نحوه کوک ۳تار به صورت کاملا اصولی (راهنمای جامع)

در این پست سازی ها تمام روشهایی که میتوانید علاوه بر استاد خودتان ساز ۳ تار خودتان را کوک نمایید به همراه فیلم های آموزشی و نرم افزارهای آموزشی به شما شرح خواهید داد.

کوک کردن ساز چیست؟

کوک کردن ساز به تنظیم دقیق فرکانس نت‌های تولید شده توسط ساز گفته می‌شود، به گونه‌ای که هم‌نوازی با دیگر سازها یا اجرای قطعات موسیقی به درستی و زیبایی انجام شود. در واقع، هدف از کوک کردن ساز، اطمینان حاصل کردن از این است که هر نت، فرکانس مشخص و صحیح خود را دارا باشد. این امر برای هماهنگی و هارمونی در اجرای موسیقی ضروری است.

اهمیت کوک کردن

کوک کردن صحیح سازها برای هر نوازنده‌ای ضروری است، زیرا:

هماهنگی: در ارکسترها و گروه‌های موسیقی، همه سازها باید هماهنگ و هم‌کوک باشند تا صدایی همگن و گوش‌نواز ایجاد شود.

کیفیت صدا: یک ساز که به درستی کوک نشده باشد، حتی اگر تکنیک نواختن نوازنده بسیار خوب باشد، صدایی ناخوشایند تولید می‌کند.

اجرای صحیح نت‌ها: برای نوازندگان موسیقی کلاسیک و سنتی، اجرای صحیح و دقیق نت‌ها بسیار مهم است و این تنها با کوک درست امکان‌پذیر است.

معرفی نت های موسیقی

این مطلب مهم را نیز بخوانید: آموزش نحوه صحیح نشستن و به دست گرفتن سه تار

کوک سه‌تار در دستگاه‌های مختلف

سه‌تار یکی از سازهای موسیقی سنتی ایرانی است که دارای چهار سیم می‌باشد و در دستگاه‌های مختلف کوک می‌شود. هر دستگاه دارای ویژگی‌ها و احساسات منحصر به فردی است که با تنظیم کوک ساز می‌توان به آن‌ها دست یافت.

دستگاه‌های موسیقی ایرانی

موسیقی سنتی ایرانی شامل هفت دستگاه اصلی و پنج آواز است. هر دستگاه دارای گوشه‌ها و نغمه‌های خاص خود می‌باشد که برای نواختن آن‌ها نیاز به کوک خاصی از سه‌تار است. در ادامه به بررسی کوک سه‌تار در چند دستگاه مهم می‌پردازیم.

دستگاه شور

دستگاه شور یکی از دستگاه‌های بسیار مهم و پرکاربرد در موسیقی ایرانی است. برای کوک کردن سه‌تار در دستگاه شور، معمولاً از کوک زیر استفاده می‌شود:

• سیم اول: دو (C)
• سیم دوم: سل (G)
• سیم سوم: دو (C)
• سیم چهارم: فا (F)

دستگاه ماهور

دستگاه ماهور حالتی شبیه به مد ماژور در موسیقی غربی دارد و بسیار شاد و زنده است. کوک سه‌تار در دستگاه ماهور به شکل زیر است:

• سیم اول: دو (C)
• سیم دوم: سل (G)
• سیم سوم: دو (C)
• سیم چهارم: دو (C)

دستگاه همایون

دستگاه همایون از جمله دستگاه‌هایی است که حسی از وقار و جلال به شنونده القا می‌کند. کوک سه‌تار در این دستگاه به شرح زیر است:

• سیم اول: دو (C)
• سیم دوم: سل (G)
• سیم سوم: ر (D)
• سیم چهارم: ر (D)

دستگاه سه‌گاه

دستگاه سه‌گاه یکی از دستگاه‌های مهم و بسیار غنی در موسیقی سنتی ایرانی است که حال و هوایی خاص و نسبتاً غمگین دارد. برای کوک کردن سه‌تار در دستگاه سه‌گاه معمولاً از کوک زیر استفاده می‌شود:

• سیم اول :دو (C)
• سیم دوم :سل (G)
• سیم سوم : لاکرن (A)
• سیم چهارم : فا (F)

 دستگاه راست‌پنج‌گاه

دستگاه راست‌پنج‌گاه یکی دیگر از دستگاه‌های موسیقی ایرانی است که حالتی پرشور و نسبتاً شاد دارد. این دستگاه مشابه به مد ماژور در موسیقی غربی است. برای کوک کردن سه‌تار در دستگاه راست‌پنج‌گاه معمولاً از کوک زیر استفاده می‌شود:

• سیم اول : دو (C)
• سیم دوم :سل (G)
• سیم سوم :دو (C)
• سیم چهارم (سیم بم): دو (C)

ابزار و روش‌های کوک کردن سه‌تار

برای کوک کردن سه‌تار از ابزارهای مختلفی می‌توان استفاده کرد. هرکدام از این ابزارها به نوازنده کمک می‌کنند تا با دقت بیشتری ساز خود را کوک کند. در ادامه به معرفی و توضیح چند ابزار و روش مرسوم می‌پردازیم.

