آموزش گام به گام کوک کردن و دست گرفتن تار برای افراد مبتدی (تصویری)

تار را میتوان یکی از اساسی ترین سازها در موسیقی سنتی ایرانی دانست که ما امروز سعی میکنیم نکاتی مهم را برای نو آموزان این رشته پرطرفدار به صورت متن و عکس قرار دهیم.لذا گام به گام تا پایان با ما باشید.

معرفی ساز تار

تار یکی از سازهای زهی مضرابی است که نقش بسیار مهمی در موسیقی سنتی و کلاسیک ایران دارد. این ساز از یک کاسه طنینی، دسته، و صفحه تشکیل شده است و با زخمه‌زدن به سیم‌های آن توسط مضراب، صدای زیبایی تولید می‌شود. تار به دلیل صدای دلنشین و قابلیت‌های اجرایی متنوع، در میان نوازندگان و علاقمندان به موسیقی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد.

تاریخچه و پیشینه ساز تار

منشاء و ریشه‌ها

تار یکی از سازهای باستانی ایرانی است که ریشه‌های آن به قبل از دوران صفویان بازمی‌گردد. برخی از محققان معتقدند که تار از سازهای باستانی مانند چنگ و رباب الهام گرفته است. با این حال، ساز تار به شکل امروزی خود در دوران صفویان به تکامل رسید. در این دوران، با استفاده از تجربیات نوازندگان و سازندگان ساز، تار به یکی از مهم‌ترین سازهای موسیقی ایران تبدیل شد.

تحول و تکامل

در دوران قاجار، ساز تار به اوج شکوفایی خود رسید و اساتید بزرگی چون محمدصادق‌خان، آقا حسینقلی و میرزا عبدالله به نواختن و آموزش این ساز پرداختند. این اساتید با ایجاد روش‌های جدید نوازندگی و تکنیک‌های خاص، به توسعه و گسترش هنر نوازندگی تار کمک شایانی کردند. همچنین در این دوره، ساختار و ظاهر ساز تار به شکل امروزی تثبیت شد.

همچنین بخوانید آشنایی کامل با ساز تار

جایگاه تار در موسیقی ایران

نقش و اهمیت در موسیقی سنتی

تار یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین سازها در موسیقی سنتی ایرانی است. این ساز به دلیل صدای غنی و تنوع صوتی که دارد، در بسیاری از اجراهای موسیقی سنتی و کلاسیک ایران به کار می‌رود. تار معمولاً در گروه‌های موسیقی سنتی نقش مهمی در ارائه ملودی و همراهی سایر سازها ایفا می‌کند. صدای تار می‌تواند به‌خوبی احساسات و حالات مختلف موسیقی ایرانی را منتقل کند.

تأثیرات فرهنگی و اجتماعی

تار نه تنها در موسیقی بلکه در فرهنگ و هنر ایران نیز نقش مهمی دارد. سازندگان و نوازندگان تار از احترام و توجه ویژه‌ای برخوردار بوده و هستند. این ساز به‌عنوان یکی از نمادهای هویت فرهنگی و موسیقایی ایران شناخته می‌شود. بسیاری از مشاهیر موسیقی ایران مانند استاد جلیل شهناز و استاد محمدرضا لطفی، از نوازندگان برجسته تار بوده‌اند که تأثیر عمیقی بر موسیقی و فرهنگ ایران داشته‌اند.

آموزش گام به گام دست گرفتن تار

آشنایی با اجزای ساز

پیش از شروع به نواختن، باید با اجزای ساز تار آشنا شوید:

کاسه طنینی: که معمولاً از چوب توت ساخته می‌شود و نقش مهمی در تولید صدای ساز دارد.

دسته: که از چوب گردو یا چنار ساخته می‌شود و محلی برای انگشت‌گذاری است.

صفحه: که بخش بالایی کاسه طنینی را پوشانده و معمولاً از چوب توت ساخته می‌شود.

