معرفی و آشنایی با ویولن سل

امروز ویولن‌سل را به شما معرفی و آموزش می‌دهیم. ویولن‌سل، سازی بزرگ و سنگین است که به دلیل اندازه و وزنش، نوازنده مجبور است آن را برای اجرا بر روی زمین، مابین پاهای خود قرار دهد، در حالی که خود روی صندلی می‌نشیند. از این جهت در انتهای تحتانی ویولن‌سل، میله‌ای آهنی نصب شده که در غیر هنگام اجرا آن را باز می‌کنند یا می‌پیچند و به داخل جعبه سر می‌دهند، و نوک آن روی زمین قرار دارد.

مقدمه‌ای بر ویولن‌سل

ویولن‌سل که در زبان فرانسوی و ایتالیایی به آن “ویولن‌سل” و در زبان انگلیسی به آن “چلو” گفته می‌شود، صدایی بم، گیرا و بسیار زیبا دارد. این ساز از خانوادهٔ سازهای زهی آرشه‌ای است و در ارکسترها به دلیل توانایی تولید صدای گرم و غنی و همچنین قابلیت‌های اجرایی گسترده‌اش، نقش مهمی ایفا می‌کند. ویولن‌سل تا اواخر قرن هفدهم به عنوان یک ساز همراه و به منظور اجرای نت‌های بم در ارکسترها مورد استفاده قرار می‌گرفت. تدریجاٌ با پی بردن به قابلیت‌ها و توانایی‌های فوق‌العادهٔ این ساز در نواختن ملودی و تک‌نوازی، مورد استفادهٔ بیشتری قرار گرفت.

تاریخچه ویولن‌سل

ریشه‌ها و پیدایش

ویولن‌سل در قرن شانزدهم میلادی در ایتالیا ظهور کرد. این ساز از سازهای مشابه قبلی مانند ویولا دا گامبا و ویولا دا براچی توسعه یافته است. اولین نمونه‌های ویولن‌سل در حدود سال ۱۵۳۰ توسط سازندگان سازهایی مانند آندره آماتی و گاسپارو دا سالو ساخته شدند.

تکامل و بهبود

در طی قرن‌های هفدهم و هجدهم، ویولن‌سل به تدریج به شکلی که امروزه می‌شناسیم، تکامل یافت. سازندگان معروفی مانند آنتونیو استرادیواری و جوزپه گوارنری در ایتالیا نقش کلیدی در بهبود و استانداردسازی طراحی و ساخت ویولن‌سل داشتند. تغییرات در تکنیک‌های نوازندگی و اصلاحات در ساختار فیزیکی ساز، از جمله تغییرات در اندازه و شکل بدنه، منجر به افزایش قابلیت‌های صوتی و اجرایی ویولن‌سل شد.

دوران کلاسیک و رمانتیک

در دوران کلاسیک و رمانتیک، ویولن‌سل به یکی از مهم‌ترین سازهای ارکسترال و تکنوازی تبدیل شد. آهنگسازان بزرگی مانند یوهان سباستیان باخ، لودویگ فان بتهوون، فرانتس شوبرت و رابرت شومان قطعات برجسته‌ای برای این ساز نوشتند. نوازندگان بزرگ ویولن‌سل مانند ژاکلین دوپره و پابلو کاسالز تأثیر بسزایی در محبوبیت و توسعه تکنیک‌های نوازندگی این ساز داشتند.

اجزای مختلف ویولن‌سل

ویولن‌سل از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش مهمی در تولید صدای این ساز دارند. این اجزا عبارتند از:

• بدنه (Body): بدنهٔ ویولن‌سل که از چوب ساخته شده، شامل دو صفحهٔ جلویی (Top) و پشتی (Back) و کناره‌ها (Ribs) است.
• سیم‌ها (Strings): ویولن‌سل دارای چهار سیم است که به ترتیب از پایین به بالا عبارتند از: C، G، D و A. این سیم‌ها از مواد مختلفی مانند روده، نایلون و فلز ساخته می‌شوند و توسط آرشه (Bow) نواخته می‌شوند.
• دسته (Neck) و صفحه انگشت‌گذاری (Fingerboard): دستهٔ ویولن‌سل از چوب ساخته شده و صفحه انگشت‌گذاری که بر روی آن قرار می‌گیرد، معمولاً از چوب آبنوس است.
• آرشه (Bow): آرشه که از چوب و موی اسب ساخته شده، ابزاری است که برای کشیدن و نواختن سیم‌ها به کار می‌رود.
• خرک (Bridge): خرک قطعه‌ای چوبی است که سیم‌ها را بالای بدنهٔ ساز نگه می‌دارد و نقش انتقال لرزش‌های سیم‌ها به بدنه را ایفا می‌کند.

