خیلی از خانواده ها در مورد سیستم های ویژه ای که برای آموزش موسیقی به کودکان در نظر گرفته شده اطلاعات دقیقی ندارند. این میان یک سری باورهای غلطی هم در مورد این سیستم ها وجود دارد که کار را سخت می کند. برای همین باید آگاهی تان را در این زمینه بالا ببرید تا از باورها و تصورات غلط دور بمانید.
در حوزه یادگیری موسیقی در اوایل کودکی، دهها تکنیک و روش برای آموزش آواز، نواختن ساز و حتی رقصیدن با آهنگ برای آموزش به کودکان خردسال وجود دارد. احتمالا شما هم بچه های کوچکی که در سطح پیشرفته ویولن می نوازند یا بچه های پنج ساله ای که پیانیست های استثنایی و فوق العاده ای هستند را دیده اید. با اینکه این بچه ها جزو موارد استثنایی و نادر محسوب می شوند؛ اما همه آنها یک نکته کلیدی را به ما نشان می دهند و آن هم این است که اگر کودکان تحت یک سیستم آموزشی خوب موسیقی را یاد بگیرند حتما می توانند این هنر را بیاموزند و اغلب اوقات در آن پیشرفت و رشد هم می کنند.
بهترین ابزار موسیقی که باید برای ساختن آینده درخشان به کودکتان یاد دهید!
مطمئنا همه کودکان تا سن پنج سالگی به ویولن یا پیانو تسلط پیدا نمی کنند؛ اما همه کودکان می توانند مقدمات موسیقی را به روشی سرگرم کننده و روشنگرانه فرا بگیرند. سیستم اُرف (Orff) یکی از بهترین سیستم ها برای آموزش دادن بسیاری از ابعاد و جوانب موسیقی از آواز و رقص گرفته تا تا نواختن سازها و خواندن نت های ملودیک به کودکان است.
ما در این مطلب خلاصه ای از این سیستم و نحوه آموزش آن را بررسی می کنیم.
سیستم ارف چیست و از کجا آمده است؟
به طور خلاصه سیستم ارف (سیستم آموزش موسیقی به کودکان) یک رویکرد مبتکرانه است که انواع مختلفی از عناصر یادگیری مثل رقص، بازیگری، آواز و استفاده از سازهای مختلف کوبه ای را شامل می شود.
شاید بتوان گفت مفهوم واحدی که در پس این روش وجود دارد بازی کردن است نه عالی و کامل شدن. کارل ارف خالق این سیستم به قدرت ذهن کودکان و توانایی آنها در یادگیری شان هنگام بازی کردن اعتقاد زیادی داشت.
ارف شخصی است که معمولا نقل قول های زیادی از او دیده می شود. یکی از جالب ترین نظریات ارف به ایده استفاده از بازی و سرگرمی برای کمک به کودکان در روند یادگیری موسیقی مربوط می شود. او در این باره می گوید: “بچه ها در سنین پایین علاقه ای به مطالعه ندارند. آنها ترجیح می دهند که مدام بازی کنند و اگر منافع کودکتان را ذهنتان بیاورید به او اجازه می دهید تا همزمان با بازی کردن چیزهای دیگر را هم یاد بگیرد”.
در کلاس های آموزش موسیقی بر اساس سیستم ارف، کودکان به آهنگسازی، بداهه پردازی و استفاده از سازهای کوبه ای تشویق می شوند. هدف از این کار این است که بچه ها بدون نگرانی درباره مفاهیم تئوری یا ایده ها و برنامه های از پیش تعیین شده کاملا درگیر بازی کردن شوند. مطمئنا با افزایش سن و بلوغ مغزی و ذهنی کودکان، این درس ها هم پیشرفته تر می شوند ولی همیشه عنصر بازی کردن حرف اول را در این کلاس ها می زند.
نکات مهم مربوط به سیستم ارف شامل موارد زیر می شوند:
- این سیستم توسط کارل ارف آهنگساز آلمانی در طی دهه های 1920 و 1930 ابداع شد.
- ریتم و حرکت دو عنصر اصلی آموزش در سیستم ارف هستند.
- در سیستم ارف از رقص، آواز، نمایش، حرکت و سرود خواندن استفاده می شود.
- این سیستم به مربیان اجازه می دهد خودشان دروس آموزشی مناسب را تدوین کنند.
- در سیستم ارف از سازهای کوبه ای مثل زیلوفون، متالوفون و کاوبل (cowbells) استفاده می شود.
معلمان در سیستم آموزشی ارف از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟
از آنجایی که در سیستم ارف دروس بر اساس موسیقی ساخته شده توسط هنرجو و همچنین بر اساس آوازهای سنتی محلی طراحی می شوند، معمولا سازهای مورد استفاده در این کلاس ها شامل سازهای کوبه ای مثل درام، تنبور، گونگ، زنگ، سنج، زیلوفون و غیره می شود.
این سازها چه کوک باشند و چه نباشند مرکز اصلی بسیاری از دروس موسیقی در سیستم آموزش ارف قرار دارند چون به تمام کودکان هنرجو نحوه استفاده از این سازها و ایجاد صداهای مختلف با آنها آموزش داده می شود.
سپس آهنگسازان خردسال خودشان بای تصمیم بگیرند که چه نوع ملودی هایی می توانند ارائه بدهند. این روش یک نمونه واقعی از فرایند یادگیری در خلال عمل کردن است و به یکی از گفته های کارل ارف اشاره می کند که می گوید: اول تجربه کنید و بعد درباره اش فکر کنید.