سیم‌ها: که شامل سیم‌های سفید، زرد، بم و زنگ هستند و هر کدام نقش خاصی در تولید صدا دارند.

روش صحیح دست گرفتن ساز

نشستن

برای نواختن تار، باید روی یک صندلی بدون دسته بنشینید به گونه‌ای که پای راست شما بالاتر از پای چپ باشد. این وضعیت به شما کمک می‌کند تا ساز را به‌راحتی نگه داشته و به‌درستی نواخته شود.

دست چپ

دست چپ باید به‌گونه‌ای قرار گیرد که انگشتان آن به‌راحتی روی پرده‌ها حرکت کنند. انگشتان باید به‌صورت قوسی روی دسته قرار گیرند تا امکان حرکت سریع و دقیق را فراهم کنند. دقت کنید که انگشتان به‌خوبی به پرده‌ها فشار بیاورند تا صدای درست تولید شود.

دست راست

با استفاده از مضراب، باید به سیم‌ها زخمه بزنید. مضراب باید به‌درستی در دست قرار گیرد و با حرکت مچ دست به سیم‌ها برخورد کند. باید تلاش کنید تا حرکت مچ دست آزاد و روان باشد و مضراب به‌طور متوازن به سیم‌ها برخورد کند.

تمرین‌های ابتدایی

تمرین انگشت‌گذاری

برای آشنایی با موقعیت پرده‌ها و قدرت گرفتن در انگشتان، باید تمرینات ابتدایی انگشت‌گذاری را انجام دهید. این تمرین‌ها شامل نواختن نت‌های مختلف بر روی پرده‌های ساز و حرکت انگشتان به‌طور متوالی روی دسته است.

تمرین مضراب‌زنی

برای تقویت مچ دست و هماهنگی بین دست‌ها، تمرینات مضراب‌زنی بسیار مهم است. این تمرین‌ها شامل نواختن نت‌های مختلف با استفاده از مضراب راست و چپ و ایجاد ریتم‌های مختلف است.

همچنین بخوانید: همه مطالب آموزش تار

نحوه‌ی کوک کردن تار

آشنایی با کوک‌های مختلف

تار می‌تواند به کوک‌های مختلفی کوک شود که هر کدام برای اجرای دستگاه‌ها و نغمه‌های خاصی استفاده می‌شوند. معروف‌ترین کوک‌ها شامل:

کوک شور: که یکی از رایج‌ترین کوک‌ها در موسیقی سنتی است و برای اجرای دستگاه شور و متعلقات آن استفاده می‌شود.

کوک ماهور: برای اجرای دستگاه ماهور و قطعات مربوط به آن.

کوک همایون: برای دستگاه همایون و متعلقات آن.

حالت های کلی کوک تار

مراحل کوک کردن

تنظیم سیم‌های سفید

سیم‌های سفید باید به دقت کوک شوند تا صدای صحیحی تولید کنند. برای این کار، می‌توانید از یک تیونر استفاده کنید تا دقت بیشتری داشته باشید. سیم‌های سفید معمولاً به نت‌های دو و سل کوک می‌شوند.

تنظیم سیم‌های زرد

سیم‌های زرد باید با توجه به سیم‌های سفید تنظیم شوند. این سیم‌ها معمولاً به نت‌های ر و لا کوک می‌شوند و باید با سیم‌های سفید هماهنگ شوند.

تنظیم سیم‌های بم و زنگ

سیم‌های بم و زنگ نیز باید به‌طور دقیق تنظیم شوند. این سیم‌ها معمولاً به نت‌های مختلفی کوک می‌شوند که بسته به دستگاه موسیقی ممکن است تغییر کند.

نکات و ترفندها

استفاده از تیونر

برای کوک دقیق‌تر می‌توانید از تیونر استفاده کنید. تیونر به شما کمک می‌کند تا به‌طور دقیق سیم‌ها را تنظیم کنید و از صحت کوک خود اطمینان حاصل کنید.