تفاوت ویولن‌سل با ویولن و ویولا

ویولن‌سل، ویولن و ویولا همگی عضو خانوادهٔ زهی آرشه‌ای هستند، اما تفاوت‌های قابل توجهی در اندازه، دامنه صوتی و نقش‌های آن‌ها در ارکستر وجود دارد:

• اندازه: ویولن‌سل بزرگ‌تر از ویولن و ویولا است و به طور عمودی بین زانوهای نوازنده قرار می‌گیرد، در حالی که ویولن و ویولا بر روی شانهٔ چپ نوازنده نگه داشته می‌شوند.
• دامنه صوتی: ویولن‌سل صدای بم‌تر و عمیق‌تری نسبت به ویولن و ویولا تولید می‌کند. دامنه صوتی ویولن‌سل از C پایین (C2) تا E بالا (E6) است، در حالی که دامنه صوتی ویولن و ویولا به ترتیب بالاتر است.
• نقش در ارکستر: ویولن‌سل معمولاً نقش ملودیک و باس را در ارکسترها ایفا می‌کند، در حالی که ویولن بیشتر نقش ملودیک و ویولا نقش تکمیلی و گاهی ملودیک دارد.

بقیه مطالب : آموزش ویولن سل

کوک سیم‌های ویولن‌سل

کوک سیم‌های این ساز به ترتیب از زیر به بم عبارت است از: لا (سیم اول)، ر (سیم دوم)، سل (سیم سوم) و دو (سیم چهارم). سیم‌های ویولن‌سل نسبت به سیم‌های ویولا یک اکتاو بم‌تر کوک می‌شوند. نت برای این ساز را در اصوات بم با کلید فا و در اصوات وسط با کلید دو (دوی خط چهارم) و در اصوات زیر با کلید سل می‌نویسند.

سن آموزش ویولن‌سل

یادگیری ساز ویولن‌سل در همه سنین امکان‌پذیر است. کودکان می‌توانند به یادگیری ویولن‌سل بپردازند، ولی شروع کلاس آموزش ویولن‌سل بهتر است بعد از گذراندن دوره آموزش موسیقی کودک (ارف) باشد. نوجوانان و بزرگسالان هم می‌توانند به یادگیری ویولن‌سل بپردازند. آموزش موسیقی در هیچ سنی دیر نیست و علاوه بر اینکه به عنوان تفریح محسوب می‌شود، می‌تواند در تقویت حافظه و توانایی‌های ذهنی نیز نقش داشته باشد.

تمرین و پیشرفت در ویولن‌سل

پیشرفت در یادگیری موسیقی و کلیه رشته‌های هنری به تدریج و به آرامی انجام می‌شود و برای موفقیت و کسب مهارت، تمرین و ممارست لازم است. پیشرفت هنرجویان در نواختن ویولن‌سل بستگی به میزان تمرین و استعداد آنها دارد و تمرین روزانه و مداوم معمولاً کارایی بیشتری دارد.

حدود قیمت ساز ویولن‌سل

قیمت ساز ویولن‌سل از حدود هفتصد هزار تومان به بالا می‌باشد. برای تهیهٔ ساز ویولن‌سل بهتر است با هماهنگی و راهنمایی استاد موسیقی خود اقدام فرمایید.

