آکوردئون نوعی ساز دارای شستی با بدنه‌ای چین‌دار که هنگام نواختن با فشار دست، بازوبسته می‌شود و دکمه‌های آن را با انگشت فشار می‌دهند؛آکوردئون یک ساز بادی شستی‌دار با سطح مورب متحرک در دو طرف و بدنه فانوسی است.
آکاردئون یک ابزار موسیقی قابل حمل است که بدنه‌اش از یک کیس با کلیدهایی شبیه کلیدهای پیانو در دو طرف و یک کیس باس که این دو قسمت مجزا را به هم وصل می‌کند، تشکیل می‌شود. شیوه استفاده از آکاردئون بدین صورت است که نوازنده آن را بین دو دست خود می‌گیرد و با باز و بسته کردن ساز آن را می‌نوازد. در آکاردئون جریان هواست که تولید صدا می‌کند، بدین صورت که زبانه‌هایی فلزی به نام رییدز (reads) هنگام عبور جریان هوا شروع به ارتعاش میکنند و صدا تولید می‌شود. جریان هوایی که از پالت‌ها عبور می‌کند، توسط یک کیبورد مدیریت می‌شود.
این ساز را نوازنده بین دو دست خود می‌گیرد که در میانهٔ آن، مجاری هوایی قرار دارند که با باز و بسته شدنشان توسط نوازنده صدا تولید می‌شود. در یک سمت صفحه‌کلید کوچکی تعبیه شده‌است که کلیدهای آن وظیفه کنترل ورود هوا به مجاری را دارند و در سمت دیگر جعبه بیس قرار دارد که معمولاً آن نیز دکمه‌های مخصوص خود را دارد. این ساز در اوایل قرن نوزدهم در اروپا اختراع شد و معمولاً در موسیقی محلی اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. قدیمی‌ترین نام این ساز هارمونیکا است که یک اسم یونانی بوده و به معنی هارمونی موسیقیایی به کار برده می‌شده‌است. آکوردئون ساز آلمانیِ مشهوری است که شهرت جهانی از نظر سادگی و لطافت صدا را به خود اختصاص داده‌است.
آکاردئون‌ها را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:
نمونه‌های اولیه که تحت عنوان تک کنشه شناخته می‌شوند و نمونه‌های متاخر تحت عنوان دو کنشه.
توی این پک خودآموز، داریوش فرهنگ پژوه، آکاردئون رو جوری بهت یاد میده که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان، آکاردئون نواز حرفه ای شو، همه رو انگشت به دهان کن!
- در یک آکوردئون تک کنشی، برای طیف وسیعی از بیش از دو اکتاو 10 دکمه و معمولا برای دست چپ دو کلید کافی است؛ یکی برای نت باس و دیگری برای یک آکورد. این نوع آکاردئون‌ها در اتریش و سوئیس با اضافه کردن یک ردیف دوم از دکمه‌های سه گانه توسعه یافتند. در مدل‌های مختلف بعدی نیز برای اجرای نیم پرده و نت‌های باس اضافی و آکورد، ردیف‌هایی از دکمه افزوده شد.
- در آکاردئون‌های دو کنشی، زبانه‌های هر دو قسمت برای نت‌های مشابه تنظیم شدند. آکاردئون پیانو جزء این نوع است که برای دست راست هم یک صفحه کلید به سبک پیانو دارد. این اختراع به اواخر قرن 19مربوط می‌شود و به فرانسویانی به اسم Busson وM. Bouton تعلق دارد.
این ساز هم در کنسرت‌ها و هم در موسیقی‌های فولکلور کاربرد دارد. یک نوع از آن که در سال 1840 توسط هانریش باند آلمانی اختراع شد، باندونین نامیده می‌شود که هم تک اکشنه و هم دو اکشنه است. این نوع از آکاردون به همراه آکاردئون پیانویی، در ارکسترهای آرژانتنی تانگو فراتر از یک ساز سلو از آن استفاده می‌شود.
