آموزش موسیقی به کودکان می‌تواند چالش برانگیز باشد، به ویژه زمانیکه هنرجویان شما برای درک مفاهیم جدید خیلی تقلا می‌کنند. اگر از به کارگیری منابع آموزشی قدیمی و یکنواخت آن هم به طور مکرر خسته شده‌اید، وقت تغییر است! آموختن موضوعات روتین آن هم پشت سر هم می‌تواند خسته‌کننده باشد. نکته مهم اینست که این احساس یکنواختی خیلی راحت به هنرجویان هم منتقل می‌شود.
ما در این مقاله منابع و متدهای متنوعی را برای معلمان ارائه می‌دهیم که به درک بهتر کودکان در موسیقی کمک می‌کند. شاید لازم باشد هنرجویان شما برای یادگیری موسیقی خیلی انرژی بگذارند فقط به این دلیل که به یادگیری موسیقی علاقه ندارند. شاید آنها بخواهند چیزی یاد بگیرند اما در درک منابع و مفاهیم با مشکل مواجهند.
به هر حال، تکنیکها و استراتژی‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانید از آنها بهره ببرید. این ایده‌ها به هنرجویان کمک خواهد کرد به یادگیری علاقه‌مند شده و تواناییشان در درک درسهای موسیقی بیشتر شود.
در این مقاله 10 ترفند برای موثرتر شدن آموزش موسیقی به کودکان را در اختیارتان قرار داده‌ایم. با ما همراه باشید.
1- نگرش و روحیه مثبتتان را به شاگردانتان منتقل کنید
هر کلاس موسیقی متفاوت است و برنامهریزی مداوم می‌تواند بسیار دشوار باشد. بسیاری از معلمان از این گله دارند که همان زمانی را که صرف تدریس می‌کنند، صرف برنامهریزی هم می‌کنند! اما این برنامهریزی نتیجه خوبی دارد و می‌تواند آموزشتان را موثرتر کند. داشتن یک استراتژی خوب برای برنامهریزی یعنی تلف نشدن وقت! وقت گذاشتن برای برنامهریزی را زمانی برای محقق کردن ایده‌هایتان در نظر بگیرید! مطمئنا با برنامهریزی می‌توانید بیشتر از تدریس در کلاس لذت ببرید.
اگر وقتتان را طبق برنامه سپری کنید و آمادگی داشته باشید مطمئنا برای تدریس در کلاس هم هیجان خواهید داشت. نگرش مثبت و هیجان شما نمود پیدا خواهد کرد و این روحیه خوب به هنرجویانتان هم منتقل شده و بیشتر از حالت عادی یاد می‌گیرند.
TeachHub پیشنهاد می‌کند یک گام جلوتر و فراتر از برنامه‌های درسی فردی‌تان بردارید. این وبسایت اینطور استدلال می‌کند که:
“معلمانی که علاوه بر کلاس درس، در زندگی شخصی‌شان هم برنامه دارند، اغلب در کنار شاگردانشان موفق‌تر هستند.”
2-شاگردانتان را به مشارکت عملی تشویق کنید
موسیقی به صورت عملی است که جواب می‌دهد نه با خواندن و نوشتن. کلاسهای درستان را تبدیل به محیطی پویا و پرانرژی کنید!
حتی اگر نظریه موسیقی را آموزش می‌دهید روشهایی هستند که فعالیتهای عملی را شامل می‌شوند. برای کودکان خردسال‌تر، بازی‌هایی مثل Magic Feet Follow the Beatعناصر مهمی از تئوری موسیقی را به روشی جالب ارائه می‌دهند. این روش یادگیری کلمات جدید را راحت‌تر می‌کند.
اگر به دوران مدرسه فکر کنید، مطمئنا کلاسهای خاطره‌انگیز آنهایی بودند که شما فقط در کلاس نمی‌نشستید و به صفحات کتاب یا جزوه خیره نمی‌شدید! کلاسهایی که در آنها مجبور به تحرک و انجام فعالیت می‌شدید، احتمالا بیشتر در ذهنتان می‌ماندند.
این روش برای معلمان موسیقی عالی است چون این رشته پتانسیل گنجاندن حرکت و فعالیت بدنی را دارد.
- دست زدن با ریتمها و آواز خواندن روشهای ساده‌ای برای داشتن تحرک بدون نیاز به تجهیزات خاص هستند.
