آموزش سلفژ مقدماتی

میخواهیم به شما آموزش دهیم که چگونه نت های موسیقی را بخوانید و بنویسید.همه کسانی که قصد نوازندگی و خوانندگی یا تنظیم و… در حوزه موسیقی را دارند میبایست سلفژ را بیاموزند.

مقدمه

سلفژ (Solfège) و مطالعه صدای انسان، دو عنصر بنیادی در آموزش موسیقی و عملکرد موسیقیایی هستند. سلفژ یک سیستم آموزش موسیقی است که از نت‌ها و هجاها برای کمک به یادگیری خواندن نت‌های موسیقی و توسعه شنوایی موسیقایی استفاده می‌کند. از طرف دیگر، صدای انسان به عنوان یک ابزار موسیقی طبیعی، نقش اساسی در بسیاری از سبک‌های موسیقی و اجرای هنری دارد. در این مقاله، به بررسی جامع سلفژ، صدای انسان و انواع آن، مباحث اصلی سلفژ، جایگاه سلفژ در موسیقی، اهمیت یادگیری سلفژ و اینکه چه کسانی باید آن را یاد بگیرند، می‌پردازیم.

صدای انسان و انواع آن

صدای انسان: یک ابزار طبیعی

صدای انسان یکی از ابتدایی‌ترین و اساسی‌ترین ابزارهای موسیقی است. تولید صدا در انسان از طریق ارتعاش تارهای صوتی در حنجره صورت می‌گیرد. صدا توسط جریان هوا از ریه‌ها و از طریق حنجره تولید می‌شود و سپس توسط اعضای دهانی و بینی تغییر می‌کند تا به صورت گفتار یا آواز درآید. صدای انسان به دلیل توانایی‌های بی‌نظیرش در تولید طیف گسترده‌ای از صداها و اصوات، به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و زیباترین ابزارهای موسیقی شناخته می‌شود.

جایگاه تولید صدا در انسان

تولید صدا در انسان از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

1. سیستم تنفسی: این سیستم شامل ریه‌ها، دیافراگم و عضلات تنفسی است که وظیفه تولید جریان هوا را بر عهده دارند.
2. سیستم تولید صدا: شامل حنجره و تارهای صوتی است که وظیفه تولید ارتعاشات صوتی را دارند.
3. سیستم تشدید: شامل حفره‌های دهان، بینی و حلق است که وظیفه تغییر و تقویت صدا را بر عهده دارند.

انواع صداهای انسانی از لحاظ جایگاه تولید

صداهای انسانی را می‌توان بر اساس محدوده فرکانسی و جایگاه تولید به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی‌ها معمولاً بر اساس صدای طبیعی فرد و توانایی او در تولید صداهای مختلف انجام می‌شود. مهم‌ترین انواع صداهای انسانی عبارتند از:

1. سوپرانو (Soprano):  صدای سوپرانو بالاترین محدوده صدای انسانی را دارد و معمولاً توسط زنان و کودکان تولید می‌شود. سوپرانوها به دلیل توانایی در اجرای نت‌های بالا و روشن، در موسیقی کلاسیک و اپرا بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. متسو سوپرانو (Mezzo-Soprano) : متسو سوپرانو‌ها دارای محدوده صدایی متوسط بین سوپرانو و کنترالتو هستند. این نوع صدا به دلیل گرمی و عمق بیشتری که دارد، در انواع مختلفی از موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. کنترالتو (Contralto) : کنترالتو پایین‌ترین محدوده صدای زنانه است و صدایی عمیق و غنی دارد. این نوع صدا کمتر از سوپرانو و متسو سوپرانو رایج است، اما بسیار محبوب و مورد تحسین است.
4. تنور (Tenor) : تنورها بالاترین محدوده صدای مردانه را دارند و صدایی روشن و نافذ تولید می‌کنند. تنورها در موسیقی کلاسیک، اپرا و بسیاری از سبک‌های موسیقی مدرن نقش مهمی ایفا می‌کنند.
5. باریتون (Baritone): باریتون‌ها دارای محدوده صدایی متوسط بین تنور و باس هستند. صدای باریتون معمولاً گرم و قوی است و در بسیاری از سبک‌های موسیقی از جمله اپرا و موسیقی کرال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
6. باس (Bass) : باس پایین‌ترین محدوده صدای مردانه را دارد و صدایی عمیق و قوی تولید می‌کند. صدای باس به دلیل توانایی در تولید نت‌های پایین و غنی، در موسیقی کلاسیک و کرال بسیار مهم است.

