پاسخ به چند سوال رایج کاربران ساز آکاردئون (مبتدی-پیشرفته)

در این مقاله به برخی از سوالات آکاردئونیستهای مبتدی یا کسانی که به این ساز علاقه مندند، پاسخ می دهیم.

انگیزه ها

• چرا آکاردئون یاد بگیریم؟

آکاردئون یکی از لذت بخش ترین سازها برای نواختن است. به راحتی قابل حمل بوده و می تواند به تنهایی عملکرد کامل و فوق العاده ای را ارائه دهد و در هم نوازیها هم مورد استفاده قرار گیرد. طراحی و چیدمان اجزای مختلف آکاردئون به گونه ایست که شما را به یادگیری و آشنایی با تئوری موسیقی ترغیب می کند.

• چرا آکاردئون یاد بگیریم و پیانو نه؟

اصلی ترین مزیت آکاردئون نسبت به پیانو قابل حمل بودن و عمق صدای آن است. با اینکه سازهای الکترونیک می توانند یک ساز به سبک پیانو را قابل حمل تر کنند، به طور کلی باز هم نیاز است برای نواختن روی یک پایه قرار داده شده یا با بند از گردن آویزان شوند، در حالیکه می توان یک آکاردئون را هر جایی برد و نواخت. برخی از نوازندگان هم معتقدند کار با آکاردئون نسبت به پیانو، مستلزم جنبش بیشتری است مثلا حرکات ریتمیک مداوم بلو (قسمت ارتجاعی) جنب و جوش بیشتری به موسیقی می دهد.

• چرا آکاردئون یاد بگیریم و گیتار نه؟

برتری اصلی آکاردئون نسبت به گیتار توانمندتر بودن آن در تکنوازیست. به عنوان یک گیتاریست مبتدی شما به نواختن ملودیها یا آکوردهای ساده محدود می شوید (و امکان اجرای همزمان هر دو وجود ندارد). حتی زمانیکه تازه شروع به کار با آکاردئون می کنید، می توانید یک قطعه کامل را بدون برگشت به عقب بنوازید. همچنین به خاطر داشته باشید که (به ویژه اگر فرزندی دارید که می خواهد گیتار الکتریک یاد بگیرد) گیتارهایی که در موسیقی های پاپ شنیده می شوند، به شدت اصلاح شده اند. آکاردئون بدون نیاز به آمپلی فایر یا تقویت کننده صدای عمیقی دارد و می تواند به تنهایی در یک گروه نواخته شود.

• آیا آکاردئون فقط مخصوص موسیقی های فولکلور است؟

نه! با اینکه آکاردئون مربوط به چند سبک موسیقی خاص است اما می تواند با سبکهای مختلف بسیاری هماهنگ شود. چندین گروه مدرن پاپ و بند راک از آکاردئون استفاده می کنند و بسیاری از قطعات موسیقی هنگام نواختن با آن، عالی به گوش می رسند.

انواع آکاردئون

از زمان اختراع نخستین Squeezebox ها (نام آکاردئون در زبان محاوره)، این ابزار در کشورهای مختلف به شیوه های متفاوتی تکامل یافته است. به طور کلی، چندین دسته بندی برای آکاردئون وجود دارد:

1-زبانه دار و بدون زبانه

یک آکاردئون زبانه یا Reed دار، که به آن آکاردئون آنالوگ یا آکوستیک هم گفته می شود، نوع سنتی این ساز است که با استفاده از فشار هوا کار می کند. دکمه ها، Valve ها (پدهایی روی حفره های ورورد هوا) را باز کرده و اجازه می دهند هوا از طریق بلوها تحت فشار وارد شده و با رد شدن از روی reed ها و لزراندن آنها ایجاد صدا کند.

