آرتا فرانکلین (aretha-franklin) برنده چندین جایزه گرمی و ملکه موسیقی سول به خاطر آهنگ هایی مثل “Respect”، “Freeway of love” و ” I say a little prayer ” معروف است.
آرتا فرانکلین که بود؟
آرتا فرانکلین، خواننده و پیانیست با استعداد، برای ماموریت های مذهبی با پدرش به شهر های مختلف سفر می کرد و بعد ها پا به نیویورک گذاشت و در آن جا با کلمبیا رکوردز قرار دادی را امضا کرد.
فرانکلین انتشار چند تک آهنگ محبوب را آغاز کرد که در حال حاضر بسیاری از آن ها را به عنوان آثار کلاسیک می شناسیم. او در سال 1987 اولین هنرمند زنی شد که به تالار مشاهیر راک اند رول راه یافت و در سال 2008 هجدهمین جایزه گرمی اش را گرفت که همین هم او را به یکی از پرافتخارترین هنرمندان تاریخ گرمی تبدیل کرد.
دوران کودکی و حرفه او
آرتا لوئیز فرانکلین چهارمین فرزند از 5 فرزند خانواده بود و در 25 مارس 1942 در ممفیس تنسی به دنیا آمد. پدرش واعظ باپ تیست کلارنس باپتیست و مادرش خواننده سبک گاسپل ، باربارا سیگرز فرانکلین بوده است.
وقتی او شش ساله بود، پدر و مادرش از هم جدا شدند. چهار سال بعد مادرش بر اثر حمله قبلی درگذشت. به دلیل ماموریت کاری پدر، خانواده دوباره به دیترویت میشیگان نقل مکان کردند . سرانجام کلارنس در کلیسای باپ تیست نیو بتل جاگیر شد و به عنوان مبلق ملی به شهرت رسید.
استعداد آرتا در موسیقی در سنین پایین آشکار شد. او که خودش به تنهایی موسیقی را یاد گرفته بود، یک اعجوبه خردسال در زمینه موسیقی به حساب می آمد.
فرانکلین، این پیانیست با استعداد که از صدایی قدرتمند برخوردار بود، شروع به آواز خواندن در گردهمایی های مذهبی پدرش کرد.
او در سن 14 سالگی اولین آهنگ ھای خود را در کلیسای پدرش اجرا کرد که در سال 1956 در یک آلبوم کوچک با عنوان Songs of faith منتشر شد. او در سفر های تبلیغاتی ( مذهبی ) که با پدرش می رفت هم اجرا می کرد . در همین تور با بزرگان موسیقی مانند: گاسپل مثل ماهالیا جکسون، سم کوکی و کلارا نیز وارد دوستی شد.
فرزندان
مسیر زندگی باعث شد تا فرانکلین بزرگ تر از سنش رفتار کند و در سن 12 سالگی برای اولین با به دنیا آوردن پسری به نام کلارنس، مادر شد. فرزند دومش، ادوارد، دو سال بعد به دنیا آمد . هر دو پسر نام خانوادگی خود آرتا را گرفتند. فرانکلین بعداً صاحب دو پسر دیگر به نام های تد وایت جونیور و ککالف کانینگهام شد.
آلبوم ها و آهنگ ها
آلبوم “Aretha”
بعد از یک وقفه کوتاه، فرانکلین به صحنه بازگشت و پیرو قهرمانانی مثل کوکی و دینا واشنگتن در عرصه پاپ و بلوز شد. در سال 1960، به لطف حضور پدرش، آرتا به نیویورک سفر کرد و بعد از این که مورد توجه شرکت های معروفی مثل موتاون و RCA قرار گرفت ، با کلمبیا رکوردز قرار داد امضا کرد که آلبوم آرتا را در سال 1961 برایش منتشر کردند.
با این که دو آهنگ از آرتا جز ده اثر برتر سبک راک اند رول شد، اما موفقیت اصلی در همان سال و با تک آهنگ Rock a bye your baby with a dixie melody که جایگاه 37 چارت موسیقی پاپ را به خودش اختصاص داد، رقم خورد.