بقیه مطالب مرتبط با: آموزش سلفژ

آشنایی با سلفژ

تعریف سلفژ

سلفژ یک سیستم آموزشی در موسیقی است که از نت‌ها و هجاها برای کمک به یادگیری خواندن نت‌های موسیقی و توسعه شنوایی موسیقایی استفاده می‌کند. در سلفژ، هر نت موسیقی به یک هجای خاص اختصاص داده می‌شود. این سیستم به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا نت‌ها را دقیق‌تر بشناسند و بتوانند به راحتی نت‌ها را در موسیقی بخوانند و اجرا کنند.

تاریخچه سلفژ

سلفژ ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد و به دوره‌های مختلفی از تاریخ موسیقی برمی‌گردد. این سیستم در قرون وسطی به عنوان یک ابزار آموزشی برای آموزش موسیقی در کلیساها و مدارس مذهبی به کار گرفته می‌شد. از قرن هفدهم به بعد، سلفژ به یک سیستم استاندارد آموزشی در موسیقی تبدیل شد و در بسیاری از کنسرواتوارها و مدارس موسیقی به کار گرفته شد.

مبانی سلفژ

سلفژ به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود : سلفژ ثابت (Fixed Do) و سلفژ متحرک (Movable Do). در سلفژ ثابت، هجای  دو  همیشه به نت C اختصاص دارد، در حالی که در سلفژ متحرک، هجای  دو  به نت اول هر گام موسیقی اختصاص می‌یابد.

هجاهای سلفژ

در سلفژ، هر نت موسیقی به یک هجای خاص اختصاص داده می‌شود :

Si (سی) این هجاها به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کنند تا نت‌ها را به راحتی شناسایی کرده و بخوانند.

مباحثی که در سلفژ به آن پرداخته می‌شود

خواندن نت‌های موسیقی

یکی از مباحث اصلی سلفژ، آموزش خواندن نت‌های موسیقی است. با استفاده از هجاهای سلفژ، نوازندگان و خوانندگان می‌توانند نت‌ها را به راحتی شناسایی کرده و بخوانند. این توانایی به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به راحتی موسیقی را از روی نت‌ها اجرا کنند.

توسعه شنوایی موسیقایی

سلفژ به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا شنوایی موسیقایی خود را توسعه دهند. با تمرین سلفژ، افراد می‌توانند توانایی شناسایی و تشخیص نت‌ها و فاصله‌های موسیقایی را بهبود بخشند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به راحتی موسیقی را درک کرده و اجرا کنند.

تشخیص فاصله‌های موسیقایی

یکی از مباحث مهم در سلفژ، تشخیص فاصله‌های موسیقایی است. فاصله‌های موسیقایی به فاصله بین دو نت موسیقی اشاره دارد. با تمرین سلفژ، نوازندگان و خوانندگان می‌توانند توانایی تشخیص فاصله‌های موسیقایی را بهبود بخشند و بتوانند به راحتی این فاصله‌ها را در موسیقی شناسایی کنند.

خواندن ریتم

ریتم یکی از اجزای مهم موسیقی است و خواندن ریتم یکی از مباحث اصلی در سلفژ است. با تمرین سلفژ، نوازندگان و خوانندگان می‌توانند توانایی خواندن و اجرای ریتم‌های مختلف را بهبود بخشند.

هماهنگی صوتی

سلفژ به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا هماهنگی صوتی خود را بهبود بخشند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به راحتی با دیگر نوازندگان و خوانندگان هماهنگ شوند و موسیقی را به صورت هماهنگ و یکپارچه اجرا کنند.

جایگاه سلفژ در موسیقی

آموزش موسیقی

سلفژ یکی از ابزارهای اصلی در آموزش موسیقی است. این سیستم به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا نت‌ها را به راحتی شناسایی کرده و بخوانند و توانایی شنوایی موسیقایی خود را بهبود بخشند. سلفژ به عنوان یک ابزار آموزشی استاندارد در بسیاری از کنسرواتوارها و مدارس موسیقی به کار گرفته می‌شود.

اجرا و تفسیر موسیقی

سلفژ به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا موسیقی را به راحتی اجرا و تفسیر کنند. با تمرین سلفژ، افراد می‌توانند توانایی خود در خواندن نت‌های موسیقی، تشخیص فاصله‌های موسیقایی و خواندن ریتم را بهبود بخشند و بتوانند موسیقی را به صورت دقیق و هنری اجرا کنند.

آهنگسازی

سلفژ به آهنگسازان کمک می‌کند تا توانایی خود در شناسایی و ترکیب نت‌ها و فاصله‌های موسیقایی را بهبود بخشند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند موسیقی را به صورت خلاقانه و هنری بسازند و ترکیب کنند.

اهمیت یادگیری سلفژ

توسعه شنوایی موسیقایی

یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت یادگیری سلفژ، توسعه شنوایی موسیقایی است. با تمرین سلفژ، افراد می‌توانند توانایی شناسایی و تشخیص نت‌ها و فاصله‌های موسیقایی را بهبود بخشند و بتوانند به راحتی موسیقی را درک کرده و اجرا کنند.