یک آکاردئون بدون زبانه یا Reedless که به آن آکاردئون دیجیتال نیز گفته می شود، یک ساز الکترونیک در قالب یک آکاردئون است. باز هم طبق معمول هوا از طریق بلوها دمیده می شود اما این بار در ایجاد صدا دخیل نبوده و در عوض حجم هوا توسط سنسور الکترونیکی اندازه گیری شده (همراه با دکمه) و به عنوان یک ورودی برای یک ترکیب کننده (synthesizer) که از طریق یک بلندگو تولید صدا می کند، مورد استفاده قرار می گیرد.

آکاردئون های بدون زبانه اغلب ویژگی های دارند که آکاردئونهای زبانه دار ندارند، مثلا ترتیب دکمه های قابل تنظیم یا ایجاد صداهای ترکیب شده متناوب مثل درام یا گیتار. همچنین در برخی موارد از سازهای زبانه دار ارزان قیمت تر هستند، اما حسی که در اجرا منتقل می کنند اغلب با آکاردئونهای زبانه دار فرق دارد. برخی از آکاردئونهای بدون زبانه قدیمی تر درست مانند گیتارهای برقی یا کیبودهای مخصوص اجراهای زنده، به آمپلی فایرها نیازمندند.

برای یک مبتدی، هیچ کدام نسبت به دیگری برتری ندارند، اگرچه به یاد داشته باشید که سوئیچ کردن بین این دو نوع ممکن است سخت باشد. کودکان به ویژه ممکن است از ویژگی های فوق العاده آکاردئون بدون زبانه لذت ببرند اما حمل آن کمی مشکل است و همچنین این نوع آکاردئونها گرانتر از نوع زبانه دار هستند.

2- سیستم دست راست

سیستم دست راست به چیدمان دکمه ها یا کنترل آکاردئون با دست راست اشاره دارد. آکاردئونهای مختلفی زیر مجموعه این سیستم هستند:

آکاردئون پیانویی محبوب ترین نوع آکاردئون است و دلیل نامگذاری آن هم استفاده از کیبورد پیانو در سمت راست است. پیانو آکاردئونها به قدری محبوب هستند که تقریبا در برخی از کشورها نوع دیگر آکاردئون وجود ندارد! این نوع آکاردئون مزایای بسیاری دارد؛ کلیدهای بزرگ آن که به راحتی فشرده می شوند، حرکت دادن آن آسان است و با یادگیری این نوع ساز در نواختن پیانو هم مشکلی نخواهید داشت.

دانلود 8 فیلم کاربردی آموزش ساز آکاردئون که باید دانلود کنید!

از معایب اصلی پیانو آکاردئون می توان به مزیت آن یعنی اندازه دکمه ها اشاره کرد! این نوع آکاردئونها اغلب به دلیل بزرگی اندازه کلیدهای پیانو، از دامنه نت پایینی نسبت به آکاردئونهای دکمه ای برخوردارند. همچنین پوزیشن نواختن پیانو کاملا متفاوت با آن چیزی است که در آکاردئون شاهد آن هستیم. کلیدهای پیانو طوری طراحی نشده اند که بتوان از بغل با دست نواخته شوند و اجرای برخی از آکوردها و ترنزیشنها ممکن است سخت باشد، همچنین شما در آکاردئون امکان استفاده از دست چپ را برای نواختن کلیدهای پیانو ندارید. علاوه بر این، در نواختن پیانو کلیدها با شدت بیشتری فشرده شده که باعث ایجاد صدای بلندتر خواهد بود (زیرا چکشها به رشته ها محکم تر ضربه می زنند)، و در یک آکاردئون فشردن کلیدها، پدها (Valve) را باز می کند و با اینکه کنار رفتن این زبانه ها می تواند بر حجم هوا ورودی اثر بگذارد، اما مقدار نیرویی که با فشار وارد می شود تا پدها باز شود، کافی نیست. بنابراین با قدرت فشردن کلیدها، کاری جز استهلاک پدها انجام نمی دهد. این بدان معناست که داشتن کلیدهای بلندتر، مزیت آسانتر نواختن پیانو را کمرنگ می کند.