- ترکیب گوش‌دادن به موسیقی و ساخت موسیقی، روش فوق‌العاده‌ای برای ایجاد ارتباط بین سبکهای یادگیری شنیداری و حرکتی است.
استفاده از بدن برای نواختن ساز می‌تواند به یادگیری آسانتر موسیقی کمک کند چرا که اقدام فیزیکی باعث می‌شود هنرجو درس را بهتر به خاطر بسپارد. یادتان باشد حتی در مدرسه، برای یادگیری موسیقی باید حتما موسیقی پخش کنید نه اینکه فقط درباره آن حرف بزنید.
3-با محول کردن وظایف مختلف، مانع از خستگی شاگردان شوید
امروزه بازه زمانی توجه کودکان به یک موضوع بسیار کوتاه شده است. تکنیکهای جدید خواندن و یادگیری با سرعت بیشتر را برایمان آسانتر می‌کنند. برای کودکان خردسال تمرکز روی یک موضع یا کار برای مدت طولانی سخت‌تر است. درسها را متناسب با سطح تمرکز هنرجویان ارائه دهید.
سایت Mindchamps اظهار می‌کند که وقتی به کودکان یک سری وظایف پشت سر هم داده شود، خسته می‌شوند. این کار آنها را بی‌حوصله و دلزده می‌کند. خوشبختانه پیشگیری از این شرایط در کلاس درس آسان است.
هر درس را تبدیل به یک تکلیف طولانی نکنید. آن را به فعالیتهای کوتاه تبدیل کنید که هر کدام بسته به محدوده سنی گروه هنرجویانتان، 5 تا 15 دقیقه طول بکشند. آموزش موسیقی به کودکان می‌تواند با آواز خواندن، نواختن سازها و گوش دادن به موسیقی همراه باشد. نوشتن شعر یا ساخت قطعه موسیقی و دانستن درباره موسیقیدانها و آهنگسازان از روشهای دیگر یادگیری هستند. شما باید این فعالیتها را با هم ترکیب کنید:
- شنیدن
- نواختن سازها
- خواندن
- نوشتن
- آهنگسازی
هر کدام احساس متفاوتی را در کلاس برایتان به وجود می‌آورند و هنرجویان احتمالا کمتر بی‌حوصله می‌شوند. هر مبحث بزرگ را طوری برنامهریزی کنید که به تکالیف و فعالیتهای کوتاه تقسیم شوند. جو فعال در کلاس به وجود بیاورید. سرعت هر تکلیف را با سن گروه هنرجویان یا در صورت امکان با سن تک تک آنها تطبیق دهید.
4-موسیقی که هنرجویان دوست دارند و می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند را آموزش دهید
با آموزش آهنگها یا ژانرهای مورد علاقه هنرجویانتان آنها را درگیر درس کنید. هر نوع موسیقی می‌تواند منبع باارزشی برای یادگیری و آموزش باشد. نیازی نیست در مباحث درسی به ژانرهای سنتی مثل موسیقی باروک و کلاسیک که قدیمی شده‌اند، بپردازید.
اپلیکیشن آموزشی Solfeg.io کتابخانه بزرگی از آهنگهاست که می‌توانید موسیقی که هنرجویانتان به آن علاقه دارند را در آنجا پیدا کنید. از این اپلیکیشن برای تفکیک موسیقی و انتخاب عناصر خاص موسیقی جهت آموزش به هنرجویانتان بهره ببرید. شاید توالی آکوردها، ریتم یا الگوهای ملودیک موضوع درسی خوبی باشد و مطمئنا راحت‌تر در ذهن شاگردانتان نقش می‌بندد.
حتما بخوانید: خرید 7 تا از بهترین سی دی ها و دی وی دی های آموزش گیتار (کودک-بزرگسال)
و اما نوجوانان! می‌توان آهنگهای رپ از هنرمندان مورد علاقه شان را به آنها آموزش داد. از آنها درباره موسیقی که به آن علاقه دارند سوال کنید تا بفهمید در حال حاضر چه موسیقی مورد پسند این رده سنی است. برای کودکان خردسال هم می‌توانید از شعرهای کودکانه یا حتی موسیقی کارتونهای مورد علاقه‌شان استفاده کنید. چهره آنها وقتی به طور ناگهانی آهنگ مورد علاقه‌شان را می‌نوازید دیدنی است!