آکاردئون در فرهنگ آمریکایی و بریتانیایی
وقتی فیلم‌ها و صحنه‌های نمایش در فرانسه و مخصوصاً پاریس اتفاق می‌افتد، در موسیقی متن فیلم اغلب از آکاردئون استفاده می‌شود. مردم بریتانیا ساز آکاردئون را یک ساز فرانسوی می‌دانند. مردم آمریکا هنگامی که نام آکاردئون آورده می‌شود، موسیقی‌های ویژه رقص و آواز قدیمی در ذهنشان تداعی می‌شود.
ساختار آکاردئون
- بخش های ثابت
- بلو / Bellow
- بدنه
- مکانیسم پالت
- بخش های متغیر
- سیستم های دستی راست دست
- سیستم های دستی چپ دست
- سوئیچ ها و رنک های رید
- تیپ های کرومیک و پیانو
- استرپ ها
- بخش های غیرمعمول
انواع مختلف برای این ساز وجود دارد که از نظر فنی متفاوت هستند. برخی از نوع، بیسونوریک هستند یعنی نواک (pitch) یا زیروبمی متفاوت را با کمک جهت های حرکت بلو ایجاد می کند. برخی نوع یونی سونوریک هستند یعنی با هر جهت حرکت بلو یک نوع نواک دارند. اما نواک ها در آکاردئون های یونی سونوریک وابسته به اندازه آکاردئون است. برخی در آکاردئون از صفحه دکمه کروماتیک برای سیستم های دستی راست دست استفاده می کنند. برخی دیگر از صفحه های دکمه دیانوتیک برای سیستم های دستی راست دست استفاده می کنند. البته هنوز برخی ازصفحه کلیدهای موسیقی پیانو برای سیستم های دستی راست دست استفاده می کنند. البته بسیاری در اروپا و امریکا برای متمایز کردن سازدست ساز خود از صفحه های دیگر و حتی تکنیک های ساخت متفاوت استفاده می کنند.
این مطالب هم به شما کمک میکنند: آموزش کاربردی آکاردئون
بخش های ثابت
بلو
بلوها مشخص ترین بخش در آکاردئون هستند. شاید برای مثال غیرملموس می تواند نقش آن را با آرشه در ویولن تشبیه کرد. از این جهت که نقش اصلی در تولید صدا را دارد. بلو با حرکت خود می تواند صدای مورد نظر نوازنده را ایجاد کند. بلوها در محل میان سیستم های دستی راست دست و چپ دست قرار دارند. بلو ساخته شده از لایه های چین دار بهمراه صفحه خاصی که به آنها چرم و فلز با آلیاژ مخصوص اضافه شده است. از این طریق می تواند فشار هوا یا خلاء ایجاد کند.با تغییر در فشار هوای ایجاد شده صدای تولیدی را تغییر می توان داد.
بدنه
بدنه آکاردئون از دو جعبه چوبی به با کمک بلوها به هم چسبیده اند، تشکیل شده است. این جعبه محل قرار گیری سیستم های دستی راست یا چپ دست هستند. هرکدام از این جعبه های چوبی پنجره های مشبکی دارند. این پنجره ها برای تسهیل حرکت هوا به داخل و خارج ساز تعبیه شده اند. تا از این طریق اجازه تولید صدای بهتری را بدهند. پنجره مشبک سمت راست معمولا بزرگتر است.
غالبا این پنجره به شکلی طراحی می شود که بتوانند دکورهای مختلفی بر روی ساز در آن قسمت انجام بدهند. معمولا سمت راست برای نواختن ملودی و سمت چپ برای همراهی آهنگ به کار می رود. اگرچه نوازنده می تواند برای خود این قانون را تغییر دهد.اندازه و وزن آکاردئون برحسب نوع آن تغییر می کند. همچنین نوع ساز هم می تواند تعیین کننده نوع نواختن باشد. برای مثال آکاردئون کوچک می تواند فقط یک یا دو اکتاو داشته باشد.
مکانیسم پالت
آکاردئون مانند آئروفن / aerophone است. مکانیسم دستی آکاردئون از طریق هواست. که در شکل زیر توسط سازی ها توضیح داده می شود.