آکاردئونهایی که به صورت پیانویی نیستند، به طور کلی به عنوان آکاردئونهای دکمه ای شناخته می شوند و انواع مختلفی دارند:

آکاردئونهای دکمه ای دیاتونیک آکاردئونهایی هستند که بر پایه طرز هدایت بلوها، نت های متفاوتی را اجرا می کنند؛ درست همانند دهان که هنگام خارج و داخل کردن هوا ممکن است نتهای مختلفی را ایجاد کند.

آکاردئونهای دکمه ای کروماتیک هم که گاهی به آن کروماتیک اقلیمی هم می گویند، با هدایت بلوها نتهای زیادی را نمی نوازند. آنها با یک ردیف دکمه های گرد کوچک در سمت راست نواخته می شوند. چندین نوع چیدمان مختلف برای دکمه ها وجود دارد:

• سیستم C که در آکاردئونهای اروپایی رایج است، دکمه هایی برای اجرای نتهای صعودی دارد که به صورت مورب چیده شده اند.
• سیستم B که در آکاردئونهای اروپای شرقی و روسیه رایج است، شبیه سیستم C است با این تفاوت که دکمه های در جهت مخالف کار می کنند. آکاردئونهای کروماتیک سیستم B، اغلب به عنوان آکاردئونهای بایان روسی هم شناخته می شوند.

این باور در بین مردم شایع است که آکاردئونهای سیستم C برای نواختن آکوردها و سیستم B برای نواختن ملودی های پیچیده بهتر هستند. همچنین بر اساس تعداد ردیف دکمه، چندین نوع آکاردئون کروماتیک وجود دارد:

• آکاردئونهای سه ردیفه، چیدمان ساده سیستم B و C را دارند. آنها می توانند هر ملودی یا آکوردی را اجرا کنند اما ممکن است هنگام اجرا، انگشتان در پوزیشن راحتی قرار نگیرند.
• آکاردئونهای 5 ردیفه همان چیدمان سه ردیفه در سه ردیف پایینی را دارند و دو ردیف بالایی دیگر تکراری از دو ردیف اول هستند. این نوع چیدمان از پرش انگشتان جلوگیری کرده، زیرا با دسترسی به مرکز و ردیف پایین آن، همان نتهای دو ردیف بالا ایجاد می شوند. اگرچه این نوع آکاردئونها می توانند برای یادگیری گیج کننده باشند، زیرا در یک ساز معمول نیست که از دو دکمه برای یک نت یکسان استفاده شود. شما می توانید به سادگی از طریق کار با دکمه های سه ردیف، یک آکاردئون 5 ردیفه را همانند یک آکاردئون سه ردیفه بنوازید.
• آکاردئون 6 ردیفه هم وجود دارد. معمولا این نوع ساز متعلق به یوگسلاوی است و از سیستم B استفاده کرده و به عنوان آکاردئون Dugmetara نیز شناخته می شود. 5 ردیف اول مانند آکاردئون 5 ردیفه است و ششمین ردیف، تکرار ردیف بالای سیستم سه ردیفه است.

به عنوان یک مبتدی، انتخاب سیستم دست راست روی سبک نواختن شما تاثیری زیادی می گذارد، اما هر سیستم هیچ برتری خاصی نسبت به دیگری ندارد. آکاردئونهای کروماتیک و پیانویی می توانند هر موسیقی را اجرا کنند، در حالیکه برخی از آکاردئونهای دیاتونیک ممکن است محدودیتهایی داشته باشند. اگرچه آکاردئونهای دیاتونیک می توانند نواختن موسیقی هایی که در سازهای دیگر سخت تر نواخته می شوند را بسیار ساده تر کنند. بسیاری از فروشندگان قویا شما را ترغیب خواهند کرد که پیانو آکاردئون را انتخاب کنید (اغلب آنها شما را از وجود انواع دیگر آکاردئون آگاه نمی کنند) اما اگر قبلا با پیانو کار نکرده اید، این انتخاب خوبی نیست. متاسفانه ممکن است پیدا کردن جایی که بتوانید در آن آکاردئونهای دیاتونیک یا کروماتیک را امتحان کنید، دشوار است.