5-تکنولوژی بهترین دوست یک معلم قرن 21امی است
کودکان امروزی اهل دنیای دیجیتال هستند و تکنولوژی امروزی بزرگترین منبع برای‌آموزش است. مثلا احتمالا همین مقاله را دارید روی صفحه گوشی می‌خوانید، درست است؟ موسیقی گزینه خوبی برای استفاده از تکنولوژیهای جدید در کلاس درس است و به کارگیری درست از تکنولوژی می‌تواند به آموزشتان رنگ و بوی بیشتری بدهد.
از اپلیکینشها و سایتهای ویدئویی مثل یوتیوب بهره ببرید. گاهی اوقات تماشای یک ویدئو می‌تواند درس را بهتر به خاطرتان بسپارد تا گوش دادن به همان قطعه موسیقی بدون تماشای فیلم. نمایش ویدئوی اجراهای زنده بهترین روش برای آموزش به هنرجویان درباره نحوه نواختن سازشان است. همچنین روش خوبی برای دیدن اجرای هنرمندان معروف است.
آنها می‌توانند درباره برگزاری کنسرت اطلاعات کسب کنند. بسته به ژانر موسیقی، این اطلاعات می‌تواند شامل عناصری مثل نوع نورپردازی و لباس و همچنین چگونگی تمرین قبل از اجرا باشد.
سایت MusicEdMagic درباره نحوه استفاده از یوتیوب در کلاسهای درس موسیقی اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می‌دهد.
اگر مدرسه‌تان تبلت دارد، از آنها استفاده کنید. شاگردان را تشویق کنید تا اپلیکیشنها را روی گوشی‌هایشان نصب کنند. اپلیکیشنهای خوبی برای هر زمینه‌ای از آموزش موسیقی وجود دارد از آهنگسازی و ماشینهای درام گرفته تا تئوری و نواختن سازهای مجازی.
6-شاگردانتان را ترغیب کنید تا با یکدیگر تعامل داشته باشند
با اینکه تمرین فردی می‌تواند بخش مهمی از یادگیری در نواختن یک ساز باشد، اما کلاس درس مکانی برای تعامل با دیگران است. آکادمی‌ها، یادگیری مشارکتی را بسیار سودمند می‌دانند. سایت ResourceEd تعامل و همکاری را عنصر مهمی در دنیای کار توصیف می‌کند. معرفی این روش به عنوان بخشی از آموزش مدارس حائز اهمیت است. یادگیری مشارکتی مهارتهایی مثل تصمیم‌گیری و حل مسئله در یک گروه یا تیم را آموزش می‌دهد. کارفرمایان هنگام استخدام، این مهارتها را که از اوایل کودکی قابل یادگیری هستند را ارزیابی می‌کنند.
شما می‌توانید ضمن آموزش موسیقی به کودکان همکاری و تعامل با یکدیگر را یاد بدهید. موسیقی چه در میان اجراکنندگان و چه شنوندگان ذاتا هنری اجتماعی است. یادگیری تیمی می‌تواند قدرتمندتر از یادگیری انفرادی باشد. در این صورت مطالب آموخته شده حتی بعد از ترک کلاس هم در ذهن شاگردانتان باقی می‌ماند و می‌تواند به موضوعی برای گفتگو تبدیل شود. در ضمن کودکان حتی اگر وارد حرفه موسیقی هم نشوند، مهارتهای مفیدی برای زندگیشان در دوران بزرگسالی کسب می‌کنند.
حتما بخوانید: اصول آموزش ویولن به کودکان
قرار دادن شاگردان در گروه‌ها می‌تواند روش خوبی برای محول کردن تکالیف طولانی‌تر و چالش برانگیزتر نسبت به حالت انفرادی باشد. پروژه‌های گروهی می‌تواند نتایج پربارتری نسبت به کار فردی به همراه داشته باشد. وقتی تشکیل گروه می‌دهید سطح مهارت شاگردان را هم در نظر بگیرید. پروژه‌های هر گروه را جداگانه تعریف کنید تا جو تازه‌ای در کلاس ایجاد شود.
