حسین تهرانی از نوازنده‌های تنبک و از شخصیت‌هایی است که در پیشرفت و مطرح شدن ساز تنبک در موسیقی ایرانی تاثیر بسیاری داشته است. حسین تهرانی با ابداع تکنیک های جدید روح تازه ای به تنبک بخشید. او برای اولین بار نت‌نگاری برای تنبک را انجام داد و اولین کتاب آموزش تنبک را با همکاری هوشنگ ظریف و مصطفی کمال پورتراب و حسین دهلوی به چاپ رساند. از این رو سعی داریم تا در این مقاله این نوازنده مطرح و تاثیرگذار فرهنگ موسیقی کشور را معرفی کنیم.
زندگینامه حسین تهرانی
استاد حسین تهرانی در سال 1290 در تهران متولد شد. پدرش علاقه بسیاری به موسیقی داشت و دوستان نوازنده‌اش را به خانه دعوت می‌کرد تا از نوای موسیقی آنها لذت ببرد. این بود که پسرش نیز با موسیقی انس گرفت و کم کم عاشق یادگیری ضرب شد، اما پدرش با این کار مخالف بود زیرا در آن زمان نوازندگی و علاقه به موسیقی جرم محسوب میشد و کسانی که به دنبال این هنر می‌رفتند، انگشت‌نما می‌شدند. حسین نیز به ظاهر تنبک را کنار گذاشت ولی همچنان به ضرب علاقه داشت.
آشنایی وی با استاد بدیع‌زاده نقطه عطف زندگی هنری او محسوب می‌شود. بدیع‌زاده به هنر و استعداد او پی برد و در مجلسی این استعداد را با دوستان خود، ابوالحسن صبا، استاد ملک، ملک الشعرای بهار، ذکاالملک فروغی و حبیب سماعی مطرح کرد و حسین تهرانی برای اولین بار در محضر این اساتید بزرگ موسیقی آزمایش هنری خود را پس داد.
حسین تهرانی هیچوقت ازدواج نکرد و هیچگاه علاقه‌ای به مال‌اندوزی نداشت و تا آخر عمر در خانه محقری که با کمک وزارت فرهنگ خریداری کرده بود، زندگی کرد و بالاخره در هفتم اسفندماه 1352 دار فانی را وداع گفت و در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.
فعالیت هنری حسین تهرانی
در سال 1320 روح الله خالقی با همت و شرکت جمعی از دوستان هنرمند خود «انجمن موسیقی ملی» را پایه‌گذاری کرد که تهرانی از اعضای اصلی آن بود و تنها نوازنده تنبک بود. در سال 1323 به مدرسه کلنل وزیری راه یافت و تدریس تنبک را در این مدرسه آغاز کرد و در سال 1328 با پیشنهاد خالقی کلاس‌های آموزش تنبک را در هنرستان موسیقی ملی تاسیس کرد. احیای ساز تنبک که در آن زمان کم ارزش شده بود، مقرون زحماتی بود که تهرانی کشید چرا که تهرانی ضرب را قلب موسیقی می دانست و شاگردانی در این زمینه پرورش داد که می‌توان به مرحوم علی زاهدی اشاره کرد.
نوازندگی حسین تهرانی
حسین تهرانی برای اولین بار «گروه تنبک» را ایجاد کرد و برای آنها قطعاتی را تنظیم کرد که باعث پیشرفت و علاقه‌ی بیشتر هنرجویانش می شد و برای اولین بار در تلویزیون کنسرت تشکیل داد. وی شیوه‌ی خاصی برای نوازندگی تنبک داشت حسین تهرانی کسی است که ساز ضرب را دوباره روحی تازه بخشید و تکنیک‌های نوینی برای آن ابداع می کند. وی معتقد است که ضرب قلب موسیقی ایرانی است.
تهرانی پوست تنبک را از نظر طنین صدا به سه قسمت ناحیه مرکزی، میانی و کناری تقسیم کرد و این کار سبب شد تا هنرجویان براحتی بتوانند فرق صدای این سه منطقه را تشخیص بدهند. از نظر تهرانی هر انگشت دست صدای خاصی داشت و معتقد بود که نوازنده باید بداند که در هر لحظه از کدام انگشت باید استفاده کند.
در کل اصولی که وی در شیوه تنبک نوازی خلق کرد، این ساز را به حد اعلای خود رساند و نواختن ضرب در موسیقی ایرانی از اعتبار چشمگیری برخوردار شد. بعنوان مثال در در نواختن «ریزپلنگ» ناصر افتتاح ، یکی از شاگردانش تبحر خاصی داشت.
آثار منتشر شده معروف حسین تهرانی
برای دانلود هر اثر روی آن کلیک کنید تا وارد صفحه دانلود شوید:
- کاست «ضرب آهنگ» که در طرف اول او صدای لوکوموتیو را با تنبک ایجاد کرده‌است و در طرف دوم قطعهٔ زرد ملیجه را با سنتور استاد فرامرز پایور اجرا کرده‌است.
- کاست «ضرب اصول» هم کاری است از استاد پایور به همراهی تنبک استاد تهرانی که آهنگ زیبای «چهار مضرابی ماهور» اثر استاد ابوالحسن صبا هم در آن موجود است.
- او برای اولین بار نت‌نگاری برای تنبک را انجام داد. او اولین کتاب آموزش تنبک را با همکاری هوشنگ ظریف و مصطفی کمال پورتراب و حسین دهلوی به چاپ رساند.
حرف آخر و قطعه ای فوق العاده شنیدنی از حسین تهرانی
حسین تهرانی نه تنها در حوزه تخصصی نوازندگی تمبک سرآمد روزگار خود بود، بلکه در دیگر ابعاد اجرایی موسیقی دستگاهی نیز توانایی‌های ویژه‌ای داشت. تهرانی به دلیل معاشرت و همکاری طولانی با حبیب سماعی با تکنیک‌های اجرایی سنتور و نواختن آن آشنا بود؛ تا حدی با نوازندگی تار آشنایی داشت؛ ردیف را به خوبی می‌دانست؛ از هنر آوازخوانی نیز بهره‌ها داشت و بسیاری از گوشه‌های مهجور ردیف را می‌دانست و با آواز می‌خواند. معاشرت با ابوالحسن صبا و روح‌الله خالقی به گفته خود وی موجب آشنایی بیشترش با ضرب‌شناسی و وزن‌خوانی شد. هنر ضربی‌خوانی و اجرای آوازضربی یکی از هنرهای بارز تهرانی بود.»