اما با این که فرانکلین از نتایج کارهایش در طی این چند سال راضی بود،کلمبیا رکوردزی ها نتوانستند استعداد خارق العاده او را آن طور که باید نشان دهند. در سال 1966 آرتا، همسر جدید و مدیر برنامه هایش (تد وایت)، تصمیم گرفتند تا شرایطی که او لایقش بود را برایش فراهم کنند و به همین خاطر با شرکت آتلانتیک قرار داد امضا کردند. جدی وکسلر تهیه کننده ، بلافاصله فرانکلین را به استودیو های ضبط مرکز موسیقی آلاباما فلورانس (FAME) منتقل کرد.
آلبوم I never loved a man (the way I love you)””
فرانکلین به پشتوانه گروهی اسطوره ای به نام Muscle Shoals Rhythm Section تک آهنگی به نام I never loved a man (the way I love you) را اجرا کرد. در اواسط جلسات ضبط این کار، تد وایت با یکی از اعضای گروه مشاجره کرد و همین هم باعث شد تا آرتا و تد وایت به طور ناگهانی گروه را ترک کنند.
اما از آن جا که این تک آهنگ تبدیل به یکی از ده آهنگ برتر شد، فرانکلین دوباره کارش را از سر گرفت و توانست آهنگ نیمه کاره اش به نام Do right woman-Do right man را تمام کند.
آلبوم “Respect”
در سال های 1967 و 1968 فرانکلین با گام هایی مستحکم تر سریعا شروع به ساخت یک سری تک آهنگ جذاب کرد که آهنگ های کلاسیک ماندگاری هم شدند و قدرت صدای فرانکلین و مضامین مذهبی را در قالب پاپ نشان دادند.
در سال 1967 آلبوم I never loved a man (the way I love you منتشر شد و اولین آهنگ این آلبوم Respect نام داشت که اجرای قدرتمندی بود و از آهنگ خواننده ای به نام اوتیس ردینگ که هم در جدول موسیقی پاپ و هم R&B رتبه نخست را به دست آورد و فرانکلین به خاطرش برای اولین بار دو بار جایزه گرمی گرفت.
آهنگ هایی مثل “Baby I love you”، “Think”، “Chain of fools”، “I say a little prayer”، “(sweet sweet baby) since you’ve been gone” و “(You make me feel like) A natural woman.” هم در لیست ده آهنگ برتر قرار گرفتند.
برتری فرانکلین در چارت های موسیقی سبب شد تا به او لقب ملکه موسیقی سول داده شود. به طور هم زمان در جریان جنبش حقوق مدنی، او به سمبل قدرت سیاه پوستان تبدیل شد.
در سال 1968 فرانکلین برای اجرا مراسم تشییع جنازه دکتر مارتین لوتر کینگ جونیور انتخاب شد. در طی این مراسم آرتا برای ادای احترام به دوست پدرش، آهنگ Precious Lord را با دل و جان اجرا کرد. در اواخر همان سال، او برای خواندن سرود ملی برای افتتاحیه کنوانسیون ملی دموکراتیک در شیکاگو انتخاب شد.
در بحبوحه این موفقیت جدید،، زندگی آرتا بهم ریخت و او و وایت در سال 1969 جدا شدند. اما این اتفاق روند پیشرفت پی در پی فرانکلین را مختل نکرد و دهه جدید با ارائه تک آهنگ های بیشتری مثل “Don’t play that song”، “Spanish harlem” و اجرای آهنگ “Bridge over troubled waters” با گروه سیمون و گارفانکل همراه شد.
آلبوم ” Amazing Grace”
تشویق افرادی مثل ماهالیا جکسون و همینطور علاقه ای که خود فرانکلین به موسیقی گاسپل داشت، باعث شد تا او دوباره در سال 1972 به خاستگاه موسیقیایی اش بازگردد و آلبوم Amazing Grace را منتشر کند. این آلبوم بیش از 2 میلیون نسخه فروخت و در آن زمان پرفروش ترین آلبوم در سبک گاسپل شناخته شد.