7-نسبت به سطوح مختلف مهارتی هنرجویانتان آگاه باشید
هر یک از شاگردان سطح مهارتی متفاوت و نیازهای مختلفی دارند. مطمئن شوید تکالیفی که محول می‌کنید برای هر هنرجو مناسب است. در حالت ایده‌آل یک وظیفه باید برای هنرجو قابل فهم باشد نه خیلی سخت و نه خیلی آسان. از همان ابتدا، هنرجویانتان باید احساس کنند که می‌توانند یک کار را به آخر برسانند. تکلیفی که از ابتدای کار چالش برانگیز باشد می‌تواند شاگردان را دلزده کند و باعث شود تمام توانشان را به کار نگیرند. یک تکلیف را با دادن ابزار لازم و تشویق به همکاری، به یک تجربه سرگرم‌کننده تبدیل کنید.
سایت Prodigy مفهوم تدریس تفکیکی را توصیف می‌کند. این وبسایت نحوه آموزش به شاگردان با محدوده مهارتی متفاوت را شرح می‌دهد. مثلا شما می‌توانید در کلاس درستان ایستگاه‌های آموزشی ایجاد کنید. شاگردان در اطراف می‌چرخند و در هر ایستگاه یک فعالیت متفاوت انجام می‌دهند. این یکی از راه‌های ایجاد فرصتهای یادگیری برای سطوح مختلف مهارتی است.
در کلاس موسیقی ایستگاه‌های یادگیری می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تماشای یک ویدئو
- نوشتن درباره آنچه می‌بینند
- تکمیل یک پازل
- ساخت یک آهنگ کوتاه
کار با حواس مختلف مثل شنوایی، بینایی، لامسه و حرکتی می‌تواند آموزشتان را برای کل کلاس اثربخش‌تر کند. به کارگیری این روش در موسیقی آسان است چون موسیقی را باید از طریق شنیدن، انجام دادن، دیدن و نواختن ساز یاد گرفت.
8-خلاقیت یک ابزار قدرتمند آموزشی است
بهترین زمان برای معرفی پروژه‌های خلاقانه زمانی است که شاگردان از تکمیل تلکیفشان لذت می‌برند. به آنها تکلیفی بدهید که خروجی منفی و اشتباه در آن نباشد مثل پروژه آهنگسازی. شاید آنها از این طریق درباره یک قطعه یا سبک موسیقی خاص چیزی یاد بگیرند. مرحله بعدی یادگیری اینست که به آنها تکلیف ساخت آهنگ خودشان به سبک مشابه را محول کنید.
اختصاص زمان به پروژه‌های خلاقانه‌ای مثل این حائز اهمیت است. موسیقی صرفا تئوری نیست بلکه عملی است. بهترین راه برای آموزش موسیقی به هنرجویان اینست که تا حد امکان خودتان را درگیرش کنید. یادگیری یک زبان خارجی با دیدن آن کشور موثرتر است. در نتیجه هر چه بیشتر غرق زبان موسیقی شوید، بیشتر و سریع‌تر یاد می‌گیرید. پس کلاس موسیقی‌تان را به مکانی برای یادگیری این زبان خلاقانه تبدیل کنید.
حتما بخوانید: 10 تا از سخت ترین سازهای موسیقی از لحاظ یادگیری کدامند؟
آموزش خلاقیت به کودکان به آنها مهارتهایی یاد می‌دهد که بیشتر از کلاس درس به دردشان خواهد خورد. مثلا در بازار کار این خلاقیت است که برای کارفرمایان ارزشمند است. علاوه بر این، دادن فضای امن به کودکان برای انجام کارهای خلاقانه می‌تواند به حل مشکلات رفتاری آنها هم کمک کند. این فرصت به آنها راهی برای بروز احساسات و عواطفشان می‌دهد. در ضمن گنجاندن خلاقیت در درسها به خوبی با متدهای یادگیری تعاملی قابل ترکیب است.
9-برای مخاطبان آنلاین اجرا کنید
اجرا یکی از جنبه‌های مهم آموزش موسیقی است. هنرجویان شما می‌توانند از به اشتراک‌گذاری دستاوردهایشان با یک مخاطب احساس غرور کنند. آنها می‌توانند آنچه در کلاس یاد گرفته‌اند را به همکلاسی‌ها، دوستان و والدینشان نشان دهند. تکنولوژیهای جدید، اجرا را برای هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد امکان‌پذیر کرده است.