3- سیستم دست چپ یا بیس

سیستم دست چپ به کنترل سمت چپ آکاردئون اشاره دارد. بر خلاف سمت راست، تمام سیستم های دست چپ موقعیت مشابهی برای دکمه ها دارند و تفاوت آنها در عملکردشان است.

برای یک مبتدی واقعا فقط یک انتخاب سیستم دست چپ وجود دارد و آن هم بیس استرادلا است. این بدان معناست که دکمه ها آکوردها (ترکیبی از نتها که با هم صدای خوبی ایجاد می کنند) را اجرا می کنند. دو امکان دیگر سیستم بیس آزاد و بیس مبدل هستند که در اولی هر دکمه تنها یک نت را اجرا می کند و دومی می توان بین بیس آزاد و استرادلا سوئیچ کرد. بیس آزاد انعطاف پذیرتر از بیس استرادلاست اما یادگیری آن بسیار سخت تر بوده ولی در عوض صدای خوبی تولید می کند. هیچ اشکالی در انتخاب بیس مبدل به عنوان مبتدی وجود ندارد، زیرا می توانید گزینه استرادلا را انتخاب کنید، اما آکاردئونهای با سیستم مبدل در مقایسه با آکاردئونهایی که فقط استرادلا هستند، بسیار گرانتر هستند.

آموزش چند نکته کاربردی ساز آکاردئون برای افراد مبتدی

(نکته: اگر فکر می کنید بعدها به به یادگیری آکاردئون بیس آزاد علاقه پیدا خواهید کرد، یک آکاردئون با سیستم دکمه ای کروماتیک دست راست بخرید زیرا چیدمان دکمه ها در آن همانند سیستم بیس آزاد است، بنابراین می توانید از طریق نواختن ملودیها با ترتیب دکمه ها آشنا شده و از آن در سیستم بیس استفاده کنید.)

بیس استرادلاها معمولا به خاطر تعداد دکمه هایی که دارند شناخته شده هستند. رایجترین چیدمان کامل دکمه ها، بیس 120 تایی است که به شما این امکان را می دهد تا هر نوع آکورد استاندارد و هر نت بیسی را بنوازید. فرم 120 تایی، متشکل از 20 ستون 6 دکمه ای است. معمولا هر ستون یک نت متفاوت را ارائه می دهد و دکمه ها در ستون، چهار آکورد مختلف بر اساس آن نت به اضافه دو ردیف برای نت های بیس ارائه می دهند. در واقع تنها 13 نت بالقوه در بیس وجود دارد، اما برخی از آنها تکرار شده اند تا نواختن ساز را آسانتر کنند.

آکاردئونهای کوچکتر ممکن است دکمه های بیس کمتری داشته باشند که باعث کمتر شدن تعداد ردیف و ستونها می شود. مثلا در یک بیس 96 تایی معمولا برخی از ستونهای تکرار شده حذف می شوند. اگر آکاردئون کمتر از 13 ستون داشته باشد، برخی از نتهای بیس را شامل نمی شود که این بدان معناست که آکاردئون نمی تواند هر قطعه موسیقی را اجرا کند (اگرچه معمولا می توان با استفاده از ویژگی انتقال یا Transposition، یک قطعه موسیقی را برای اجرا روی یک ساز که نمی تواند تمام نتها را بنوازد، تنظیم کرد که مبتدیان احتمالا برای اجرای آن به کمک نیاز پیدا خواهند کرد). اگر آکاردئون کمتر از 3 ردیف داشته باشد، ممکن است برخی از انواع مختلف آکوردهای پایه ساپورت نشوند. کوچکترین بیس استرادلایی که می تواند گستره ای از قطعه موسیقی های ساده را به صورت انتقال اجرا کند، احتمالا 12 دکمه دارد.