کودکان در سیستم ارف چه کارهایی انجام می دهند؟
مربیان سیستم ارف بیشتر به تسهیل کننده های روند آموزش شبیهند تا یک مربی. آنها از کتاب های مختلفی استفاده می کنند و فعالیت های متنوعی را برای گروه های مختلف پیشنهاد می دهند؛ اما به هیچ برنامه واحد و معینی وابسته نیستند. در واقع به مربیان سیستم ارف گفته می شود که اگر لازم بود و در صورت احساس نیاز خودشان درس های مناسب را تدوین کنند.
در اکثر مواقع معلمان و مربیان سیستم ارف از کتاب های کمی استفاده می کنند و اکثرا ایده های خودشان را با فعالیت های بچه ها در کلاس تطبیق می دهند. بنابراین و با توجه به چنین رویکردی می توان گفت که هیچ دو کلاسی در سیستم ارف کاملا شبیه به هم نیستند.
یکی از تمرین های متداولی که در این کلاس ها انجام می شود این است که مربی کارش را با خواندن یک شعر یا داستان عامیانه شروع می کند. بعد از هنرجوها خواسته می شود که موقع نواختن سازهای مختلف در کلاس داستان را دوباره به حالت شعر بخوانند. اگر کودکی دلش نمی خواست ساز بزند هیچ اشکالی ندارد و می تواند فقط داستان یا شعر را اجرا کند.
هدف این است که بچه ها بازی کنند، به یک قسمت گوش بدهند و موسیقی، بازیگری و حرکت را موقع تکرار آن قسمت بکار ببرند. در بسیاری از کلاس های ارف، ابزار اصلی آموزش همان شعریست که مربی در ابتدای کلاس می خواند. بعد در حالی که یک ریتم ساده و مناسب با شعر اجرا می کند از بچه ها می خواهد که شعر را دسته جمعی و با هم بخوانند.
بعد از اینکه همه با ضرب و ریتم شعر آشنا شدند و به آن عادت کردند، مربی چند دانش آموز را برای نواختن ساز انتخاب می کند و از آنها می خواهد موقع خواندن برخی کلمات خاص نت های خاصی را بزنند. این یک روند یادگیری کاملا جدی است، چون بچه ها همزمان چند کار را با هم انجام می دهند.
در چنین شرایطی بچه ها در حال یادگیری گوش دادن و شنیدن ضرب آهنگ داخلی شعر، مطابقت نت های موسیقی با کلمات کلیدی شعر و زمان مناسب برای نواختن آنها هستند به طوریکه صدای ساز زدنشان با ریتم شعر خواهی مربی هماهنگ باشد. نکته مهم این است که بچه ها چالش را دوست دارند و نگران اشتباه کردن نیستند. مهمتر از همه اینکه همزمان با اینکه چیز جدیدی یاد می گیرند بازی هم می کنند و سرگرم می شوند.
کودکان در سیستم ارف چه چیزی یاد می گیرند؟
بیشتر مربیان در کلاس های موسیقی به بچه ها نشان می دهند که چطور نت های بسیار ساده موسیقی را به همراه سایر عناصر اصلی موسیقی مثل فرم، ریتم، بافت، هارمونی و ملودی بخوانند. در روش ارف این مفاهیم به شکل سنتی آموزش داده نمی شوند بلکه هنرجو از طریق تجربه کردن آنها را یاد می گیرد؛ به این معنی که یک کلاس موسیقی معمولی در سیستم ارف شامل آواز خوانی، نواختن ساز، بازیگری، رقص، انواع حرکت ها، سرود خواندن، سخنرانی و بداهه نوازی است.
موسیقی ذاتی محور اصلی آموزش بر اساس سیستم ارف است
کارل ارف از “موسیقی ذاتی” به عنوان هسته اصلی روش خودش یاد می کند. ایده و هدف او استفاده از کل بدن به همراه طیف وسیعی از احساسات و بخش هایی از ذهن برای ایجاد یک محیط بی نظیر برای یادگیری موسیقی بود.
کلاس موسیقی ایده آل از نظر ارف کلاسی بود که هنرجوها به شکل منفعلانه اطلاعات را از معلمشان نمی گرفتند، بلکه در کل پروسه آموزش شرکت می کردند. از نظر ارف نت هایی که روی سازها نواخته می شوند فقط بخشی از کل معمای یادگیری موسیقی هستند.
یکی از نقل قول های کارل ارف به خوبی این واقعیت را آشکار می کند. او می گوید: “موسیقی ذاتی فقط شامل موسیقی نمی شود بلکه این موسیقی با حرکت، رقص و گفتار گره خورده است و بنابراین هنرجو باید در این روند شرکت کند. هنرجوی موسیقی فقط شنونده نیست بلکه خودش به عنوان یک اجرا کننده درگیر پروسه آموزش می شود”.
اجازه بدهید کودکانتان با سیستم ارف موسیقی را یاد بگیرند
اگر دوست دارید کودکتان با موسیقی آشنا شود بهترین کار این است که تحت سیستم ارف این روند را طی کند. این کار باعث ایجاد حافظه بهتر، ذهن قوی تر و بیشتر لذت بردن از موفقیت ها می شود. روش ارف چندین مزیت بخصوص دارد که شامل موارد زیر می شوند:
- این روش برای بچه ها در هر سنی جالب است.
- بچه ها در پروسه یادگیری موسیقی شرکت می کنند.
- بسیاری از عناصر اصلی موسیقی در سیستم ارف آموزش داده می شوند.
- مدرسان این سیستم حرفه ای هستند.
- بچه ها با سازها، نت گذاری، ملودی، ریتم و هارمونی آشنا می شوند.
با پیدا کردن یک کلاس موسیقی که با استفاده از سیستم ارف موسیقی را به کودکان آموزش می دهد می توانید مسیر موفقیت فرزندتان را هموارتر کنید.
