کنسرت مستر (concertmaster) یا نوازنده صندلی اول به کسی می گویند که رهبر یک ارکستر، ارکستر مجلسی یا گروههای بزرگ نوازندگان است. کنسرت مستر بعد از رهبر ارکستر و مدیر موسیقی مهمترین عضو یک گروه موسیقی به حساب می آید.
معمولا در گروه نوازندگان ویولن، نوازنده ویولن صندلی اول یا ویولونیست اول، در کنسرت سازهای گروهی اولین نوازنده کلارینت (clarinet)، ابوا (oboe) یا فلوت (flute) و در کنسرت سازهای برنجی، تکنواز اصلی کرنت (cornet)، ترومبون (trombone) یا نوازنده ترومپت (trumpet) کنسرت مستر است.
حتما بخوانید: مهندسی صدا چیست؟ 5 نقش اصلی آن که باید بدانید
کنسرت مستر سمت چپ تریبون رهبر ارکستر و روی اولین صندلی قسمت سازهای زهی که نزدیکترین نقطه به حضار است می نشیند. قبل از شروع اجرا، کنسرت مستر و رهبر ارکستر به نشانه قدردارنی و احترامی که برای همکاری با هم قائلند با هم دست می دهند. وظیفه اصلی کنسرت مستر نواختن تکنوازیهای ویولن در قطعات موسیقی کلاسیک و کمک به هدایت و رهبری ارکستر است. علاوه بر این، کنسرت مستر وظیفه رهبری ارکستر و تعیین نحوه حرکت آرشه ها یا نحوه اجرای نت ها توسط بخش سازهای زهی کنسرت را هم به عهده دارد و قبل از شروع اجرا هم سازهای گروه را با کوک خودش هدایت می کند.
3 وظیفه اصلی کنسرت مستر
کنسرت مستر سه وظیفه اصلی دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
1- رهبری: کنسرت مستر جزو مهمترین اعضای ارکستر محسوب می شود که به عنوان مجرای ارتباطی بین رهبر ارکستر و نوازندگان عمل می کند و گروه را با کوک و اجرای خودش هدایت می کند. علاوه بر این کنسرت مستر نحوه حرکت آرشه را هم برای ویولن نوازهای ارکستر تعیین می نماید.
2- مدیریت: کنسرت مسترها علاوه بر وظایف خودشان برای اجرا، وظیفه مدیریت ارکستر و نوازندگان آن را هم به عهده دارند. آنها در استخدام نوازندگان به مدیر موسیقی کمک می کنند، آهنگ را برای اعضای ارکستر آماده می کنند و درباره مسائل تجاری و هنری هم به مدیر موسیقی مشاوره می دهند. علاوه بر این، کنسرت مستر به طور مستقیم با رهبر ارکستر، رهبران بخشها و نوازندگان برای حل مشکلات و پاسخگویی به سوالاتشان در ارتباط است.
3- اجرا: وظیفه نواختن تمام قطعات سولو ویولن با کنسرت مستر است؛ مگر اینکه یک تکنواز یا سولیست (soloist) به عنوان نوازنده مهمان در ارکستر حضور داشته باشد. در برخی موارد نیز اگر رهبر اصلی یا رهبر مهمان وجود نداشته باشد، کنسرت مستر ارکستر را رهبری می کند.
تهیه کنندگی موسیقی چیست؟ تجهیزات لازم و چطور تهیه کننده موسیقی شویم؟
چرا نوازنده اول ویولن کنسرت مستر می شود؟
تقریباً از دوره باروک (Baroque) تا الان اولین ویولونیست نقش کنسرت مستر را به عهده داشته است. در ادامه مسیری که کنسرت مسترها طی کرده اند را با هم مرور می کنیم:
1- در ابتدا آهنگسازها کنسرت مستر بودند: در قرن هفدهم و هجدهم، آهنگسازها رهبر کنسرت و کنسرت مستر بودند و سپس رهبری گروههای موسیقی مجلسی مدرن یا کوارتت‌های زهی را هم به عهده گرفتند. آهنگسازانی مثل کارل فیلیپ امانوئل باخ (Carl Philipp Emanuel Bach) پسر یوهان سباستین باخ (Johann Sebastian Bach) همزمان با نواختن هارپسیکورد (harpsichord)، رهبری ارکستر را هم به عهده داشتند.
2- ویولن نوازی رهبری ارکستر را راحتتر می کرد: خیلی از کسانی که در آن زمان سه نقش آهنگساز، نوازنده و رهبر ارکستر را همزمان به عهده داشتند، برایشان سخت بود که در حین نواختن هارپسیکورد ارکستر را هم رهبری کنند. با گذشت زمان، ویولن نوازها به کنسرت مسترهای ماهری تبدیل شدند، چون این ساز به نوازندگان امکان می داد تا بدون وقفه در نواختن و با حرکت آرشه گروه را رهبری کنند.
3- ارکسترهای بزرگتر به تقسیم وظایف نیاز داشتند: در پایان قرن هفدهم، ارکسترها بزرگتر شدند و همین مساله باعث شد تا خیلی از نوازندگانی که رهبری ارکستر را هم به عهده داشتند وظایفشان را با دیگران تقسیم کنند. به این ترتیب ویولونیستها هم قطعات سولو را اجرا می کردند و هم کنسرت مستر بودند و نحوه نواختن قطعات ویولن را تعیین می کردند. رهبر ارکستر هم سمفونی ها و کنسرتوها را تفسیر و اجرای بقیه گروه را رهبری می کرد.
ویولن نوازی: 31 حقیقت جالب و 8 ویدیوی فوق العاده زیبا
چطور کنسرت مستر شویم؟
برای اینکه کنسرت مستر شوید نکات زیر را دنبال کنید:
1- در رشته مرتبط تحصیل کنید: معمولا کنسرت مسترها قبل از اینکه به عنوان نوازنده ساز زهی به یک ارکستر حرفه ای محلق شوند، مدرک لیسانس موسیقی می گیرند.
2- تجربه اجرا کسب کنید: با پیوستن به یک ارکستر سمفونیک می توانید مهارتهای اجرا کسب کنید. اجرا به عنوان نوازنده یا شرکت در مسابقات بین المللی ویولن به شما کمک می کند تا مهارتهایتان را تقویت کنید.
3- در مسیر پیشرفت قرار بگیرید: کنسرت مسترها تلاش بسیار زیادی برای رسیدن به این جایگاه می کنند. در این مسیر می توانید ابتدا به عنوان دستیار مدیر موسیقی یا نوازنده اصلی دوم مشغول به کار شوید. در ارکسترهای بزرگ مثل ارکستر فیلارمونیک نیویورک (Philharmonic) یا فیلارمونیک لس آنجلس، نوازنده اول ویولن چند دستیار دارد که در غیاب او مسئولیتهایش را به عهده می گیرند. این دستیارها گهگاه می توانند به رهبر ارکستر یا کارگردان موسیقی تبدیل شوند یا سمت های مشابهی را در ارکسترهای بزرگ و معروف بدست بیاورند. یادتان باشد که برای رسیدن به بهترین چیزها باید بهترین تلاشها را هم داشته باشید.
حتما بخوانید: 80 اصطلاح رایج در زمینه موسیقی که باید بلد باشید