چطور یک آکاردئونیست مبتدی شوم؟

پرسیدن از یک فروشنده و متخصص آکاردئون، معمولا فقط یک آکاردئون پیانو با بیس استرادلا نصیبتان می کند. هیچ اشکالی در انتخاب این ساز برای شروع وجود ندارد، اما شما باید توجه داشته باشید که این تنها گزینه نیست. اگر یک آکاردئون دکمه ای یا یک آکاردئون بیس پیچیده تر می خواهید، احتمالا باید به فروشگاه هایی سر بزنید که آکاردئونهای تخصصی تری را می فروشند. خوشبختانه، در عصر اینترنت، یافتن آنلاین این آکاردئونها، بسیار آسانتر است. سعی کنید جایی را که بتوانید حضوری از آن بازدید کنید را انتخاب نمایید. از موارد دیگری که باید بررسی کنید، وزن و اندازه آکاردئون است، زیرا داشتن ابزاری که قادر به بلند کردن آن نیستید اصلا خوب نیست!

شما باید در کل از “آکاردئونها اسباب بازی” که برای کودکان در نظر گرفته می شوند، خودداری کنید. آنها ارزانند اما کیفیت خوبی ندارند.

اگر آکاردئونی گران قیمت بود، ایده خوبی است که دست دوم آن را بخرید. اگر این کار را کردید، سعی کنید از یک آکاردئونیست فعال خرید کنید. هنگام خرید آکاردئونهای دست دوم مراقب باشید، زیرا آکاردئونهای قدیمی اگر نواخته نشوند و به شیوه نادرست نگهداری شوند، ممکن است سریعا خراب و مستهلک شوند و حتی ممکن است آسیبهای غیر قابل رویتی هم دیده باشند. کسی که آکاردئون عتیقه مادربزرگش را می فروشد ممکن است نسبت به اینکه چقدر آکاردئون نیازمند مراقبت و سرویس است تا بتواند به درستی کار کند، آگاهی نداشته باشد.

چه چیزهایی همراه یک آکاردئون نیاز است؟

هنگام خرید آکاردئون ملزوماتی که باید به همراه آن تهیه کنید عبارتند از:

• بندها که باید با آکاردئون باشند، اما بهتر است وجود آنها را چک کنید. اگر به دلایلی آنها با آکاردئون نبودند، باید تعدادی خریداری کنید. از فروشنده درباره محکم بودن بندها بپرسید و مطمئن شوید آنقدر قوی هستند که آکاردئون شما را نگه دارند.
• یک ساک نگهداری برای حمل و نقل یک آکاردئون ضروری است. برای نوازندگی ممکن است به جاهای مختلفی بروید و حتی اگر مسافت بسیار کوتاه باشد، نمی توانید آکاردئون را بدون داشتن یک جای جعبه مانند حمل کنید.

همچنین ممکن است برای راحتی بیشتر به وسایل زیر نیاز پیدا کنید:

• چارپایه یا صندلی مخصوص. یک فرد مبتدی باید همیشه نشسته اجرا کند. حتما لازم نیست چارپایه مخصوص داشته باشید بلکه به صندلی نیاز دارید که به بازو و دستهایتان امکان حرکت آزادانه به سمت بیرون را بدهد. می توانید از یک فروشگاه لوزام موسیقی، یک چارپایه گیتار یا پیانو تهیه کنید که برای آکاردئون هم مناسب است.
• پایه نت. برای هر سازی یک پایه نت لازم است (به غیر از پیانو که روی آن تعبیه شده است). وقتی با دو دست سازتان را نگه می دارید تا بنوازید، امکان باز نگه داشتن کتاب نت وجود ندارد.
• آمپلی فایر. تنها در صورت داشتن آکاردئونهای بدون زبانه به یکی از آنها نیاز پیدا خواهید کرد. شما باید یک آمپلی فایر کیبورد تهیه کنید و نه یک آمپلی فایر گیتار.

