شده‌اند که فاصله هر فرت با فرت قبلی یا بعدی، همواره نیم پرده است. هر اکتاو شامل ۱۲ نیم پرده است.
فوق کاربردی: عدد/شماره سیم‌های گیتار: راهنمای جامع ساختار و شماره گذاری
دانلود PDF نت بیش از 70 ترانه معروف+ ۳ کتاب برتر نت گیتار
در مسیر یادگیری گیتار مثل هر ساز دیگری، انتخاب کتاب مناسب، نقش ستون فقرات آموزش را ایفا می‌کند. در حال حاضر کتاب های نت گیتار یا حتی نت ترانه های معروف، بصورت پی دی اف رایگان در نت فارسی وجود ندارند و بعلت رعایت حق نشر، امکان پذیر نیست اما ما یک PDF شامل نت های 70 ترانه معروف را بصورت رایگان برای دانلود در اختیارتان گذاشته ایم و بعد از آن هم 3 بهترین کتاب نت گیتار در ایران را معرفی می کنیم که با اختلاف، بهترین ها هستند:
دانلود PDF بیش از 70 ترانه معروف (حدود 4 مگابایت)علاوه بر PDF رایگان بالا، سه کتاب زیر نه تنها در ایران بلکه در سطح جهانی از معتبرترین و پرکاربردترین منابع آموزشی گیتاربه شمار می‌روند:
توی این پک های فوق العاده، نواختن هر نوع گیتاری رو از ابتدا جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان گیتار نواز حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
سه تفنگدار نت‌خوانی: بهترین کتاب‌های آموزش گیتار
اکنون که با اصول اولیه نت‌خوانی آشنا شدیم، زمان آن رسیده که با سه کتاب فوق‌العاده در این زمینه آشنا شویم. این کتاب‌ها با رویکردهای متفاوت، شما را در مسیر یادگیری همراهی می‌کنند.
۱. کتاب «آکوردشناسی گیتار» اثر آنتوان پولین
این کتاب یک دایرةالمعارف کامل برای آکوردهای گیتار است. آنتوان پولین، نوازنده حرفه‌ای گیتار، در این کتاب به معرفی و توضیح انواع آکوردها پرداخته و آنها را به شکل تصویری نمایش داده است. اگر به دنبال درک عمیق آکوردها و نحوه ساخت آنها هستید، این کتاب بهترین انتخاب برای شماست. این کتاب به شما کمک می‌کند تا از حفظ کردن صرف آکوردها فراتر رفته و منطق پشت آنها را درک کنید.
خیلی به کار میاد! پرده و نیم پرده در گیتار (اسم فرت های گیتار به فارسی)
۲. کتاب «Guitar for Dummies» اثر مارک فیلیپس و جان چیل
همانطور که از نامش پیداست، این کتاب برای مبتدیان طراحی شده است. «گیتار برای احمق‌ها» با زبانی ساده و روان، تمام مباحثی که برای نواختن گیتار لازم است را توضیح می‌دهد؛ از جمله طریقه‌ی کوک کردن، نوازندگی و حتی مراقبت از گیتار. این کتاب با ارائه تمرین‌های عملی و آهنگ‌های ساده، به شما کمک می‌کند تا به سرعت پیشرفت کنید و از نوازندگی لذت ببرید.
۳. کتاب «آموزش گیتار کلاسیک» اثر لیلی افشار
لیلی افشار، یکی از برجسته‌ترین نوازندگان گیتار کلاسیک در سطح بین‌المللی، در این کتاب تجربیات و دانش خود را در اختیار هنرجویان قرار داده است. این کتاب که شامل هشت فصل است، می‌تواند مبنای خوبی برای یادگیری تکنیک‌های گیتار کلاسیک و تئوری موسیقی باشد. خانم افشار با این کتاب، توانسته کمبودهایی را که تا پیش از او در زمینه‌ی منابع لازم برای یادگیری این ساز وجود داشته، تا حدودی جبران نماید.
مارکها رو بشناسید: 6 بهترین مارک انواع گیتار در تمام دنیا (و گران ترین ها)
تکنیک‌های نواختن گیتار: فراتر از نت‌ها
یادگیری نت‌ها و آکوردها تنها بخشی از مسیر نوازندگی است. برای اینکه بتوانید به یک نوازنده ماهر تبدیل شوید، باید با تکنیک‌های مختلف نواختن گیتار نیز آشنا شوید. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این تکنیک‌ها اشاره می‌کنیم:
- پیکینگ (Picking): به ضربه زدن به سیم‌ها با استفاده از پیک (مضراب) گفته می‌شود. انواع مختلفی از پیکینگ وجود دارد، از جمله پیکینگ متناوب (Alternate Picking) و پیکینگ اقتصادی (Economy Picking).