بهبود توانایی خواندن نت‌های موسیقی

یادگیری سلفژ به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا توانایی خواندن نت‌های موسیقی را بهبود بخشند. این توانایی به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به راحتی موسیقی را از روی نت‌ها اجرا کنند و به صورت دقیق و هنری بخوانند.

هماهنگی صوتی

یادگیری سلفژ به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا هماهنگی صوتی خود را بهبود بخشند. این مهارت به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند به راحتی با دیگر نوازندگان و خوانندگان هماهنگ شوند و موسیقی را به صورت هماهنگ و یکپارچه اجرا کنند.

تقویت ریتم

یادگیری سلفژ به نوازندگان و خوانندگان کمک می‌کند تا توانایی خود در خواندن و اجرای ریتم‌های مختلف را بهبود بخشند. این توانایی به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند موسیقی را به صورت دقیق و هماهنگ اجرا کنند.

چه کسانی باید سلفژ یاد بگیرند؟

نوازندگان و خوانندگان

نوازندگان و خوانندگان به عنوان اصلی‌ترین گروه‌هایی که باید سلفژ را یاد بگیرند، شناخته می‌شوند. یادگیری سلفژ به آن‌ها کمک می‌کند تا توانایی خواندن نت‌های موسیقی، تشخیص فاصله‌های موسیقایی و خواندن ریتم را بهبود بخشند و بتوانند موسیقی را به صورت دقیق و هنری اجرا کنند.

دانشجویان موسیقی

دانشجویان موسیقی نیز یکی از گروه‌هایی هستند که باید سلفژ را یاد بگیرند. یادگیری سلفژ به دانشجویان کمک می‌کند تا توانایی خود در خواندن نت‌های موسیقی و توسعه شنوایی موسیقایی را بهبود بخشند و بتوانند موسیقی را به صورت دقیق و هنری اجرا کنند.

آهنگسازان

آهنگسازان نیز از یادگیری سلفژ بهره‌مند می‌شوند. یادگیری سلفژ به آهنگسازان کمک می‌کند تا توانایی خود در شناسایی و ترکیب نت‌ها و فاصله‌های موسیقایی را بهبود بخشند و بتوانند موسیقی را به صورت خلاقانه و هنری بسازند و ترکیب کنند.

علاقه‌مندان به موسیقی

علاقه‌مندان به موسیقی که می‌خواهند دانش موسیقایی خود را افزایش دهند و توانایی خود در خواندن نت‌های موسیقی و توسعه شنوایی موسیقایی را بهبود بخشند نیز می‌توانند از یادگیری سلفژ بهره‌مند شوند.

در سلفژ سه مبحث به‌طور متناوب و جداگانه آموزش داده می‌شوند:

صداخوانی (به ایتالیایی: cantati) (کانتاتی)
وزن‌خوانی (به ایتالیایی: parlati) (پارلاتی)
دیکتهٔ موسیقی (به انگلیسی: music dictation)

۱- کانتاتی cantati (صداخوانی):

کانتاتی به‌معنی خواندن صدا و فرکانس نت‌ها به‌شکل صحیح و دقیق است. در این درس، هنرجو این توانایی را پیدا می‌کند که صدای هر نت دقیقاً آن‌گونه که هست بخواند؛ یعنی به‌طوری‌که اگر نتِ «دو» به‌همراه پیانو خوانده شود، صدایی که از حنجرهٔ فرد خارج می‌شود دقیقاً با پیانو یکسان است. درنهایت، هنرجو در این درس توانایی خواندن انواع نت را به‌طور دقیق و در گام‌های مختلف پیدا می‌کند.

۲- پارلاتی parlati (وزن‌خوانی):

جهان را ریتم به نظم کشیده، و موسیقیِ بدون ریتم حکم نقاشیِ بدون قلم و رنگ را دارد. ازاین‌رو مطالعهٔ انواع وزن‌ها و الگوهای ریتمی برای هر علاقه‌مند به موسیقی بسیار مهم و ضروری است. وزن‌خوانی (پارلاتی) درواقع همان خواندن کشش نت‌هاست.

۳- دیکتهٔ موسیقی music dictation:

در دیکته، دیکتهٔ ریتم و دیکتهٔ صدا به‌طور متناوب کار می‌شود، و هنرجو با ممارست و تمرین فراوان، توانایی نوشتن نت موسیقی‌ای را که می‌شنود پیدا می‌کند.

دو فیلم آموزشی مقدماتی توسط دو استاد در ادامه برای شما قرار داده ایم.ببینید و تمرین کنید.

آموزش سلفژ درس اول

مثال شماتیک برای درک بهتر سلفژ