دانلود 8 کلیپ زیبای نواختن آکاردئون حرفه ای که باید دانلود کنید!

چه خطراتی متوجه آکاردئون هستند؟

مانند هر ساز دیگری، آکاردئونها کاملا محکم هستند اما با ظرافت ساخته شده اند، بنابراین ممکن است کمی آسیب هم بر روی نحوه اجرایشان اثر بگذارد. راهنمایی های کلی که از بروز آسیب به آکاردئون جلوگیری می کنند در بخش زیر آورده شده اند:

• هرگز هنگامی که دکمه یا کلیدی را فشار نمی دهید، بلوها را باز و بسته نکنید یا نگذارید باز یا بسته بمانند. وقتی هیچ دکمه یا کلیدی فشرده نشده، تمام پدها بسته اند؛ باز یا بسته کردن بلوها باعث می شود هوا به زور وارد محفظه سربسته شده یا از آن خارج شود که این اعمال زور می تواند نشتی ایجاد کند. اکثر آکاردئونها معمولا یک دکمه “هواکش” در اطراف سمت چپشان دارند که منفذ یا هواکشی را باز کرده تا به بلوها اجازه حرکت آزادانه را بدهد. در غیر اینصورت به سادگی می توانید یک جفت دکمه را به طور تصادفی در یک طرف به طور دلخواه فشار دهید.
• در آکاردئونهای بدون زبانه دیجیتال، هیچ پدی وجود ندارد اما شما می توانید باز هم به طور تصادفی بلوها را وادار کنید خودشان نشتی گیری کنند. ممکن است یک منفذ کوچک وجود داشته باشد که همیشه باز است، اما معمولا یک دکمه هواکش وجود دارد. این دکمه ممکن است به طور خودکار وقتی آکاردئون خاموش است باز شود. در آکاردئون بدون زبانه فشردن دکمه ها، پدها را باز نمی کند، زیرا وجود ندارند. بنابراین از محل قرار گیری دکمه هواکش و نحوه عملکرد آن آگاه شوید.
• همیشه آکاردئون را با جعبه اش جابه جا کنید زیرا این کار باعث می شود بلوها حرکت نکنند. برخی از آکاردئونها ممکن است بندهای قفل بلو داشته باشند که از باز شدن آنها هنگامی که به هم متصلند جلوگیری می کند. آکاردئونها می توانند سنگین باشند، بنابراین همیشه اصول ایمنی را هنگام برداشتنشان رعایت کنید. هرگز یک آکاردئون را از یک طرف بلند نکنید زیرا این کار باعث می شود تا بلوها باز شوند.
• آکاردئونها را در مکانهایی که رطوبت خیلی بالا یا خیلی پایین است، نگهداری نکنید. آکاردئونها بندهای چرمی در داخل خود دارند که برای تنظیم عبور هوا بین زبانه تعبیه شده اند و رطوبت می تواند باعث تغییر ماهیت و ترک خوردن این چرمها شده که ممکن است آکاردئون را از کوک خارج کرده و واکنش آن را کند کنند. آکاردئونهای بدون زبانه این بندهای چرمی را ندارند اما قطعات الکترونیکی درونشان وجود دارد که می توانند به وسیله رطوبت آسیب ببینند.
• از آنجاکه درون آکاردئون برای عبور هوا باز است، گرد و غبار می تواند در داخل آن انباشته شود. ساده ترین راه برای جلوگیری از این مشکل، نواختن آن است! اگر قصد دارید مدتی با آکاردئون کار نکنید، روی آن را بپوشانید و داخل ساک مخصوصش قرار دهید. اگر هم تصمیم دارید برای همیشه آکاردئون را کنار بگذارید، بهتر است آن را بفروشید تا به خاطر عدم استفاده خراب نشود.