همه ما صدای زیبای گیتار را دوست داریم، ولی هر کسی حوصله یاد گرفتن گیتار از ابتدا را ندارد. اگر جزو کسانی هستید که تازه گیتار زدن را یاد گرفته اید باید بگوییم که خوشبختانه الگوهای زیادی برای تکنوازی با گیتار وجود دارد که می توانید از آنها استفاده کنید. سولوها یا همان تکنوازیهای گیتار بر اساس گامهایی ساخته شده اند که به شما امکان می دهند حتی سخت ترین ریفها (riffs) را هم به اجزای ساده تر تقسیم کنید و این همان چیزیست که ما امروز در این مطلب به آن می پردازیم. در این راهنما ما شما را با فاصله (interval) و نقش آن در ساخت گام، گام دو ماژور (C major) و لا مینور (A minor) روی فرت بورد گیتار و استفاده از الگوهای مربعی برای نواختن گامهای اصلی و فرعی آشنا می کنیم.
فاصله چیست؟
به فاصله دو نت از همدیگر اینتروال (interval) یا فاصله گفته می شود. دو نوع فاصله وجود دارد: پرده (whole step) که به آن تن (tone) هم گفته می شود و نیم پرده (half step یا semitone). نیم پرده در گیتار معادل حرکت یک فرت است. پرده نیز با بالا یا پایین رفتن فرت برد به وسیله دو فرت ایجاد می شود. با نواختن رشته ای از نتها یک گام ساخته می شود؛ شبیه تصویر زیر:
اینها نت های گام سی ماژور یا همان گام دو بزرگ (major) هستند که فاصله بین آنها با یک «W» (پرده) یا یک «H» (نیم پرده) مشخص شده است. توجه داشته باشید که فاصله بین E و F و همینطور فاصله بین B و C هر دو نیم پرده هستند؛ اما بقیه گامها با پرده از هم جدا می شوند. (منبع)
فواصل روی فرت برد
شکل زیر نمودار فواصل در سیم E فرت برد را نشان می دهد:
توی این پک های فوق العاده، نواختن هر نوع گیتاری رو از ابتدا جوری یاد میگیری که تو هیچ کلاس آموزشی یا پک دیگه ای نه دیدی نه شنیدی! در کمترین زمان گیتار نواز حرفه ای شو همه رو انگشت به دهان کن!
در این نمودار نت های E، F، G، A، B و C هایلایت شده اند. از آنجایی که نت F یک نیم پرده بالاتر از نت E است، این دو نت یک فرت از هم فاصله دارند که در این مورد می شود سیم E باز و فرت اول. و از آنجایی که نت G یک پرده از F بالاتر است، این دو نت دو فرت از هم فاصله دارند و نت G در فرت سوم قرار دارد.
اما نت A، B و C چطور؟ وقتی نت A روی فرت پنجم سیم E می افتد، نت B باید یک پرده (یا دو فرت) بالاتر باشد؛ بنابراین در فرت هفتم قرار می گیرد. از طرف دیگر، نت C فقط نیم پرده (یا یک فرت) از B فاصله دارد، پس جایش فرت هشتم است.
بسیار مهم: گام در موسیقی چیست؟ انواع و آموزش همه نکات کاربردی
حالا نت D کجا قرار می گیرد؟ ؟ با دانستن اینکه فاصله بین C و D یک پرده است، دو فرت از نت C به سمت بالا می رویم تا تا در فرت دهم به نت D برسیم.
گام دو ماژور (C major)
اگر تمام هفت نت نمودار اول را دقیقاً به همان ترتیب بنوازیم چه اتفاقی می افتد؟ با این کار در نهایت به گام سی ماژور یا همان دو بزرگ می رسیم. سی ماژور یک گام هفت نتی است که فقط شامل نتهای بکار (natural) می شود و هیچ نت دیز (sharp) و بملی (flat) ندارد.