نتیجه یک پروژه بزرگ کلاسی را با هم به صورت کنسرت اجرا کنید. اگر نتوانستید در مدرسه کنسرت برگزار کنید، می‌توانید یک ویدئو از اجرای شاگردانتان تهیه کرده و در یوتیوب به اشتراک بگذارید. اگر مدرسه‌تان تجهیزات فیلم‌برداری یا ضبط ویدئوی خوبی دارد برای تولید ویدئوی باکیفیت‌تر حتما از آنها استفاده کنید. اگر هم چنین تجهیزاتی نداشتید، می‌توانید از یک تلفن هوشمند برای تهیه ویدئو باکیفیت بهره ببرید. اگر شما و هنرجویانتان از کارتان راضی بودید، می‌توانید حتی به صورت زنده اجرا کنید. فقط یادتان نرود که از قبل زمانش را به مخاطبانتان اعلام کنید!
حتما بخوانید: 3 تا از بهترین آموزشگاه های موسیقی تهران (کودکان تا بزرگسالان)
در کنار ساخت ویدئو می‌توانید یک کانال یوتیوبی برای کلاستان درست کنید. شاگردانتان را تشویق کنید تا ویدئو‌هایشان با دوستانشان را در شبکه‌های مجازی پخش کنند. شما می‌توانید فعالیتهای هر ترم را به کانال اضافه کنید. این کار به شما و شاگردانتان امکان می‌دهد تا به پیشرفتشان در طی چند سال متمادی نگاهی بیندازید.
10-آموزش از طریق بازی جالب‌تر است!
یک برنامه درسی بلند مدت تهیه کنید که بازی‌ها هم در آن گنجانده شده باشند. شاگردانتان را به چند تیم تقسیم کنید و برای هر درس چند امتیاز به عنوان جایزه در نظر بگیرید. بسته به کلاس و پروژه‌ها، می‌توانید در هر درس یک امتیاز به بهترین شاگرد اختصاص دهید. شما می‌توانید برای پاسخهای درست و حتی طرز برخورد مثبت امتیاز بگذارید. یک جایزه سالانه یا ماهانه برای تیم برنده در نظر بگیرید. این ایده مخصوصا روی کودکان خردسال بهتر جواب می‌دهد. اما در صورت جذاب بودن جایزه حتی نوجوانان هم می‌توانند برای مسابقه باانگیزه‌تر شوند.
رقابت سالم و برخورد خوب یکی از مهارتهای ارزشمندی است که می‌توان به کودکان یاد داد. این مهارت در فعالیتهای مشارکتی بهتر نمود پیدا می‌کند. البته باید حواستان باشد وقتی رقابت را به عنوان بخشی از آموزشتان لحاظ می‌کنید، شاگردی احساس نکند کنار گذاشته شده یا اینکه در کلاس موثر نیست. برندگان را اعلام کنید و سعی کنید طوری جایزه بدهید که هر شاگرد حداقل یکبار شانس برنده شدن داشته باشد.
نکته طلایی: ایده‌هایتان را با معلم‌های دیگر به صورت آنلاین به اشتراک بگذارید و از شیوه آموزشی آنها الهام بگیرید.
همین مقاله‌ای که مشغول خواندنش هستید هم می‌تواند منبع اطلاعاتی خوبی برای سایر معلم‌های موسیقی باشد. اینترنت منابع مطالعاتی معلمان را دگرگون کرده است. این منابع اطلاعاتی بین‌المللی هستند و با نشستن در خانه به راحتی و از هر جایی قابل دسترسند. هیچ زمانی برای گردآوری متدها، ایده‌ها و استراتژی‌های آموزشی بهتر از الان نبوده است.
حتما بخوانید: 10 ساز موسیقی برتر برای آموزش به کودکان
با این اوصاف فقط مصرف‌کننده نباشید! ایده‌هایتان را با سایر معلمان از طریق شرکت در فروم‌های معلمان موسیقی به اشتراک بگذارید و روزانه به وبسایت سر بزنید. شما می‌توانید یک نویسنده و منبع برای سایر مربیان باشید و به آنها امکان دسترسی به استراتژی‌های آموزشی امتحان و آزمایش شده‌تان را بدهید. آموزش موسیقی فقط در صورتی می‌تواند بهتر شود که ما از یکدیگر یاد بگیریم. از همین حالا به اشتراک‌گذاری اطلاعات و شیوه‌های آموزشی‌تان را شروع کنید. مطمئنا شما هم از ایده‌های خلاقانه دیگران شگفت‌زده خواهید شد.