موفقیت فرانکلین در طول دهه 1970 همچنان ادامه پیدا کرد زیرا او فعالیتش را با تهیه کنندگانی مثل کورتیس میفیلد و کوئینسی جونز گسترش داد و رپرتوارهایش را مجددا به سبک راک و پاپ اجرا کرد. در این مدت او هشت جایزه گرمی پشت سر هم برای بهترین اجرای وکال در سبک R&B زنان را از آن خود کرد که آخرین بار این جایزه برای آهنگ Aint nothing like the real thing در سال 1974 بود.
چالش های حرفه ای
اما در سال 1975 با پر رنگتر شدن دیسکو ها، صدای فرانکلین رو به فراموشی رفت و خوانندگان سیاه پوست نوظهوری مثل چکا خان و دونا سامر جای او را گرفتند.
با این وجود در سال 1976 آهنگ موسیقی متن فیلم Sparkle برادران وارنرز جز آهنگ های برتر چارت R&B و 20 آهنگ برتر جدول پاپ شد. همچنین از او دعوت شد تا در مراسم تحلیف رئیس جمهور جیمی کارتر در سال 1977 اجرا کند. او در سال 1978 هم با گلین تورمن بازیگر ازدواج کرد.
اما در سال 1979 به خاطر افت رتبه در چارت موسیقی، آتلانتیک با او قطع همکاری کرد. در همان سال پدرش بعد از این که عده ای می خواستند به زور وارد خانه اش شوند، در بیمارستان بستری شد و به کما رفت. با کاهش محبوبیت و وخیم تر شدن حال پدر، مالیات هنگفتی هم از سوی سازمان دارایی به او تحمیل شد.
با این حال بازی در یک فیلم کمدی به نام Blues Brothers در سال 1980 به فرانکلین کمک کرد تا به عرصه هنر بازگردد. اجرای موسیقی متن فیلم Think و بازی در کنار کمدینهایی مثل جان بلوشی و دن آیکروید نسل جدید طرفداران R&B را به آرتا علاقه مند کرد و همین باعث شد تا خیلی زود با آریستا رکوردز قرار داد ببندد.
فرانکلین در سال 1982 آلبوم Jump to it را منتشر کرد. این آلبوم موفقیت چشمگیری در جدول R&B کسب کرد و نامزدی جایزه گرمی را برایش به ارمغان آورد. دو سال بعد او از تورمان جدا شد و به سوگ مرگ پدرش نشست.
آلبوم ها و آهنگ های دهه 1980 به بعد
آلبوم “who’s zoomi’ who”
در سال 1985 فرانکلین با آلبوم موفق و جذاب Who’s zoomin’ who? در صدر جدول پاپ قرار گرفت. این آلبوم با تک آهنگ Freeway of love که با همکاری گروه راک محبوب، The Eurythmics صورت گرفت به پر فروش ترین آلبوم فرانکلین تبدیل شد.
آلبوم ” I knew you were waiting (for me)”
بلافاصله یک سال بعد، آلبوم آرتا هم در جدول جایگاه خوبی به دست آورد و خوش درخشید و دوئل او با جورج مایکل در آهنگ I knew you were waiting (for me) رتبه اول در چارت موسیقی پاپ را برایش به ارمغان آورد.
در سال 1987 فرانکلین اولین هنرمند زنی بود که به تالار مشاهیر راک اند رول راه پیدا کرد و از دانشگاه دیترویت دکترای افتخاری دریافت کرد. در همان سال او آلبوم One lord, one faith, one baptism را منتشر کرد که برنده جایزه گرمی بهترین اجرای گاسپل سول شد.
پس از گذراندن یک دوره نسبتا آرام در زندگی حرفه ای اش، در سال 1993 برای آوازخوانی در مراسم تحلیف بیل کلینتون دعوت شد و سال بعد هم جایزه ای با عنوان “یک عمر موفقیت” گرمی و جایزه مرکز کندل را دریافت کرد. علاوه بر این او مورد توجه چندین مستند قرار گرفت و برای یک دهه پیشرفت از او قدردانی شد.
