نحوه کوک ۳تار به صورت کاملا اصولی (راهنمای جامع)

در این پست سازی ها تمام روشهایی که میتوانید علاوه بر استاد خودتان ساز ۳ تار خودتان را کوک نمایید به همراه فیلم های آموزشی و نرم افزارهای آموزشی به شما شرح خواهید داد.

پيش از شروع تمرينان مي بايست سازتان را كوك نماييد. كوك كردن ساز از اهميت سزايي برخوردار مي باشد زيرا نواختن و  تمرين ساز بدون كوك درست نه تنها نتايج مناسبي را نخواهد داشت بلكه موجب از بين رفتن حساسيت گوش به عنوان اصلي ترين عامل مهم نوازندگي خواهد بود. در زير به روش هاي كوك كردن ساز سه تار و تار ، مبنا و انواع كوك هاي متداول در ميان نوازندگان تار و سه تار خواهيم پرداخت:

ساز سه تار داراي چهار سيم مي باشد.كه دو سيم اول آن مجزا و سيم هاي سوم و چهارم سه تار نيز معمولا بصورت مشترك و يكسان كوك مي گردند.

در موسيقي ايراني مبناي واحد و مشخصي براي كوك سازهايي چون تار و سه تار موجود نمي باشد و نوازندگان غالبا بر اساس سليقه شخصي و حس و حال خود در لحظه ساز را با اندك تغييراتي كوك مي نمايند. اين امر در ابتدا كمي موجب سردرگمي هنرجويان و علاقه مندان مي گردد اما در ادامه موجب تنوع در صدادهي و رنگ آميزي صوتي ساز ها مي گردد.

به عنوان مثال سيم اول سه تار كه به سيم DO نيز مرسوم مي باشد در ساز بسياري از اساتيد با تغييراتي در كوك بروي نت هاي متفاوتي چون Si ، La و … نيز كوك مي گردد. دليل اين امر تنها سليقه شخصي نوازنده و فيزيك صوتي ساز وي مي باشد. ما نيز بر همين اساس و بر مبناي شيوه هاي متداول اقدام به تعيين نت هر سيم خواهيم نمود.

همانطور كه گفته شد سيم اول را سيم Do  مي نامند و منظور نت اول چرخه ي توالي نت ها (دو) مي باشد.در سازهايي مانند سه تار مي توانيم بسته به نوع ساز كمي اين سيم را شل تر نموده و بروي نت هايي همچون Si و Si (بمل) و يا La , … نيز كوك نماييم. كوك پيشنهادي براي آْموزش ما براي سيم اول نت Si مي باشد. جداي از بحث سليقه اي با وجود ضخامت سيم هاي سه تار و عدم تسلط هنر جويان در كوك امكان پاره شدن سيم در نت هاي بالاتر همچون نت مبنا ( دو) نيز جود دارد و كوك كردن سيم اول بروي نت سي ازين امر نيز تا حدودي جلوگيري خواهد نمود.

حال به سراغ تيونر خواهيم رفت و پس از روشن نمودن آن، بروي سيم اول مضراب مي زنيم علامت هاي نشان دهنده ي روي تيونر نشاندهنده نت هاي موسيقي مي باشند. در ابتدا ممكن است اين حروف برايتان نا آشنا باشد در جدول زير حروف دستگاه تيونر و نت معادل آن را براي شناخت بهتر قرار خوهيم داد.

همانطور كه اشاره شد سيم اول را بروي نت   Si  كوك مي نماييم. يعني پس از نواختن مضراب بروي سيم اول سه تار، طبق جدول فوق دستگاه مترونوم مي بايست نت B را نشان دهد. درصورت چرخاندن بيش از حد گوشي ساز با سفت شدن بيش از حد آن، امكان پاره شدن آن بسيار مي گردد. توصيه مي گردد با وجود آشنايي نداشتن به نحوه كوك در ابتدا، پس از هربار چرخاندن گوشي به آرامي به سيم نواخته و با دستگاه نت مورد نظر را چك نماييد تا به نت مورد نظر برسيد. همانطور كه گفته شد سيم هاي سه تار معمولا بالارفتن كوك را تا حدود نت هاي DO , Re  تحمل مي نمايند و سپس پاره خواهند شد.

پس از كوك نمودن سيم اول نوبت سيم دوم مي رسد. سيم دوم نيز به نام سيم سل Sol شناخته مي شود كه به دليل اينكه سيم اول نيم پرده پايين تر از نت دو يعني بروي نت سي كوك گشته است، سيم دوم را نيز به جاي سل نيم پرده پايين تر مي آوريم. بدين ترتيب سيم دوم با توجه به علامت هاي مترونوم و بر طبق  جدول بالا بروي F (ديز)  كوك مي گردد.