گوش دادن به صدا

با تجربه بیشتر، توانایی تشخیص صدای درست را پیدا می‌کنید. گوش دادن به صدای ساز و تنظیم دقیق‌تر سیم‌ها، نیاز به تمرین و تجربه دارد.

مراقبت از سیم‌ها

اطمینان حاصل کنید که سیم‌ها سالم و بدون زنگ‌زدگی هستند. سیم‌های قدیمی و زنگ‌زده ممکن است صدای نادرستی تولید کنند و به ساز آسیب برسانند.

تکنیک‌ها و نکات نواختن تار

تکنیک‌های اساسی

مضراب راست و چپ

یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های نواختن تار، تسلط بر مضراب راست و چپ است. مضراب راست با حرکت مچ دست به پایین و مضراب چپ با حرکت مچ دست به بالا انجام می‌شود. تسلط بر این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کند تا به‌طور صحیح و دقیق نت‌ها را اجرا کنید.

پرده‌گیری

تسلط بر پرده‌گیری‌های مختلف و استفاده از انگشتان به‌طور صحیح، یکی از اصول اساسی نوازندگی تار است. انگشتان باید به‌درستی روی پرده‌ها قرار گیرند و به‌طور یکنواخت به سیم‌ها فشار آورند تا صدای دقیق و صحیحی تولید شود.

آرپژ‌ها و ریزها

استفاده از آرپژ‌ها و ریزها برای ایجاد تنوع در نوازندگی بسیار مهم است. آرپژ‌ها شامل نواختن سریع و متوالی نت‌ها به‌صورت جداگانه هستند و ریزها شامل نواختن متوالی و سریع یک نت به‌صورت مکرر می‌باشند.

تمرین‌های پیشرفته

تمرین‌های ریتمیک

برای بهبود تسلط بر ریتم و زمان‌بندی، تمرین‌های ریتمیک بسیار مفید هستند. این تمرین‌ها شامل نواختن قطعات مختلف با ریتم‌های متنوع و تغییرات ریتمیک می‌باشند.

تمرین‌های ملودیک

برای تقویت قدرت ملودی‌نوازی، تمرین‌های ملودیک بسیار مؤثر هستند. این تمرین‌ها شامل نواختن ملودی‌های مختلف و تمرکز بر اجرای دقیق و صحیح آنها می‌باشند.

نکات نهایی

تمرین منظم

روزانه تمرین کنید تا به مهارت بالاتری برسید. تمرین منظم و مداوم یکی از اصول اصلی موفقیت در نوازندگی تار است.

گوش دادن به اساتید

از آثار اساتید بزرگ تار مانند جلیل شهناز و فرهنگ شریف بهره‌مند شوید. گوش دادن به نوازندگی این اساتید می‌تواند به شما در یادگیری تکنیک‌ها و سبک‌های مختلف کمک کند.

شرکت در کلاس‌های آموزشی

حضور در کلاس‌های آموزشی و گرفتن بازخورد از استاد، بسیار مفید است. استاد می‌تواند شما را راهنمایی کرده و نکات و تکنیک‌های خاصی را به شما بیاموزد.

تار به عنوان یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی، نیاز به تمرین و پشتکار فراوان دارد. با رعایت نکات و تکنیک‌های ذکر شده، می‌توانید به مرور زمان به یک نوازنده ماهر تار تبدیل شوید. همچنین با مطالعه و گوش دادن به آثار نوازندگان برجسته و شرکت در کلاس‌های آموزشی، می‌توانید مهارت‌های خود را ارتقا دهید و به عمق بیشتری از هنر نوازندگی تار دست یابید.

نوآموزان و هنرجویان گرامی آکادمی موسیقی سازی ها مطالب آموزش تار که به صورت متن هستند را یکبار به صورت کامل بخوانید و سپس یکبار عکسهای متن دار را یکبار بخوانید. در صورتی که سوالی دارید با ما درمیان بگذارید به آنها پاسخ خواهیم داد.