تیونر الکترونیکی

تیونر الکترونیکی یکی از ابزارهای مدرن و دقیق برای کوک کردن سازها است. این دستگاه به صورت الکترونیکی فرکانس صدای تولید شده توسط سیم‌ها را اندازه‌گیری کرده و به نوازنده نشان می‌دهد که آیا نت مورد نظر به درستی کوک شده است یا نه. استفاده از تیونر الکترونیکی به ویژه برای نوازندگان مبتدی بسیار مفید است، زیرا دقت و سرعت کوک کردن را افزایش می‌دهد.

نحوه استفاده از تیونر الکترونیکی

برای کوک کردن سه‌تار با تیونر، ابتدا دکمه پاور تیونر را چند ثانیه نگه دارید تا دستگاه روشن شود. سپس، اگر دستگاه در حالت مترونوم بود، با فشردن دکمه مربوطه آن را به حالت تیونر تغییر دهید. با استفاده از دکمه‌های فلش‌دار، فرکانس دستگاه را روی 440 هرتز تنظیم کنید. در تیونر، هر نت موسیقی با یک حرف انگلیسی مشخص می‌شود: دو = C، ر = D، می = E، فا = F، سل = G، لا = A، سی = B.

برای کوک کردن سیم اول، آن را به صورت دست باز بزنید و با استفاده از گوشی، نت سیم اول را تنظیم کنید تا تیونر نت C (دو) را نمایش دهد. اگر نت سیم اول از دو پایین‌تر بود، گوشی را به آرامی در جهت سفت شدن سیم بچرخانید تا به نت C برسد. پس از تنظیم دقیق، چراغ تیونر سبز می‌شود. همین مراحل را برای سیم دوم (سیم زرد) انجام دهید و آن را روی نت G (سل) تنظیم کنید. سپس سیم سوم را به صورت دست باز بزنید و آن را روی نت C (دو) هم‌کوک با سیم اول تنظیم کنید.

برای کوک کردن سیم چهارم (سیم بم)، آن را به صورت دست باز بزنید و گوشی سیم چهارم را تنظیم کنید تا نت C (دو) یک اکتاو بم‌تر از سیم اول را نمایش دهد. برای تشخیص اکتاو، به عدد کنار علامت نت توجه کنید؛ برای سیم اول 4C و برای سیم چهارم 3C نمایش داده می‌شود. پس از تنظیم دقیق، چراغ تیونر سبز می‌شود. با انجام این مراحل، سه‌تار شما به درستی کوک شده و آماده نواختن خواهد بود.

تیونرهای نرم‌افزاری

امروزه بسیاری از اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای تیونر برای گوشی‌های هوشمند موجود هستند که عملکردی مشابه تیونرهای الکترونیکی دارند. این نرم‌افزارها به دلیل دسترسی آسان و هزینه پایین بسیار محبوب هستند. از جمله تیونر های موبایلی Tuner gString می باشد که لینک دانلود آن در زیر قرار درد.

  دانلود نرم افزار

برای کوک ساز ۳تار و…

نحوه استفاده از تیونر نرم‌افزاری

دانلود و نصب اپلیکیشن: یک اپلیکیشن تیونر مناسب را دانلود و نصب کنید.

انتخاب حالت کروماتیک: اپلیکیشن را باز کرده و حالت کروماتیک را انتخاب کنید.

نواختن سیم: سیم مورد نظر را نواخته و نت تولید شده را در اپلیکیشن مشاهده کنید.

تنظیم گوشی‌ها: با چرخاندن گوشی‌ها، نت را تنظیم کنید تا به فرکانس صحیح برسد.

نحوه دست گرفتن گوشی‌های سه‌تار برای تنظیم کوک

گوشی‌های سه‌تار بخشی از ساز هستند که برای تنظیم کشش سیم‌ها و در نتیجه تنظیم نت‌ها استفاده می‌شوند. هر گوشی مسئول تنظیم یک سیم است و با چرخاندن آن می‌توان فرکانس سیم را تغییر داد. نحوه صحیح دست گرفتن گوشی‌ها برای کوک کردن بسیار مهم است تا از آسیب رسیدن به ساز جلوگیری شود.

روش دست گرفتن گوشی‌ها

نگه داشتن ساز: ساز را به طور محکم ولی نه سفت در دست بگیرید تا بتوانید به راحتی به گوشی‌ها دسترسی داشته باشید.

گرفتن گوشی: گوشی مورد نظر را بین انگشت شست و انگشتان دیگر بگیرید.

چرخاندن گوشی: به آرامی گوشی را در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف آن بچرخانید تا نت تولید شده به فرکانس مورد نظر برسد. توجه داشته باشید که چرخاندن سریع و زیاد ممکن است باعث پاره شدن سیم شود.

استفاده از تیونر: با استفاده از تیونر الکترونیکی یا نرم‌افزاری، نت تولید شده را بررسی کنید و در صورت نیاز تنظیمات را تکرار کنید.

این مطلب مهم هم بخوانید: خلاصه ای از آموزش صفر تا صد سه تار

در پایان هم به فیلم آموزشی نحوه کوک سه تار بوسیله ۱- استاد ۲- فیلم آموزشی نحوه کوک بوسیله نرم افزار اندروید ۳ – توسط دستگاه تیونر را در ویدیوی زیر به شما آموزش خواهیم داد.