اساتید مطرح ویولن‌سل در جهان

برخی از اساتید مطرح ویولن‌سل در جهان عبارتند از:

• پابلو کاسالس: نوازندهٔ مشهور ویولن‌سل که نقش بزرگی در توسعه و ارتقاء این ساز در قرن بیستم داشت.
• یویو-ما: نوازندهٔ برجستهٔ ویولن‌سل که به دلیل اجرای بی‌نظیر و گسترهٔ وسیع رپرتوارش شناخته می‌شود.
• آلیسا وایلرستاین: نوازندهٔ ویولن‌سل که با اجراهای احساسی و تکنیک بی‌نظیرش شهرت جهانی دارد.
• میخائیل روستروپوویچ: یکی از بزرگترین نوازندگان ویولن‌سل که تأثیر عمیقی بر موسیقی کلاسیک داشته است.
• پیه‌ر فورنیه: نوازندهٔ برجستهٔ ویولن‌سل که با صدای گرم و اجرای دقیق خود شناخته می‌شود.
• میشا مایسکی: نوازندهٔ ویولن‌سل با اجراهای پرشور و احساسی که یکی از چهره‌های مهم موسیقی کلاسیک معاصر است.

ویولن‌سل در ایران

ویولن‌سل در موسیقی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و در سال‌های اخیر محبوبیت آن به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این ساز نه تنها در ارکسترهای کلاسیک ایرانی بلکه در موسیقی فیلم، موسیقی پاپ و حتی موسیقی سنتی ایرانی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. کودکان می‌توانند به یادگیری ویولن‌سل بپردازند ولی شروع کلاس آموزش ویولن‌سل بهتر است بعد از گذراندن دوره آموزش موسیقی کودک (ارف) باشد. نوجوانان و بزرگسالان هم می‌توانند به یادگیری ویولن‌سل بپردازند. آموزش موسیقی در هیچ سنی دیر نیست و علاوه بر اینکه به عنوان تفریح محسوب می‌شود، می‌تواند در تقویت حافظه و توانایی‌های ذهنی نیز نقش داشته باشد.

نوازندگان مشهور ویولن‌سل ایرانی

برخی از نوازندگان برجسته ویولن‌سل ایرانی که با هنرمندی و تخصص خود تأثیر قابل توجهی بر موسیقی ایران گذاشته‌اند عبارتند از:

1. فرهاد اسعدیان: یکی از برجسته‌ترین نوازندگان ویولن‌سل در ایران که با ارکستر سمفونیک تهران و بسیاری از گروه‌های موسیقی ایرانی همکاری داشته است. او همچنین به تدریس ویولن‌سل در دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های موسیقی مشغول است.
2. آیدین احمدی نژاد: نوازنده و مدرس ویولن‌سل که با اجرای قطعات کلاسیک و ایرانی به شهرت رسیده است. او همچنین در آموزشگاه‌های معتبر موسیقی در ایران به تدریس این ساز مشغول است.
3. آذین موحد: نوازنده و مدرس ویولن‌سل که با ارکسترهای مختلفی همکاری داشته و به عنوان یکی از چهره‌های مهم در عرصه موسیقی کلاسیک ایران شناخته می‌شود.
4. کیوان شمشیری: یکی از نوازندگان جوان و مستعد ویولن‌سل که با اجرای قطعات مختلف در کنسرت‌ها و ضبط آلبوم‌های موسیقی به شهرت رسیده است.
5. حسین ساکت: نوازنده ویولن‌سل که با ارکسترهای مختلف و هنرمندان برجسته موسیقی ایرانی همکاری داشته است و به عنوان یکی از نوازندگان با تجربه و ماهر این ساز شناخته می‌شود.

این نوازندگان با توانمندی و هنر خود به ترویج و گسترش ویولن‌سل در ایران کمک کرده‌اند و نقش مهمی در پیشرفت موسیقی کلاسیک و معاصر ایران ایفا کرده‌اند.

نتیجه‌گیری

ویولن‌سل، سازی با صدای بم و غنی است که به دلیل قابلیت‌های اجرایی گسترده‌اش، نقش مهمی در موسیقی کلاسیک و معاصر دارد. این ساز با داشتن تاریخچه‌ای غنی و نوازندگان برجسته، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در دل نوازندگان و شنوندگان پیدا کند. آموزش و یادگیری ویولن‌سل در هر سنی امکان‌پذیر است و با تمرین مداوم می‌توان به مهارت‌های بالایی در نواختن این ساز دست یافت.

فیلمی از ویلن سل:

منبع: آموزشگاه موسیقی محمد اسماعیلی