در دروس اوليه و مراحل ابتدايي نوازندگي دوسيم سوم و چهارم را كه به سيم هاي بم نيز معروف مي باشند يكسان و مانند سيم اول كوك مي نماييم. يعني طبق توضيحات فوق در صورتيكه سيم اول بروي نت سي و حرف B بروي مترونوم كوك گرديده است دو سيم سوم و چهارم را نيز طبق سيم اول بروي همان نت سي و با ترتيب توضيح داده شده كوك مي نماييم.

این مطلب مهم را نیز بخوانید: آموزش نحوه صحیح نشستن و به دست گرفتن سه تار

دانلود نرم افزار کوک سه تار به وسیله موبایل:

* قبل از شروع به كوك نمودن ساز در صورت نداشتن تيونر مي توانيد برنامه Tuner gString را از لینک زیر دانلود نمایید

Tuner – gStrings v2.1.0 Full یک برنامه تیونر کروماتیک اندازه گیری درجه و شدت صدا می باشد.

امکانات نرم افزار Tuner – gStrings عبارتند از:
1. تیونینگ (میزان سازی) ارکستر (تغییر/تعریف دوباره تن فرکانس ها)
2. حالت(temperament)های مختلف (just، pythagorean، meantone، comma و غیره)
3. یک مقیاس غیر خطی محدوده متغیر
4. وضع کردن حساسیت میکروفون
5. pitch pipe
و بسیاری دیگر

نرم افزار کوک سه تار

  دانلود نرم افزار Tuner gString برای کوک ساز ۳تار و…

شیوه ی کوک کردن سه تار : سیم اول ( C ) سیم دوم ( G ) سیم سوم و چهارم ( C ) یا ( D )

نكات مورد توجه حين كوك كردن ساز:

* گوشي هاي سه تار وظيفه تنظيم كوك را درين ساز برعهده دارند. براي كوك نمودن ساز ابتدا سيم مورد نظر را دنبال نموده تا به گوشي همان سيم برسيد.در بسياري از موارد چرخاندن گوشي اشتباه موجب پاره شدن سيم ساز مي گردد.

* با چرخاندن گوشي سه تار به سمت راست سيم سفت تر گشته و كوك بيشتر مي گردد. براي كم نمودن كوك و رسيدن به نت هاي پايين تر گوشي را به سمت مخالف مي چرخانيم.

* از چرخاندن يكباره سيم خودداري نماييد. در صورتيكه گوشي ها توان نگهداري كوك را نداشته باشند در اصطلاح مي گوييم ساز كوك خالي مي كند. براي رفع اين مشكل به آرامي سيم را شل نموده و به آرامي بدون جداكردن سيم گوشي را تا نيمه از حفره مربوطه بيرون آورده و يكبار ديگر در جاي خود قرار دهيد. هنگام قرار دادن با اندكي فشار گوشي را در جاي خود محكم نماييد.و سپس اقدام به كوك نمودن ساز فرماييد. در صورت تكرار مشكل فوق مي بايست ساز توسط يك تعميركار سرويس گردد.

* براي افزايش كوك گوشي هارا در شعاع اندكي چرخانده و اينكار را با دقت و حوصله انجام دهيد و پس از هربار چرخش و توقف دوثانيه اي به منظور ثابت گشتن سيم در محور حركت خود اقدام به مضراب زدن و چك كردن كوك فرماييد.

واما کوک ساز سه تار با استفاده از تیونر

معمولا برای کوک کردن همیشه ۱ اکتاو پایینترکوک میشه یعنی ۱ پرده عقبتر برای کوک کردن سیم اول میخواهیم که نت دُ باشه که میشه  C
به شکل زیر دقت کنید:

۱اکتاو پایینتر کوک میکنیم که میشه حرف B

سیم دوم سل G

سیم دوم هم طبق روال ۱اکتاو پایینتر کوک میشه حرفF یا F#

و در آخر اضافه کنم وقتی ساز کوک بشه باعلامت سبزنشون داده میشه. پس باحوصله وصبراین کار رو انجام بدید. سیمهای ساز درجه بندیهای مختلفی داره، شما وقتی برای سازتون سیم تهیه میکنید معمولا ۳ درجه داره: سیم شماره۱۸ – شماره۲۰ – و شماره ۲۲

اگر بعضی دوستان درحین کوک کردن ساز زیاد سیم پاره میکنند، احتمالا سیمی تهیه کرده اند که بسیارنازک بوده. پس به دوستان نوآموز توصیه میشود سعی کنید حتی المقدور سیم شماره ۲۲ تهیه کنید که خیلی بهتره

این مطلب مهم هم بخوانید: خلاصه ای از آموزش صفر تا صد سه تار

در پایان هم به فیلم آموزشی نحوه کوک سه تار بوسیله ۱- استاد ۲- فیلم آموزشی نحوه کوک بوسیله نرم افزار اندروید ۳ – توسط دستگاه تیونر را در ویدیوی زیر به شما آموزش خواهیم داد.