آلبوم “A rose is still a rose”
فرانکلین دوباره در Blues Brothers سال 2000 در نقش قبلی اش بازی کرد، آلبوم پر فروش A rose is still a rose را منتشر کرد و به نیابت از لوجیانو پاواراتی که به دلیل بیماری نمی توانست جایزه یک عمر دستاورد گرمی اش را بگیرد، به روی سن رفت.
آلبوم “So damn happy”
در سال 2003 فرانکلین آخرین آلبوم استودیویی اش درآریستا به نام So damn happy را با برچسب آرتا رکوردز منتشر کرد. دو سال بعد به او مدال آزادی ریاست جمهوری اعطا شد و دومین زنی شد که تا آن زمان به تالار مشاهیر موسیقی بریتانیا راه پیدا کرد.
در سال 2008 او هجدهمین جایزه گرمی اش برای آهنگ Never gonna break my faith که با همراهی مری جی بلیج بود را دریافت کرد. در سال 2009 هم از فرانکلین دعوت شد تا در مراسم تحلیف باراک اوباما آواز بخواند.
فرانکلین با 18 جایزه گرمی یکی از پر افتخارترین هنرمندان تاریخ گرمی است که در رده هنرمندانی مثل آلیسون کراوس، اَدل و بیانسه قرار می گیرد. در سال 2011 او اولین آلبومش به نام A woman falling out of love را با برند شرکت خودش منتشر کرد .
او برای حمایت از این پروژه چند کنسرت از جمله یک اجرای دو شبه در تالار موسیقی رادیو سیتی معروف نیویورک برگزار کرد. منتقدان و طرفداران را تحت تاثیر قرار داد و ثابت کرد که ملکه سول هنوز هم در اوج است.
آلبوم ” Aretha franklin sings the great diva classics”
فرانکلین در سال 2014 با آهنگ Aretha franklin sings the great diva classics رتبه 13 چارت پاپ و سوم R&B را به دست آورد.
در فوریه 2017 این ملکه سول در سن 74 سالگی به ایستگاه رادیویی WDIV Local 4 دیترویت اعلام کرد که برای انتشار آلبوم جدید با استیوی واندر همکاری می کند.
او در مصاحبه ای گفت: ” باید این را بگویم که من امسال بازنشسته می شوم! ” و این را هم اضافه کرد که : ” من بسیار خوشحال هستم و از همکاری با تمام کسانی که با آن ها کارکرده ام و می کنم بسیار راضی ام، اما قرار هم نیست گوشه ای بنشینم و هیچ کاری نکنم . این طور هم خوب نیست.”
مرگ
در 12 آگوست 2018 فرانکلین به دلیل ابتلا به یک بیماری سخت در خانه بستری شد و دوستان و خانواده دور او جمع شدند. با انتشار اخبار در مورد وضعیت سلامتی او ، شخصیت های برجسته ای مثل واندر و جسی جکسون به عیادتش رفتند.
چهار روز بعد در صبح 16 آگوست فرانکلین به خاطر بیماری که خانواده اش اعلام کردند که سرطان پانکراس است، از دنیا رفت.
بازدید عمومی در اواخر همان ماه در موزه تاریخ آمریکایی آفریقایی چارلز اچ رایت در دیترویت انجام شد و طرفداران فرانکلین برای ادای احترام به این خواننده برجسته چادر زدند. قرار شد مراسم خاکسپاری به صورت تلویزیونی در تاریخ 31 آگوست در معبد Greater Grace شهر برگزار شود و واندر ، خان و هادسون از مجریان آن شدند و کلینتون، جکسون و اسموکی رایبنسون سخنرانی کنند.
در ژانویه سال 2018 اعلام شد که فرانکلین خواننده و جنیفر هادسون بازیگر انتخاب شده اند تا در یک فیلم با موضوع زندگی نامه بازی کنند. سرانجام بعد از چندین بار به تعویق افتادن، فیلم Respect در 13 آگوست 2021 اکران خواهد شد.