- لگاتو (Legato): به نواختن نت‌ها بدون استفاده از پیک و تنها با استفاده از انگشتان دست چپ گفته می‌شود. این تکنیک شامل دو حرکت اصلی است: همر-آن (Hammer-on) و پول-آف (Pull-off).
- ویبراتو (Vibrato): به لرزاندن صدای نت با استفاده از انگشتان دست چپ گفته می‌شود. این تکنیک به صدای گیتار عمق و احساس می‌بخشد.
- بندینگ (Bending): به بالا بردن صدای نت با کشیدن سیم به سمت بالا یا پایین گفته می‌شود. این تکنیک یکی از مشخصه‌های اصلی سبک‌های راک و بلوز است.
فیلم آموزش تکنیک های گیتار نوازی
خیلی مهمه! آموزش تئوری گیتار (آموزش گام به گام+ ویدیو)
راهنمای خرید اولین گیتار: انتخابی برای شروعی موفق
انتخاب گیتار نامناسب می‌تواند انگیزه را از بین ببرد، پس تحقیق و آزمون حضوری کلیدی است. بودجه ۲۰۰-۵۰۰ دلار برای مبتدیان کافی است. به فروشگاه‌های معتبر بروید و ساز را تست کنید.
- تعیین بودجه و سبک: گیتار کلاسیک (نایلونی، نرم برای انگشتان) برای نت‌خوانی و کلاسیک ایده‌آل است؛ الکتریک برای راک (با آمپ)؛ آکوستیک برای فولک. برندهای مبتدی مانند Yamaha، Fender Squier یا Ibanez کیفیت خوبی با قیمت مناسب دارند. از گران‌قیمت اجتناب کنید تا بعداً ارتقا دهید.
- آزمون راحتی دسته (Neck): عرض (nut width) ۴۲-۴۴ میلی‌متر برای دست‌های متوسط مناسب است. دسته را بگیرید – نباید خیلی نازک یا پهن باشد. پروفایل C-shape راحت است. برای کلاسیک، دسته پهن‌تر اما سیم نرم‌تر است؛ تست کنید آیا انگشتان بدون کشیدگی فرت می‌کنند.
- بررسی سلامت ظاهری و فنی:
- دسته صاف (Straight Neck): با چشم یا خط‌کش، تاب (relief) را چک کنید – کمی قوس طبیعی (۱/۶۰ اینچ) خوب است، اما تاب شدید نیاز به تنظیم دارد.
- اکشن مناسب (Action): فاصله سیم‌ها از فرت ۱۲ (۱.۵-۲ میلی‌متر برای الکتریک، بالاتر برای آکوستیک). اکشن بالا خسته‌کننده، پایین buzz ایجاد می‌کند. لات (intination) را با tuner چک کنید – نت‌های بالا باید دقیق باشند.
- کوک‌گوشی‌ها (Tuners): باید روان بچرخند، لغزش نداشته باشند و کوک را ۲۴ ساعت نگه دارند. sealed tuners پایدارترند.
- بدنه و صدا: چوب صنوبر یا ماهون رزونانس خوب می‌دهد. سیم‌ها را بزنید – صدا باید متعادل و بدون نویز باشد. فرت‌ها صاف و لبه‌ها تیز نباشند.
جدول اصطلاحات گیتار
| اصطلاح | توضیح |
| آکورد (Chord) | نواختن همزمان سه نت یا بیشتر |
| آرپژ (Arpeggio) | نواختن نت‌های یک آکورد به صورت جداگانه و پشت سر هم |
| فرت (Fret) | میله‌های فلزی روی دسته گیتار که برای تعیین نت‌ها استفاده می‌شوند |
| تبلچر (Tablature) | یک روش نت‌نویسی ساده که جایگاه انگشتان روی فرت‌ها را نشان می‌دهد |
| گام (Scale) | مجموعه‌ای از نت‌ها که به ترتیب خاصی چیده شده‌اند |
| ریتم (Rhythm) | الگوی زمانی نت‌ها و سکوت‌ها در یک قطعه موسیقی |
نکته کاربردی: یادگیری گیتار سخت است؟ چقدر طول می کشد؟
سخن پایانی
یادگیری گیتار، سفری لذت‌بخش و پر از اکتشاف است. با استفاده از منابع مناسب و تمرین مستمر، می‌توانید به سرعت در این مسیر پیشرفت کنید و از نواختن آهنگ‌های مورد علاقه‌تان لذت ببرید. کتاب‌هایی که در این مقاله معرفی شدند، تنها بخشی از منابع ارزشمندی هستند که در دسترس شما قرار دارند. امیدواریم این مقاله، چراغ راهی برای شما در این سفر هیجان‌انگیز باشد. به یاد داشته باشید که مهم‌ترین عامل در یادگیری موسیقی، عشق و اشتیاق شماست. پس با انگیزه و انرژی به تمرین ادامه دهید و از هر لحظه آن لذت ببرید.