گام سی ماژور راحت به خاطر سپرده می شود و حتی برای افراد ناشنوا هم می توان آن را زمزمه کرد. دلیل این اتفاق هم حال و هوای شاد مشخصی است که این نت را از بقیه جدا می کند. اگر ادامه بدهید و ملودی «Do-Re-Mi» را بنوازید در واقع همان گام سی ماژور را اجرا کرده اید.
نمودار زیر یکی از رایج ترین روشهای چینش گام سی ماژور روی فرت برد را نشان می دهد:
در این نمودار گام سی ماژور را می توان به دو قسمت مساوی تقسیم کرد: هر دو کوارتت (quartet) نتها، روی سیم های A و D با الگوی “پرده-پرده-نیم پرده” از هم فاصله می گیرند.
این یعنی شما با نت C شروع می کنید و سپس قبل از اینکه با نیم پرده به نت F برسید، یک پرده به سمت E بروید. این الگوی “پرده-پرده-نیم پرده” از نت G در سیم نازکتر بعدی تکرار می شود.
بلد باشید: ریتم در موسیقی چیست؟ اهمیت آن و آموزش
گام لا مینور (A minor)
گامهای مینور اکثرا صدای غمگینی دارند، اما چند ویژگی مشترک با گامهای ماژور دارند. به عنوان مثال، هر دوی این گامها هفت نتی هستند و اگر به فواصل گام مینور نگاه کنید متوجه می شوید که مثل گام ماژور، پنج پرده و دو نیم پرده دارد. تفاوت اصلی گام مینور و ماژور توالی پرده ها و نیم پرده هاست.
به عنوان مثال، شکل زیر یک گام مینور و فواصل بین نتها را نشان می دهد؟
همانطور که می بینید، این گام هم دقیقا همان نتهای گام سی ماژور را دارد، با این تفاوت که توالی فاصله ها در گام لا مینور با گام دو ماژور فرق می کند.
شکل زیر نحوه چیدمان نتها در گام لا مینور را به شما نشان می دهد:
حتما بخوانید: آموزش تصویری و کامل نت خوانی موسیقی+ دانلود کتاب
الگوهای مربعی برای به خاطر سپردن گامها
راه ساده ای برای اجرای گامهای اصلی و فرعی وجود دارد که به آن “الگوی مربعی” یا “جعبه ای” گفته ای می شود. با استفاده از این الگوها دیگر لازم نیست موقع نواختن گامها کل دستتان را روی فرت برد بالا و پایین ببرید. شکل زیر الگوی مربعی گام دو ماژور را نشان می دهد:
همانطور که می بینید، این الگو در مقایسه با نمودار قبلی فقط روی سه سیم پخش شده است که یعنی برای نواختن گام دو ماژور فقط باید انگشتهایتان را حرکت بدهید نه کل دستتان را.
شکل زیر هم الگوی مربعی گام لا مینور را نشان می دهد:
بهترین فایده الگوهای مربعی این است که می توانید با جابجا کردن آنها به اطراف، گامهای اصلی یا فرعی را بنوازید. به عنوان مثال، با جابجایی گام دو ماژور یک پرده بالاتر به گام ر ماژور (D major) می رسید. برای این کار باید شکل الگوی مربعی گام دو ماژور را نت G در سیم E ببرید و از فرت سوم شروع کنید. (منبع)
بلد باشید: چطور گوش خود را برای یادگیری بهتر موسیقی تربیت کنیم؟
حالا که الگو از نت G شروع می شود، یک گام سل ماژور (G major) خواهید داشت. دقت داشته باشید با اینکه الگو یکسان باقی می ماند؛ اما نتها تغییر می کنند و نوع جدیدی از نت فا دیز (F sharp) در این الگو وجود دارد.
ویدیوی آموزشی (نت، الفبای موسیقی و …)
اگر می خواهید همه تئوری موسیقی را یاد بگیرید این مطلب را بخوانید (کلیک کنید)
